Τα τρία διδάγματα του 1821 για το σήμερα

Παρά τις δυστοκίες της πανδημίας, οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν στήσει μια πραγματική και σπουδαία γιορτή αυτογνωσίας, με αφορμή την Επέτειο των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821. Ασφαλώς εξάγονται διδάγματα και για σήμερα. Βέβαια, η γιορτή γίνεται με δύο διακριτούς τρόπους. Ο ένας είναι της Επιτροπής Αγγελοπούλου, ο επικοινωνιακός και γκλαμουράτος και ο άλλος, είναι ο ουσιαστικός των πολιτών και των εκτός επιτροπής ιστορικών και άλλων επιστημόνων.

Η Επιτροπή Αγγελοπούλου γιορτάζει προς το παρόν με την προβολή αναμνηστικών νομισμάτων, μόδας εμπνευσμένης από το ’21 και με κορυφαία μέχρι στιγμής συνεισφορά ενός βίντεο, με στρογγυλοποιημένη την εξιστόρηση των 200 χρόνων, σαν τα παλιά “Επίκαιρα”. Μια χαρά. Τον επίσημο εορτασμό της 25ης Μαρτίου πάντως διέσωσε η οραματική και μεστή νοημάτων για το σήμερα συνέντευξη του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν στον εξαιρετικό Νίκο Αλιάγα.

Η “εκτός κυτίου” γιορτή ξεκίνησε τους τελευταίους μήνες του 2020 και συνεχίζεται έκτοτε με πρωτοφανή ένταση από τους εκδοτικούς οίκους, με πληθώρα νέων εκδόσεων και επανεκδόσεων γύρω από το 1821, με εκατοντάδες συζητήσεις που οργανώνονται στο διαδίκτυο και ένα ασύλληπτο διαμοιρασμό άρθρων και βίντεο στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης.

Οι διανοητικές ζυμώσεις που συντελούνται γύρω από την ιστορία μας, σε συνδυασμό με την απαλλαγή ενός όλο και μεγαλύτερου τμήματος των Ελλήνων από τη μεταφυσική της πολιτικής και την στροφή του στον πολιτικό πραγματισμό που επέβαλε η απειλή της πανδημίας, εγκυμονούν ένα νέο κοινωνικό και πολιτικό ήθος, το οποίο αργά ή γρήγορα θα εκφραστεί ποικιλοτρόπως.

Εθνικά καθήκοντα

Από τις εντατικές ζυμώσεις που συντελούνται γύρω από το 1821 αναδύεται η ουσία του Αγώνα και οι βαθύτερες επιδιώξεις του με αποτέλεσμα να αρχίζει μια ουσιαστική συζήτηση για την ελληνικότητα στον 21ο αιώνα. Μια γόνιμη συζήτηση στην οποία μετέχουν νέοι επιστήμονες και καλλιτέχνες και η οποία μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι θα αποδώσει καρπούς.

Από τις διανοητικές και ψυχοκοινωνικές αυτές ζυμώσεις αναδύονται τρία εθνικά καθήκοντα, έναντι όσων έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία μας. Πρώτο, είναι το θάρρος της διεκδίκησης. Οι αγωνιστές του ’21 διεκδίκησαν το αδιανόητο απέναντι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και στην Ιερά Συμμαχία του απολυταρχικού δεσποτισμού. Για αυτό και είναι θαυμαστή και εμπνευστική η Επανάσταση.

Η “υψηλή στρατηγική” που άσκησαν τότε οι Έλληνες και την οποία περιγράφει ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών στο Πάντειο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου στο βιβλίο του “Ο Αγώνας για την Ελληνική Ανεξαρτησία” (εκδόσεις Σιδέρη, 1996) δείχνει το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει η χώρα και σήμερα. Είναι καιρός να αλλάξουμε ορολογία και να αντικαταστήσουμε τις “προκλήσεις” με τις “διεκδικήσεις”.

Διεκδίκηση του κατοχικού δανείου

Δεύτερο καθήκον είναι η άμεση απαίτηση του αναγκαστικού κατοχικού δανείου από τη Γερμανία. Η συγκυρία είναι θετική, λόγω της επανεξέτασης της θέσης της Γερμανίας μέσα στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, που εκ των πραγμάτων θα τεθεί έμμεσα από τη νέα αμερικανική διοίκηση Μπάιντεν και της εσωτερικής πολιτικής αναταραχής μέσα στην Γερμανία, ενόψει των εκλογών.

Αλλά και η συζήτηση που έγινε στη γερμανική Βουλή με πρωτοβουλία των “Πρασίνων” και της “Αριστεράς” αποτελούν επίσης καλή συγκυρία, όπως επεσήμανε και πρόσφατο άρθρο του ο καθηγητής και πρώην υπουργός Νίκος Χριστοδουλάκης, συγγραφέας του βιβλίου “Άγος Απλήρωτον: Τα οφειλόμενα για το κατοχικό δάνειο και μια ευκαιρία επίλυσης” (Εκδόσεις Gutenberg, 2013).

Τρόποι για να πιεστεί η Γερμανία και να έρθει το ζήτημα στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ υπάρχουν, όπως για παράδειγμα η εγγραφή στον προϋπολογισμό της απαίτησης των 12-14 δισ. ευρώ του εν λόγω δανείου, ή η κατάθεση αιτήματος στο ΝΑΤΟ υπογραφής συνθήκης ειρήνης μεταξύ Ελλάδας και ενιαίας Γερμανίας.

Εκκοσμίκευση του κράτους

Τρίτο καθήκον είναι η εκκοσμίκευση του ελληνικού κράτους. Είναι πια ξεκάθαρο ότι η ύψωση του λάβαρου της Επανάστασης από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό είναι ένας εμβόλιμος μύθος που καλλιέργησε η Εκκλησία, όπως άλλωστε και το “κρυφό σχολειό” με τον παπά.

Αντίθετα, οι αντιεπαναστατικές εγκύκλιοι-ντοκουμέντα του Πατριαρχείου, είκοσι τρία χρόνια πριν από τον αφορισμό της Επανάστασης που έφερε στο φως ο Μηνάς Παπαγεωργίου με το βιβλίο του “Η Μαύρη Βίβλος του 1821” (εκδόσεις iWrite, 2021) δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία για την πραγματική θέση της Εκκλησίας, σε αντίθεση με τον κατώτερο κλήρο που συμμερίστηκε τον σκοπό του Αγώνα.

Γνωρίζουμε έκτοτε τον συντηρητισμό της Εκκλησίας και το αντιπροοδευτικό ρόλο που έχει παίξει στα πολιτικά πράγματα. Αυτό φάνηκε και στην τελευταία συνταγματική αναθεώρηση και τη φοβική στάση του ΣΥΡΙΖΑ απέναντί της. Είναι πια καιρός το ελληνικό κράτος να απαλλαγεί από τα δεσμά της Εκκλησίας και η Εκκλησία από τα δεσμά του κράτους. Η Ορθοδοξία έχει πρωτεύουσα θέση στη λαϊκή παράδοση, αλλά μέχρι εκεί.

Οι συνταγματικές διεκδικήσεις των αγωνιστών του ’21 επανέρχονται σήμερα επιτακτικά για την εκκοσμίκευση του κράτους και την αναγέννηση των φιλελεύθερων ιδεών με όρους 21ου αιώνα. Η “ευγνωμονούσα” Ελλάς τελεί σήμερα σε κατάσταση κυοφορίας του καινούργιου. Οι νέες γενιές θα τα σαρώσουν όλα, διαχωρίζοντας τους μύθους από την ιστορία και την ήρα από το στάρι.