Στα πρωινάδικα βρίσκουν καταφύγιο οι εθνομηδενιστές

Ο καθηγητής Αριστείδης Χατζής ονόμασε “εκσυγχρονιστική δικτατορία” την κυβέρνηση Καποδίστρια, και εξαργύρωσε την συμμετοχή του στην “Επιτροπή της Γιάννας”, αποκτώντας αναπάντεχη δημοσιότητα – λίγοι θα τον γνωρίζαμε αλλιώς. Το περιστατικό, μαζί με τα άλλα στραβοπατήματα της διαβόητης Επιτροπής, όπου κυριαρχούν οι εθνομηδενιστές, μου έφερε στην μνήμη την προσωπική προτροπή άλλου μέλους της, καθηγητή σε ελληνικό πανεπιστήμιο. Με είχε συμβουλέψει να παραμείνω μακριά από την Ελλάδα. Και είχα αναρωτηθεί για όσους υποτίθεται ότι τιμούν την Ελλάδα και την Επανάσταση: Πώς μπορείς να τιμήσεις κάτι που δεν αγαπάς;

Βρισκόμασταν πλέον στο αποκορύφωμα της εθνομηδενιστικής ιστοριογραφίας όπου είχαμε ακούσει κυριολεκτικώς τα πάντα. Το Κρυφό Σχολειό είναι “μύθος”, ο χαρακτήρας της Επανάστασης “φιλελεύθερος-αστικοδημοκρατικός”, η ημερομηνία της 25ης Μαρτίου “ασύνδετη” με τον Ευαγγελισμό, οι Έλληνες καλοπερνούσαμε κατά την οθωμανική περίοδο – ποτέ Τουρκοκρατία.

Είχαμε φτάσει να διαβάζουμε για “συνωστισμούς” στην Σμύρνη και “στραβοπατήματα” στο Ζάλογγο. Νομίζαμε ότι δεν είχαμε άλλο σκαλί να κατέβουμε. Και όμως είχαμε: εκείνο του πρωινάδικου. Ο ίδιος ο κος Χατζής, λίγες μέρες μετά την πρώτη του “παρέμβαση”, θα κοιτούσε μέσα από την κλειδαρότρυπα τα ερωτικά του Καραϊσκάκη με ένα εξαφανισμένο tweet, και λίγους μήνες μετά θα έκανε πλακίτσα για την “μπουγάτσα” του Κολοκοτρώνη, σε ένα ακόμη εξαφανισμένο tweet.

Και ο Θάνος Βερέμης, στον ίδιο δρόμο, σε πρόσφατη συνέντευξη, έβγαλε κι εκείνος την χολή του. Αρματολοί: «πολεμούσαν για το πλιάτσικο, ο Μακρυγιάννης ο πρώτος δημόσιος υπάλληλος … αντιφατική προσωπικότητα … από τους μικρούληδες του Αγώνα, Καραϊσκάκης  τα πρώτα χρόνια το μόνο πράγμα που τον ένοιαζε ήταν το πασαλίκι του στα Αγραφα, σκοτώθηκε με μια σφαίρα στα αμελέτητα». Ακόμα και η αντικειμενικά ορθή κριτική πασχίζει να παίρνει την μορφή πικρόχολου κουτσομπολιού.

Εθνομηδενιστική ιστοριογραφία

Είμαστε, δηλαδή, στο στάδιο του ακαδημαΐζοντος πρωινάδικου, στο οποίο όλα επιτρέπονται. Αρκεί να κάνουμε εμετό στις πιο λαμπρές σελίδες της ιστορίας μας και σε όσους τις έγραψαν, είτε υπό μορφή “ψύχραιμης αυτοκριτικής”, είτε “απομυθοποιητικής πλακίτσας”. Εδώ η εθνομηδενιστική ιστοριογραφία φαίνεται να παίζει τα ρέστα της. Βλέποντας τα δικά της μυθεύματα να διαψεύδονται από πλήθος πρόσφατων ιστορικών έργων, με εκτενέστατη βιβλιογραφία και εξαντλητική αναφορά στις πρωτογενείς πηγές, αποφεύγει το δομημένο αντίλογο. Χωρίς προσυμφωνημένες ερωτήσεις ακόμη και αξιοσέβαστοι καθηγητές έχουν ως μόνη καταφυγή το υβρεολόγιο.

Διαισθάνομαι ότι αυτή η ιστοριογραφία κατανοεί ότι, σταδιακώς χάνει την μάχη, όταν το κείμενο υπερβαίνει τις 10 σελίδες και έχει υποσημειώσεις, εκτός κι αν είναι διδακτορικές διατριβές ελληνικών ΑΕΙ, ευεπίφορες στην ακαδημαϊκή ομηρεία. Ποντάρει πλέον στα φορμάτ των 280 χαρακτήρων και σε πικάντικα ποστ στα κοινωνικά δίκτυα. Για τα ερωτικά του τάδε και τα αμελέτητα του δείνα.

Όμως ο αγώνας αποδεικνύεται σκληρός ακόμη και σε αυτό το τελευταίο μετερίζι. Σελίδες που στήθηκαν ως αντίβαρο σε εκείνη του Greece 2021 (98,7 χιλ. ακόλουθοι, όχι όλοι θετικά διακείμενοι) έχουν αντίστοιχες δημοφιλίες, παρότι στερούμενες διαφήμισης στα ΜΜΕ και εξωτερικής χρηματοδότησης (Τιμή στο ’21: 61,5 χιλ. μέλη· Ελληνική Επανάσταση 1821: 13,6 χιλ. μέλη· Ελλάδα 2021: 7.300 ακόλουθοι· Ημερολόγιο 1821: 4 χιλ. μέλη).

Αναγκαστικές παραδοχές

Το πιο αξιοσημείωτο όμως στην προαναφερθείσα συνέντευξη αυτή είναι ότι ο κ. Βερέμης κάνει μια στροφή. Αν και συνεχίζει να αρνείται ως μύθο το ιστορικά τεκμηριωμένο Κρυφό Σχολειό (βλ. π.χ, το σχετικό το βιβλίο του Γ. Κεκαυμένου), σε πολλά άλλα ζητήματα ανακρούει πρύμναν και προβαίνει σε παραδοχές που θα του προκαλούσαν αλλεργία όταν έκανε το ντοκιμαντέρ στον Σκάι. Ο χαρακτήρας της Επανάστασης: «Βασικά εθνικοαπελευθερωτικός» οι Έλληνες: «είχαν συνείδηση του εθνικού αγώνα»· εθνικό συναίσθημα και θρησκεία: «Ολα τα ιερά κείμενα της Ορθοδοξίας ήταν στα ελληνικά. Και έτσι όλοι μιλούσαν ελληνικά»

Δηλαδή οι Αρβανίτες, οι Βλάχοι, οι Σλάβοι, όλοι… οι Έλληνες είναι ‘Ελληνες επειδή είναι ελληνόφωνοι. Ο ρόλος των κοτζαμπάσηδων και προεστών: «Θετικός. Πολέμησαν γενναία»· ο Καποδίστριας: «έβαλε τάξη… Ευτυχώς που ήταν αυταρχικός»· για τον οθωμανικό “πολιτισμό”: «Η γυναίκα είδος εμπορεύσιμο για τους Οθωμανούς».

Ακόμη κι ο Χατζής, χωρίς να εγκαταλείπει πλήρως τις θέσεις του, αναγκάστηκε σε παραδοχές αδιανόητες μέχρι πρότινος: «Δεν θα πρέπει να παρεξηγηθεί η έμφαση στον φιλελεύθερο χαρακτήρα. Η Επανάσταση ήταν κυρίως εθνική και είχε χαρακτήρα θρησκευτικού πολέμου, σχεδόν πολιτισμικής σύγκρουσης».

Από την κυριαρχία στη λήθη

Η στροφή είναι πραγματικά αξιοσημείωτη, αν όχι εντυπωσιακή. Δείχνει ότι η εθνομηδενιστική ιστοριογραφία αποκτά σύγγνωση της ιδεολογικής και διανοητικής της ήττας και προσπαθεί σπασμωδικά να ανακτήσει λίγη αξιοπιστία ενώπιον του λαϊκού σώματος. Οι Έλληνες διψούν να συνδεθούν με το παρελθόν τους και κυριολεκτικώς τρομοκρατούνται από ένα μηδενιστικό μέλλον.

Γυρνούν την πλάτη στην εθνομηδενιστική ιστοριογραφία, όχι μόνον διότι τους λέει ψέματα και μισές αλήθειες, αλλά και διότι τους προσφέρει ένα ερμηνευτικό πλαίσιο χωρίς προοπτική και νόημα. Αυτή η εξέλιξη αποτυπώνεται και στην προσέγγιση της σειράς ντοκιμαντέρ “Και εγένετο… Ελλάς” του Open, η οποία βρίσκεται στους ιδεολογικούς αντίποδες της αντίστοιχης σειράς “1821” του Σκάι. Οι εθνομηδενιστές διανοούμενοι αλλάζουν θέσεις διαγκωνιζόμενοι για ώρες τηλεθέασης σε ένα μεταβαλλόμενο σκηνικό.

Είναι γνωστή η ρήση κατά την οποία “οι ΗΠΑ είναι η μόνη χώρα που πέρασε από την βαρβαρότητα στην παρακμή δίχως το ενδιάμεσο στάδιο του πολιτισμού”. Μήπως θα λέμε στο μέλλον ότι η εθνομηδενιστική ιστοριογραφία πέρασε από την κυριαρχία στην λήθη μέσα από το ενδιάμεσο στάδιο του πρωινάδικου;