Τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα στη σύγχρονη γεωπολιτική

Σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από δικεντρικότητα – κυριαρχία Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας – και πολυπολικότητα με αναδυόμενες δυνάμεις, όπως η Ρωσία, η Ινδία, η ΕΕ και χώρες της Μέσης Ανατολής, η εφαρμογή του διεθνούς δικαίου δοκιμάζεται διαρκώς. Τα αμαρτήματα αυτά μπορούν να αναγνωριστούν στις αποφάσεις, τις στρατηγικές και τις ενέργειες κρατών, που επιχειρούν να εξισορροπήσουν την ισχύ, το συμφέρον και την ηθική νομιμότητα.

Η υπερηφάνεια (pride) των κρατών εκδηλώνεται μέσω εθνικισμού και στρατιωτικής υπεροχής. Παραδείγματα βρίσκουμε στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία (2022-σήμερα) ή στην προσπάθεια Κίνας να επιβληθεί στον Ειρηνικό μέσω αμφισβήτησης θαλάσσιων συνόρων και στρατιωτικών ασκήσεων γύρω από την Ταϊβάν. Η υπερηφάνεια ωθεί τις μεγάλες δυνάμεις να αψηφούν διεθνείς συμφωνίες, όπως η Χάρτα του ΟΗΕ ή οι διεθνείς συνθήκες για την κυριαρχία των συνόρων. Το διεθνές δίκαιο, μέσα από κυρώσεις, διεθνή δικαστήρια και μηχανισμούς διαμεσολάβησης, προσπαθεί να περιορίσει τις υπερβολές, αλλά η επιτυχία του εξαρτάται από τη βούληση των ισχυρών.

Ο φθόνος (envy) εμφανίζεται όταν μικρότερες δυνάμεις ή χώρες επιδιώκουν να μειώσουν την επιρροή των ισχυρών ή να επωφεληθούν από τις αδυναμίες τους. Η ένταση στα Βαλκάνια, η σύγκρουση για φυσικούς πόρους στη Μέση Ανατολή και η διαμάχη Ιράν-Σαουδικής Αραβίας αντανακλούν τη δυναμική αυτή. Οι μικρότερες δυνάμεις εκμεταλλεύονται τη στρατηγική αστάθεια των μεγάλων δυνάμεων, αναζητώντας συμμαχίες και πολιτική στήριξη από εναλλακτικούς παίκτες, γεγονός που δυσχεραίνει την ομοιογενή εφαρμογή του διεθνούς δικαίου.

Η οργή (wrath) συνδέεται με τη χρήση βίας και την κλιμάκωση συγκρούσεων. Οι στρατιωτικές επεμβάσεις, όπως αυτή της Ρωσίας στην Ουκρανία ή της Τουρκίας στη Συρία, αποτελούν εκδηλώσεις οργής σε πολιτικό επίπεδο. Η διεθνής κοινότητα αντιδρά με κυρώσεις, διεθνή καταδίκη και στρατηγική στήριξη στα θύματα, αλλά η επιβολή δικαίου συχνά καθυστερεί, αφήνοντας τα κράτη να εφαρμόσουν στρατηγικές βάσει συμφερόντων, παρά ηθικής νομιμότητας.

Η τεμπελιά (sloth) εμφανίζεται στην αδράνεια των διεθνών οργανισμών. Η αποτυχία του ΟΗΕ να επιλύσει συγκρούσεις σε περιοχές όπως το Σαχέλ ή η Λιβύη καταδεικνύει πώς η καθυστέρηση στη δράση οδηγεί σε μακροχρόνια αστάθεια. Η διεθνής αδράνεια επιτρέπει την επέκταση τρομοκρατικών ομάδων, λαθρεμπόριο όπλων και την αύξηση ανθρωπιστικών κρίσεων, παραβιάζοντας βασικές αρχές του διεθνούς δικαίου χωρίς άμεση δυνατότητα τιμωρίας.

Η απληστία (greed) συνδέεται με την εκμετάλλευση φυσικών πόρων και την οικονομική επιρροή. Η αναζήτηση πετρελαίου στη Μέση Ανατολή, οι θαλάσσιοι πόροι στην Ανατολική Μεσόγειο και η πρόσβαση σε στρατηγικά ορυκτά στη Λατινική Αμερική δείχνουν πώς η οικονομική απληστία οδηγεί σε διακρατικές εντάσεις. Το διεθνές δίκαιο, μέσω συνθηκών για την εκμετάλλευση φυσικών πόρων ή για την προστασία του περιβάλλοντος, επιδιώκει να περιορίσει τις υπερβολές, αλλά οι εφαρμογές του συχνά παρακάμπτονται από συμφέροντα ισχυρών παικτών.

Η λαγνεία (lust) στον γεωπολιτικό χώρο μπορεί να μεταφραστεί ως η επιθυμία εξουσίας και επιρροής πέρα από τα εθνικά σύνορα. Η στρατηγική διείσδυση, η πολιτική επιρροή μέσω οικονομικής πίεσης και η υποστήριξη πολιτικών συμμάχων δείχνουν πώς η “γεωπολιτική λαγνεία” λειτουργεί ως μηχανισμός επέκτασης ισχύος, συχνά παρακάμπτοντας διεθνείς νόμους και κανόνες ηθικής.

Τέλος, η γαστριμαργία (gluttony) εκδηλώνεται ως υπερκατανάλωση τεχνολογικών, στρατιωτικών ή ενεργειακών πόρων. Οι μεγάλες δυνάμεις συχνά υπερκαταναλώνουν πόρους για στρατιωτική ή τεχνολογική υπεροχή, όπως στην περίπτωση των πυρηνικών προγραμμάτων της Βόρειας Κορέας ή της κούρσας εξοπλισμών ΗΠΑ-Κίνας. Αυτό οδηγεί σε διεθνείς εντάσεις και σε πιέσεις για εφαρμογή διεθνών συνθηκών μη διάδοσης όπλων και περιβαλλοντικών δεσμεύσεων.

Συμπερασματικά, τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα δεν είναι μόνο ηθικές έννοιες, αλλά και ισχυρά αναλυτικά εργαλεία για τη μελέτη της σύγχρονης γεωπολιτικής. Σε έναν δικεντρικό, πολυπολικό κόσμο, η εφαρμογή του διεθνούς δικαίου δοκιμάζεται συνεχώς από την επιδίωξη ισχύος, τη στρατηγική εκμετάλλευση, την αδράνεια των οργανισμών και την υπερκατανάλωση πόρων. Η κατανόηση των “γεωπολιτικών αμαρτημάτων” επιτρέπει στους αναλυτές, τους πολιτικούς και τους διεθνείς οργανισμούς να αντιληφθούν τις συγκρούσεις όχι μόνο ως ζήτημα στρατηγικής, αλλά και ως ηθικής και νομικής πρόκλησης, θέτοντας το πλαίσιο για πιο βιώσιμες και δίκαιες διεθνείς σχέσεις.