Το δίκαιο της θάλασσας, τα θολά νερά και τα βήματα του Μητσοτάκη

Κράτος σημαίνει οργάνωση, διοίκηση, αποτελεσματικότητα και αξιοπιστία στην εκπλήρωση των ιεραρχημένων εθνικών συμφερόντων. Η εκάστοτε εντολοδόχος πολιτική εξουσία είναι εφήμερη, αποστολή της είναι η εκπλήρωση αυτών των συμφερόντων και εάν αυτό δεν τηρείται και εάν ισχύουν δημοκρατικές προϋποθέσεις είναι ανακλητή και αντικαταστάσιμη. Εντολείς και αρμόδιοι για ανάκλησή της είναι οι πολίτες και εάν κάτι έπρεπε να αλλάξει στο Σύνταγμα είναι να θεσμοθετήσει τον τρόπο άμεσων δημοκρατικών διαδικασιών αντικατάστασης.

Εάν κάτι υπάρχει για το οποίο θα έπρεπε να είχαν πολλοί φορείς εξουσίας, οι οποίοι θα έπρεπε να είχαν αντικατασταθεί τις τελευταίες δεκαετίες, αφορά τη μη εφαρμογή των προνοιών του διεθνούς δικαίου τις θάλασσας. Οφείλεται στις απίστευτες παλινωδίες και ασυνέπειες, την αθέτηση υποσχέσεων, την ανικανότητα χάραξης αποτελεσματικής στρατηγικής (παρά την δέσμευση γιγαντιαίων σπάνιων πόρων για την άμυνά μας) και τις θεμελιώδεις συγχύσεις όσον αφορά τις πρόνοιες του διεθνούς δικαίου, όπως και τις πολιτικές όψεις του διεθνούς δικαίου και των διεθνών θεσμών.

Για το έλλειμμα επίσης σωστών εκτιμήσεων ως προς αυτά τα ζητήματα αλλά και την χειραγώγηση των πολιτικών εξουσιών από “ιδρύματα” ποικιλότροπα έξωθεν εξαρτημένα. Όπως έχουμε συχνά αναφέρει τα αίτια των ελλειμμάτων της εθνικής στρατηγικής της Ελλάδας είναι πολλά. Ένας σημαντικός λόγος είναι η σχεδόν παντελής απουσία άρτιων κρατικών επιτελείων συλλογής βάσιμων πληροφοριών, δημιουργία βάσης δεδομένων, ανάλυσης και στάθμισης-εκτίμησης όλων των κριτηρίων και παραγόντων της διεθνούς και ευρωπαϊκής πολιτικής –νομικών, θεσμικών, πολιτικών, οικονομικών, στρατηγικών και τα λοιπά– που επηρεάζουν το ελληνικό κράτος και τα συμφέροντά του.

Επειδή μια τέτοια κρατική δομή απουσιάζει και επειδή τα πολιτικά πρόσωπα άγονται και φέρονται από περιφερόμενους και μη εκλεγμένους φορείς γνωμών, οι δηλώσεις, ενέργειες και αποφάσεις αναμενόμενα είναι αβάστακτα λανθασμένες. Το μόνο σώμα στοιχειωδώς οργανωμένο είναι οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις των οποίων όμως η αποστολή ακυρώνεται ελλείψει πολιτικής στρατηγικής.

Κρίσιμο το δίκαιο της θάλασσας

Οι δύο όψεις μιας εθνικής στρατηγικής, έχουμε ξανά γράψει, είναι η στρατιωτική στρατηγική και η πολιτική στρατηγική. Αμφότερες εδράζονται πάνω στα ιεραρχημένα εθνικά συμφέροντα που αποτελούν τους σκοπούς που εκπληρώνει μια στρατηγική. Αν κάτι μπορεί να γίνει ακαριαία και αποτελεσματικά για να αντιμετωπιστεί αυτό το έλλειμμα είναι η άμεση συγκρότηση κρατικών επιτελείων για να διασφαλίζεται ροή έγκυρων αναλύσεων και προτάσεων πολιτικής από τους αρμόδιους κρατικούς λειτουργούς.

Αν και τα θέματα αυτά δεν εξαντλούνται σ’ ένα σύντομο κείμενο θα μπορούσε εν τούτοις να πούμε ότι τα ζητήματα του διεθνούς δικαίου της θάλασσας είναι κρίσιμο ζήτημα. Αφορούν τον νόμιμο, θεμιτό και νομιμοποιημένο διπλασιασμό περίπου της κυριαρχίας της ελληνικής επικράτειας ταυτόχρονα και την θέση και τον ρόλο του ελληνικού κράτους στο σύστημα γεωπολιτικών συσχετισμών και συσχετισμών των Βαλκανίων, της Μεσογείου και της περιφέρειάς μας ευρύτερα.

Στεκόμαστε λοιπόν στο δίκαιο της θάλασσας όχι για να αποφανθούμε επί παντός επιστητού αλλά για να αναφερθούν τα κύρια και να συνδεθούν με την εθνική στρατηγική και την ανάγκη άμεσης άσκησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων που προβλέπει η διεθνής νομιμότητα.

Πρώτον, το ενδεχόμενο μικρής ή μεγάλης πολεμικής σύρραξης δεν εξορκίζεται αλλά αντιμετωπίζεται με σοβαρότητα και υπευθυνότητα. Εν μέσω απειλητικού “αφηνιάσματος” της Τουρκίας και απίστευτα παράνομων αποφάσεων της Άγκυρας, είναι επιτακτικό να ληφθεί άμεσα μέριμνα βέλτιστου συνδυασμού των συντελεστών ισχύος για την διασφάλιση της μέγιστης δυνατής αποτρεπτικής ικανότητας και την διασφάλιση ενισχυτικής εξωτερικής εξισορρόπησης. Σε αμφότερα φαίνεται ότι για πρώτη φορά προς τα εκεί κινούμαστε και κομματικά αποστασιοποιημένα, λέμε “εύγε”.

Τονίζουμε όμως ότι εν μέσω κρίσης και πολυετούς ακινησίας πολλά πρέπει να γίνουν άμεσα για να μεγιστοποιήσουμε την αμυντική-αποτρεπτική ικανότητα και την στρατηγική μας αξιοπιστία. Να την μεγιστοποιήσουμε με ότι διαθέτουμε λαμβάνοντας υπόψη ότι όριο είναι ο ουρανός για την αύξηση της ισχύος του κράτους με βέλτιστο συνδυασμό των συντελεστών ισχύος που διαθέτουμε.

Υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ

Δεύτερον, όπως και ο νυν Έλληνας πρωθυπουργός είπε σε πρόσφατη συνέντευξή του –επιτέλους ένας πρωθυπουργός το τόνισε γιατί καιρό είχαμε να το ακούσουμε– η επέκταση της αιγιαλίτιδας μέχρι και 12 μίλια, είναι μονομερές κυριαρχικό δικαίωμα. Ενόψει τουρκικών απειλών το ζήτημα είναι η αποτρεπτική ικανότητα και τίποτα άλλο.

Απαιτείται αταλάντευτη αποφασιστικότητα και υπευθυνότητα αλλά και αποτελεσματική προετοιμασία για να ασκήσουμε το δικαίωμά μας το συντομότερο δυνατό. Όπως ήδη αναφέρθηκε, μεριμνούμε κατά προτεραιότητα για εσωτερική εξισορρόπηση (βέλτιστος συνδυασμός των συντελεστών μας συμμαχιών) και εξωτερική εξισορρόπηση (συμμαχίες στην βάση στρατηγικών και οικονομικών συμφερόντων).

Τρίτον, το επόμενο είναι η υφαλοκρηπίδα και η ΑΟΖ. Στέκομαι στην υφαλοκρηπίδα, αφού τονίσω ως παράδειγμα αποφάσεις άλλων κρατών, αλλά και τις αποφάσεις επί Γιάννη Μανιάτη στις νότιες θάλασσές μας. Χρειάζεται προσοχή για να θωρακιστεί το πολιτικό σύστημα κατά ελλειμματικών αναλύσεων, κατά του νομικισμού από τον οποίο πάσχουμε βαριά, κατά ανυπόστατων γνωμών, κατά συνδρόμων φοβίας, κατά κακόβουλων υποβολών και κατά ασύστολων γνωμών.

Υπογραμμίζουμε λοιπόν το σχεδόν αυτονόητο: Ο προσδιορισμός της υφαλοκρηπίδας είναι κυριαρχικό μας δικαίωμα. Σίγουρα εάν είχαμε απέναντί μας μια αγγελική Τουρκία θα καθόμασταν ίσως και αγκαλιασμένοι με τους γείτονές μας για μέση γραμμή ή και “δίκαιη λύση”. Για την τελευταία, εάν υπάρχει διαφορά, αποφασίζει το διεθνές δικαστήριο. Αυτό εάν η Τουρκία ήταν αγγελικά πλασμένη και έτοιμη να συζητήσει λογικά μόνο για αυτό και όχι για άλλα ζητήματα, ή τα δικαιώματα των νήσων, που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο.

Στην Χάγη μόνο για την υφαλοκρηπίδα

Επιπλέον, η κάθε “συνομιλία” δεν θα αφορά την άσκηση του δικαιώματός μας στις θάλασσές μας, αλλά μόνο των ζωνών που εφάπτονται με τις τουρκικές, εάν αρχικά η βάση οριοθέτησης είναι η μέση γραμμή.

Τέταρτον, ως προς αυτό λοιπόν υπογραμμίζουμε την παραπλήσια –-αλλά αναμενόμενα όχι τόσο προχωρημένη όπως η θέση που μόλις διατυπώθηκε-– συγκρατούμε την πολύ υπεύθυνη θέση του νυν πρωθυπουργού στην πρόσφατη συνέντευξή του, ότι για την Χάγη θα μπορούσαμε να μιλήσουμε μόνο για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας.

Εμείς λοιπόν λέμε αυτό έπεται της οριοθέτησης ή γίνεται ταυτόχρονα με την οριοθέτηση πρόταση προς την Άγκυρα. Μόνο εκεί, επαναλαμβάνεται, που οι ζώνες συναντώνται, ενώ δεν συζητάμε καν για το δικαίωμα των νήσων για υφαλοκρηπίδα σύμφωνα με τις πρόνοιες της Συνθήκης του δικαίου της θάλασσας. Αυτονόητα, κανείς δεν μπορεί να εμποδίσει την Άγκυρα για αμφότερα να προσφύγει στο διεθνές δικαστήριο και ως φιλειρηνικό κράτος δεν έχουμε πρόβλημα εάν το κάνει.

Για κάθε καλόπιστη και βάσιμη συζήτηση επί αυτών, υπάρχουν κάποια ζητήματα που τίθενται, στην βάση όμως έγκυρων νομικών και πολιτικών επιχειρημάτων. Πιο συγκεκριμένα, πρέπει κάνοντας αυτές τις κινήσεις και λαμβάνοντας υπόψη τις πολλές αμφίπλευρες νομικές και πολιτικές πτυχές, απαιτείται να συνεκτιμηθεί δεόντως ότι η Τουρκία, μεταξύ άλλων:

1. Δεν υπέγραψε την Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας.
2. Απείλησε με το παράνομο casus belli του 1995.
3. Παραβιάζει τον ελληνικό κυριαρχικό χώρο καθημερινά και
4. Κατέχει το 1/3 της Κυπριακής Δημοκρατίας και μόνο πράκτορες της ή ηλίθιοι δεν θα έβλεπαν ότι αποσκοπεί σε ολικό έλεγχο της Μεγαλονήσου, με οτιδήποτε και αν σημαίνει αυτό για την Ελλάδα.
5. Παράλληλα, με άρνηση τερματισμού των τετελεσμένων στην βάση των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας και του άρθρου 2 του Κεφαλαίου Ι του Χάρτη του ΟΗΕ, προχωρεί σε (μονομερή;!) χάραξη θαλάσσιων ζωνών συμπεριλαμβανομένης υφαλοκρηπίδας σε διάφορες περιοχές, αμφισβητεί τα νόμιμα δικαιώματα των νήσων ακόμη και της… νήσου Εύβοιας, προχωρεί σε παράνομες έρευνες και ενδεχομένως σύντομα εξορύξεις στην Ανατολική Μεσόγειο.
6. Σύναψε το παράνομο μνημόνιο με την Λιβύη που με κάθε κριτήριο αποτελεί μια επαναστατική αναθεωρητική πράξη εις βάρος της Ελλάδας, ενώ απειλεί σύντομα να προχωρήσει σε έρευνες και ίσως εξορύξεις.
7. Όταν μάλιστα ο υπουργός Εξωτερικών της Άγκυρας ψιθύρισε κάτι για Χάγη, εννοούσε να μας εγκλωβίσει σε νομιμοποιητικές για τον αναθεωρητισμό της “συνομιλίες”, μέσα στον μεγάλο λαβύρινθο των τουρκικών αξιώσεων που οδηγεί βασικά σε εκπλήρωση όλων των αναθεωρητικών αξιώσεων της Άγκυρας.

Άμεσες αποφάσεις

Θα μπορούσαμε να επεκταθούμε για ένα όντως μεγάλο και πολύ σοβαρό ζήτημα που αφορά την κυριαρχία του ελληνικού κράτους. Προσθέτουμε μόνο ότι εάν τα πιο πάνω είναι βάσιμα απαιτείται σε πολιτικό επίπεδο και σε συνεργασία με τα κρατικά επιτελεία –και όχι περιφερόμενους φορείς γνωμών ή άλλων επικίνδυνων και ύποπτων θέσεων– η κυβέρνηση να κτίσει πάνω σε μια σειρά αξιόλογων ορθών θέσεων που έχει ήδη υιοθετήσει και να πάρει συγκεκριμένες άμεσες αποφάσεις.

• Όπως και ο πρωθυπουργός δήλωσε, χρειάζεται ετοιμότητα άμεσης αντιμετώπισης επιθετικών ενεργειών «όπως πρέπει», λαμβανομένου υπόψη ότι εάν ο αντίπαλος προχωρήσει δεν εξαρτάται από εμάς, αλλά από μια σειρά εξαρτημένων μεταβλητών μεγάλης κύμανσης τις οποίες οι κυβερνήσεις των προηγούμενων δεκαετιών δεν κατάφεραν να επηρεάσουν αποτελεσματικά.
• Να προχωρήσει αμέσως όσον αφορά την αιγιαλίτιδα ζώνη ταυτόχρονα και να ληφθεί μέριμνα όσον αφορά την έκτασή της στο κεντρικό Αιγαίο να υπάρχει ελεύθερη διάβαση.
• Να προχωρήσει άμεσα στον προσδιορισμό της υφαλοκρηπίδας σε όλες τις Ελληνικές θάλασσες τηρώντας αυστηρά το διεθνές δίκαιο. Εκεί όπου τα όρια συναντούν τα Τουρκικά –πάντα στην βάση αυτού που δήλωσε ο πρωθυπουργός μόνο για αυτό– όπως αναφέρθηκε ήδη να ζητηθεί από την Τουρκία να οριστεί η μέση γραμμή και αν διαφωνεί να συζητηθεί μέσα σε εύλογα χρονικά όρια. Εάν η Τουρκία μιλήσει για δίκαιη διευθέτηση και θέτει αναθεωρητικές αξιώσεις να της ζητήσει να πάμε στο διεθνές δικαστήριο διαφορετικά ισχύει η μέση γραμμή. Και ασφαλώς απέναντί στις απειλές της να είναι ορθωμένη μια αξιόπιστη εθνική στρατηγική που αφενός θα την αποτρέψει να εκτελέσει επιθέσεις οποιασδήποτε βαθμίδας και αφετέρου θα διασφαλίσει τα Ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα.
• Μέριμνα για την “Αχίλλειο πτέρνα” της Κύπρου με άμεση ενεργοποίηση του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου και οτιδήποτε άλλο απαιτείται αμυντικά, στρατηγικά και συμμαχικά. Καιρός είναι εξάλλου να γίνει κατανοητό πως ποτέ δεν πρέπει να αναγνωριστούν τα τετελεσμένα με δήθεν (τουρκικών προδιαγραφών) λύσεις, που επιπλέον θα θέσουν όλη
  την Κύπρο υπό τουρκικό έλεγχο.
• Στην βάση αυτών των αποφάσεων εντατικοποίηση των στρατηγικών κινήσεων με άλλα κράτη της Μεσογείου αλλά και τις ΗΠΑ, την Γαλλία, την Γερμανία, την Βρετανία και γιατί όχι την Ρωσία. Για την ΕΕ επιτέλους απαιτείται να γίνει κατανοητό ότι στους τομείς αυτούς έστω και αν οι δυνατότητες της Ευρωπαϊκής κοινότητας ως συλλογικού οργάνου είναι λίγες, η Ελλάδα είναι νομιμοποιημένη για αρνησικυρία για οτιδήποτε αφορά τα εθνικά της συμφέροντα. Όλοι στην Ευρώπη έτσι σκέφτονται και έτσι αποφασίζουν.