Τα 8 στάδια ανόδου και πτώσης των Πολιτισμών – Σε ποιο στάδιο βρίσκεται η Ελλάδα

O Alexander Tytler (1747-1813) ήταν καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής και Ρωμαϊκής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Ο Tytler, όταν αναφέρθηκε στην πτώση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, περιέγραψε 8 στάδια ανόδου και πτώσης των πολιτισμών. Οι πολιτισμοί (και τα Έθνη) ακολουθούν ανοδικές και πτωτικές πορείες. Η χώρα μας, βρίσκεται σε ένα πολύ κρίσιμο σταυροδρόμι. Ας δούμε καθένα από τα οκτώ στάδια και ας αναλογιστεί η καθεμία/ο καθένας, σε ποιο στάδιο νομίζει ότι βρίσκεται η πατρίδα μας.

Ευχής έργον θα ήταν τα παρακάτω να αποτελέσουν τροφή για σκέψη σε όλες τις πολιτικές και οικονομικές δυνάμεις του τόπου, ώστε να αντιληφθούν την κρισιμότητα της σημερινής περιόδου. Καλό θα ήταν οι πολίτες να θυμούνται αυτές τις σκληρές-πικρές αλήθειες (το αρχικό κείμενο προέρχεται από το lifesitenews). Σε ορισμένα σημεία το κείμενο έχει προσαρμοσθεί, ώστε να ανταποκρίνεται στην κρίσιμη περίοδο που περνά η πατρίδα μας.

Στάδιο 1, από την δουλεία στη πνευματική πίστη: Μεγάλοι πολιτισμοί σχηματίζονται στο χωνευτήρι της Ιστορίας. Οι αρχαίοι Εβραίοι βρίσκονταν σε δουλεία για 400 χρόνια στην Αίγυπτο. Οι Έλληνες βρίσκονταν σε δουλεία επίσης 400 χρόνια υπό τον οθωμανικό ζυγό. Η Δυτική Χριστιανοσύνη προέκυψε από τις χαοτικές συγκρούσεις κατά τη διάρκεια της παρακμής της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και των κινήσεων των άγριων και βάρβαρων φυλών. Η αμερικανική κουλτούρα διαμορφώθηκε από τις αδικίες που αναπτύχθηκαν στα αποικιακά χρόνια. Τα δεινά και οι αδικίες προκαλούν πνευματική ανάπτυξη. Η ταλαιπωρία φέρνει σοφία και απαιτεί μια πνευματική πειθαρχία που αναζητά δικαιοσύνη και λύσεις.

Στάδιο 2, από τη πνευματική πίστη έως το μεγάλο θάρρος: Έχοντας συσσωρευτεί στο χωνευτήρι της ταλαιπωρίας, το θάρρος και η ικανότητα να υπομείνουμε τη μεγάλη θυσία εμφανίζονται. Οι χρισμένοι ηγέτες αναδύονται και οι άνθρωποι καλούνται στο θάρρος και στη θυσία (συμπεριλαμβανομένης της απώλειας ζωής) προκειμένου να δημιουργήσουν έναν καλύτερο, πιο δίκαιο κόσμο για τις επόμενες γενιές.

Οι άνθρωποι που κατέχουν λίγα ή τίποτα, έχουν επίσης λίγο ή τίποτα να χάσουν και συχνά είναι πιο πρόθυμοι να ζήσουν για κάτι πιο σημαντικό από τον εαυτό τους και τη δική τους ευχαρίστηση. Ξεκινά μια μάχη, μια μάχη που απαιτεί θάρρος, πειθαρχία και άλλες αρετές.

Από την ελευθερία στην αφθονία

Στάδιο 3, από το θάρρος στην ελευθερία: Ως αποτέλεσμα του θαρραλέου αγώνα, ο εχθρός εξαφανίζεται και αναδύεται η ελευθερία και η δικαιοσύνη. Σε αυτό το σημείο ένας πολιτισμός αναδύεται, ριζωμένος στα υψηλότερα ιδανικά του. Η Ελληνική Επανάσταση εμπνεύστηκε από τα ιδανικά της Αμερικανικής και της Γαλλικής Επανάστασης. Το φως νίκησε το σκοτάδι και δημιουργεί τα πρώτα θεμέλια του Διαφωτισμού.

Οι ηγήτορες οι οποίοι ηγήθηκαν της μάχης είναι ακόμα ζωντανοί και η κληρονομιά αυτών που δεν βρίσκονται εν ζωή παραμένει ακόμα φρέσκια. Ο ηρωϊσμός και οι αρετές που έφεραν την ελευθερία εξακολουθούν να εκτιμώνται. Τα ιδανικά που αγωνίστηκαν για χρόνια στο χωνευτήρι της Ιστορίας εξακολουθούν να είναι αποδεκτά σε μεγάλο βαθμό.

Στάδιο 4, από την ελευθερία στην αφθονία: Η ελευθερία οδηγεί σε μεγαλύτερη ευημερία, επειδή ένας πολιτισμός εξακολουθεί να λειτουργεί με τις αρετές της θυσίας και της σκληρής δουλειάς. Αλλά έπειτα έρχεται ο πρώτος κίνδυνος: η αφθονία. Πράγματα που βρίσκονται σε πολύ μεγάλη αφθονία τείνουν να μας επιβαρύνουν-γονατίζουν τις ζωές των ανθρώπων και να λαμβάνουν τη δική τους υπόσταση. Ταυτόχρονα, οι αγώνες που προσδίδουν σοφία και αγκαλιάζουν την ψυχή σε σωστή πειθαρχία και προτεραιότητες υποχωρούν στο παρασκήνιο.

Ο Ιησούς είπε ότι η ζωή του ανθρώπου δεν συνίσταται στα υπάρχοντά του. Απλώς προσπαθήστε να το πείτε αυτό σε ανθρώπους οι οποίοι ζουν σε μια κουλτούρα η οποία αρχίζει να βιώνει αφθονία. Μια τέτοια κουλτούρα ζει στους καπνούς των προηγούμενων θυσιών. Οι άνθρωποι γίνονται όλο και λιγότερο πρόθυμοι να κάνουν θυσίες. Τα ιδανικά μειώνονται σε σημασία και η αφθονία γονατίζει τις ψυχές των πολιτών. Οι θυσίες, η πειθαρχία και οι αρετές που είναι υπεύθυνες για την ανάπτυξη του πολιτισμού απέχουν όλο και περισσότερο από τη συλλογική συνείδηση. Η απόλαυση των καρπών της (αφθονίας) γίνεται το επίκεντρο.

Εφησυχασμός και απάθεια

Στάδιο 5, από την αφθονία έως τον εφησυχασμό: Το να είσαι εφησυχασμένος, ή σημαίνει να είσαι ικανοποιημένος, ή και όλο και περισσότερο να μην γνωρίζεις τις σοβαρές τάσεις που υπονομεύουν την υγεία και την ικανότητα ευημερίας. Όλα φαίνονται καλά, οπότε πρέπει να είναι καλά. Αυτό επιβάλλει το life style, τα διάφορα gadgets, και η υποκουλτούρα των reality shows.

Ωστόσο, όλα τα θεμέλια, οι πόροι, οι υποδομές και οι απαραίτητες αρετές καταρρέουν. Καθώς οι αρετές, οι πειθαρχίες και τα ιδανικά γίνονται ολοένα και πιο απομακρυσμένα, όσοι εγείρουν συναγερμούς χαρακτηρίζονται από τους εφησυχασμένους ως “ξενέρωτοι”, ενώ θεωρούνται ακραίοι, σκληροί ή επικριτικοί/σκεπτικιστές.

Στάδιο 6, από τον εφησυχασμό στην απάθεια: Η λέξη απάθεια προέρχεται από τα Ελληνικά και αναφέρεται σε έλλειψη ενδιαφέροντος ή πάθους για τα πράγματα που κάποτε ήταν ζωντανά και πηγές έμπνευσης. Λόγω του εφησυχασμού του προηγούμενου σταδίου, η αυξανόμενη έλλειψη προσοχής στις ενοχλητικές τάσεις εξελίσσεται σε απόλυτη απόρριψη. Πολλοί σπάνια σκέφτονται ή νοιάζονται για τις θυσίες των προηγούμενων γενεών και χάνουν την αίσθηση ότι πρέπει να εργαστούν και να συμβάλουν στο κοινό καλό.

Ο πολιτισμός υφίσταται το σοβαρό πλήγμα που αντικαθίσταται από την εξατομίκευση και την ιδιωτικοποίηση σε αυξανόμενους βαθμούς. Η εργασία και η θυσία για άλλους γίνεται πιο απομακρυσμένη. Διαρκώς περισσότεροι και περισσότερες γίνονται όλο και πιο πρόθυμοι να ζήσουν επί του σφαγίου των προηγούμενων θυσιών. “Παρκάρουν” στη δεκάρα κάποιου άλλου, αλλά δεν είναι πρόθυμοι να γεμίσουν οι ίδιοι το παρκόμετρο. Η σκληρή δουλειά και η αυτοπειθαρχία συνεχίζουν να διαβρώνονται.

Πίσω στη δουλεία

Στάδιο 7, από την απάθεια στην εξάρτηση: Αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων στερείται τις αρετές και τον ζήλο που απαιτούνται για να εργαστούν και να συνεισφέρουν. Τα δεινά και οι θυσίες που έχτισαν τον πολιτισμό είναι πλέον μια μακρινή μνήμη. Καθώς η πειθαρχία και η εργασία φαίνονται όλο και περισσότερο πολύ “σκληρές”, η εξάρτηση αυξάνεται. Η συλλογική κουλτούρα υφέρπει προς την κατεύθυνση της εξάρτησης. Οποιαδήποτε ταλαιπωρία φαίνεται απαράδεκτη.

Η αρετή δεν θεωρείται η λύση. Έχοντας ζήσει από τις θυσίες των άλλων για χρόνια, ο πολιτισμός επιμένει τώρα ότι “οι άλλοι” πρέπει να λύσουν τα δεινά τους. Αυτό οδηγεί σε αυξανόμενες απαιτήσεις για κυβερνητικές, συλλογικές λύσεις. Αυτό με τη σειρά του εμβαθύνει την εξάρτηση, καθώς οι λύσεις μετακινούνται από την προσωπική αρετή και τις τοπικές, οικογενειακές θυσίες σε συγκεντρωτικές/κεντρικά ελεγχόμενες εξουσίες.

Στάδιο 8, από την εξάρτηση πίσω στη δουλεία: Καθώς η εξάρτηση αυξάνεται, το ίδιο ισχύει και για την κεντρική δύναμη. Τα εξαρτώμενα άτομα (και οι κοινωνίες) τείνουν να γίνονται όλο και περισσότερο δυσλειτουργικά και απελπισμένα. Αναζητώντας σωτήρα, αναζητούν ισχυρή κεντρική ηγεσία. Αλλά η κεντρική δύναμη διαφθείρει, και τείνει να οδηγήσει στην αύξηση της εισβολής από την κεντρική δύναμη. Η αδικία και η εισβολή πολλαπλασιάζεται.

Όμως όσοι βρίσκονται υπό δουλεία δεν γνωρίζουν άλλες λύσεις. Η οικογενειακή και προσωπική αρετή (βασικά συστατικά για κάθε πολιτισμό) αντικαθίστανται πλέον αποτελεσματικά από έναν ολοένα και πιο σκοτεινό και δεσποτικό συγκεντρωτικό έλεγχο, που θέλει όλο και περισσότερη δύναμη. Με αυτόν τον τρόπο, ο πολιτισμός τελειώνει σταδιακά, επειδή οι υπόδουλοι δεν διαθέτουν πλέον τις αρετές που είναι απαραίτητες για να πολεμήσουν.

Ως κατακλείδα, ας επιτραπεί μόνο τούτη η αναφορά φίλου ακαδημαϊκού: η ζωή κάνει κύκλους και ίσως η μόνη παράμετρος που μπορεί να επιβραδύνει την ολοκλήρωση του επικίνδυνου για την πατρίδα και το έθνος μας κύκλου, είναι η παιδεία!