Το μυστικό της Χάριτος στην πύλη του ελέους

Η σχέση του νερού με τη θεραπεία είναι πανάρχαια. Στην αρχαία Ελλάδα, το νερό χρησιμοποιούνταν ευρέως στα ιερά του Ασκληπιού, όπου οι ασθενείς αναζητούσαν θεραπεία μέσα από τον καθαρμό και τις τελετουργικές πλύσεις. Η ίδια αντίληψη ταξιδεύει μέσα στον χρόνο και βρίσκει την πιο γνωστή ίσως έκφρασή της στην Ιερουσαλήμ, στη γνωστή δεξαμενή της Βηθεσδά. Η Βηθεσδά, από την εβραϊκή λέξη “Bet Hesda” που σημαίνει “Οίκος του Ελέους”, βρίσκεται μέσα στην Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ και ήταν τόπος ιάσεως ήδη πριν από την εποχή του Ιησού.

Εκεί, δίπλα στην Πύλη των Προβάτων, βρισκόταν μια διπλή δεξαμενή με πέντε στοές, όπου σύμφωνα με την παράδοση, “άγγελος Κυρίου” ταρακουνούσε κατά διαστήματα το νερό και όποιος προλάβαινε να μπει πρώτος θεραπευόταν από οποιαδήποτε ασθένεια τον βασάνιζε. «Ἄγγελος γὰρ κατὰ καιρὸν κατέβαινεν ἐν τῇ κολυμβήθρᾳ καὶ ἐτάρασσε τὸ ὕδωρ· ὁ οὖν πρῶτος ἐμβὰς μετὰ τὴν ταραχὴν τοῦ ὕδατος ὑγιὴς ἐγίνετο, ᾧ δήποτε κατειχόμην νοσήματι.». Η εικόνα της Βηθεσδά ήταν αποκαρδιωτική και συγκλονιστική μαζί. Κάτω από τις πέντε στοές, καθημερινά συνωστίζονταν τυφλοί, χωλοί, παράλυτοι, εγκαταλειμμένοι απ’ όλους, ξαπλωμένοι σε κουρέλια και ψάθες, με βλέμμα καρφωμένο στη δεξαμενή, μήπως και κουνηθεί το νερό.

Κανείς δεν ήξερε πότε. Ούτε μέρα, ούτε ώρα. Ο άγγελος «κατὰ καιρὸν» κατέβαινε. Κι όταν ταραζόταν το νερό, γινόταν πανικός, σπρωξίματα, φωνές, μια άγρια ελπίδα να προλάβει κάποιος πρώτος. Οι πιο αδύναμοι πάντα έμεναν πίσω. Εκεί δεν υπήρχε αγάπη, υπήρχε αναμονή επιβίωσης. Κι εκεί, μέσα σ’ αυτή την τραγική προσμονή, ζούσε ο παράλυτος του Ευαγγελίου επί 38 χρόνια. Η αρχαιολογία έφερε ξανά στο φως αυτόν τον ιερό τόπο τον 19ο αιώνα, επιβεβαιώνοντας την ιστορική του ύπαρξη με εντυπωσιακά ευρήματα και αποτελεί σημαντικό προσκύνημα για τους χριστιανούς, καθώς θεωρείται αυθεντικός τόπος του θαύματος της θεραπείας του παραλύτου.

Η τραγωδία της μοναξιάς

Ο Ιησούς φτάνει στον τόπο αυτό με την ξεκάθαρη πρόθεση να φανερώσει ότι η αληθινή θεραπεία δεν έρχεται μέσα από μια τυφλή εμπιστοσύνη σε εξωτερικά μέσα ή σε δοξασίες που περιορίζουν την ανθρώπινη ελευθερία. Πλησιάζει τον παράλυτο και του θέτει ένα ερώτημα που υπερβαίνει την προφανή ανάγκη του σώματος: «θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι;». Ο παράλυτος απαντά με τη θλίψη εκείνου που έχει χάσει κάθε ανθρώπινο στήριγμα και κάθε ελπίδα: «Κύριε, ἄνθρωπον οὐκ ἔχω…».

Με αυτή τη συγκλονιστική φράση εκφράζει την τραγωδία μιας ύπαρξης που έχει εγκλωβιστεί στη μοναξιά και την αδυναμία, προετοιμάζοντας έτσι τη στιγμή της βαθύτερης πνευματικής αφύπνισης που ακολουθεί. Μάλιστα, επειδή ήταν Σάββατο, προκάλεσε και σκάνδαλο στους Ιουδαίους γιατί κουβαλούσε το κρεβάτι του ημέρα αργίας. «Λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· ἔγειρε, ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ περιπάτει. Καὶ εὐθέως ἐγένετο ὑγιής ὁ ἄνθρωπος, καὶ ἦρεν τὸν κράβαττον αὐτοῦ καὶ περιεπάτει.» «Ἔλεγον οὖν οἱ Ἰουδαῖοι τῷ τεθεραπευμένῳ· Σάββατόν ἐστιν, οὐκ ἔξεστίν σοι ἆραι τὸν κράβαττον.»

Αυτό το θαύμα μας αποκαλύπτει μια βαθύτερη αλήθεια για την ύπαρξη δύο διαφορετικών τύπων ανθρώπινης εμπειρίας, δύο διαφορετικών ενεργειακών ρευμάτων. Από τη μία, ο άνθρωπος που μένει εγκλωβισμένος στον υλικό κόσμο, έρμαιο της επίγνωσης του πεπερασμένου χωρίς την εμπειρία του υπερβατικού, αναζητώντας απεγνωσμένα μια εξωτερική παρέμβαση για να σωθεί. Από την άλλη, ο πνευματικός άνθρωπος, ο οποίος, μέσω της πίστης και της εσωτερικής αφύπνισης, συντονίζεται με ένα διαφορετικό ενεργειακό ρεύμα που ξεπερνά την ύλη και τον χρόνο, ανοίγοντας τον δρόμο προς την πραγματική θεραπεία και την ελευθερία του πνεύματος.

Προς την ελευθερία του πνεύματος

Ο παράλυτος στην αφήγηση βρίσκεται ακριβώς στο σημείο μετάβασης, καθώς μέχρι εκείνη τη στιγμή, εγκλωβισμένος στον κόσμο της σωματικής αδυναμίας, βιώνει τον εαυτό του ως αβοήθητο, καθηλωμένο στο περιθώριο της ζωής. Η συνάντηση όμως με τον Χριστό τον μεταφέρει σε ένα άλλο ενεργειακό πεδίο, από την απόγνωση και την αδυναμία στην αφύπνιση της εσωτερικής δύναμης και της εμπιστοσύνης προς το θείο.

Έτσι, το σώμα του, που άλλοτε αποτελούσε εμπόδιο, τώρα γίνεται όργανο υπακοής και εκτέλεσης του πνευματικού προστάγματος, που ανατρέπει τους περιορισμούς της υλικής υπόστασης της φύσης. Εδώ βρίσκεται και το βαθύτερο νόημα του θαύματος, με την υπέρβαση από τον άνθρωπο που μένει αιχμάλωτος του κόσμου της σωματικής πραγματικότητας στον άνθρωπο που αγγίζει την πνευματική διάσταση της ύπαρξης, όχι ως θεωρία, αλλά ως πραγματική συχνότητα ζωής.

Όταν ένας άνθρωπος, όπως ένας Άγιος, ή ακόμη και όπως ο ίδιος ο Κύριος έδειξε με τη ζωή Του, νηστεύει, σιωπά, καθαρίζεται, δεν μεταβάλλει απλώς τη συμπεριφορά του, μετατοπίζει ολόκληρη την ύπαρξή του προς ένα άλλο επίπεδο πραγματικότητας. Αλλάζει κυριολεκτικά επίπεδο ύπαρξης με την καρδιά του να εκπέμπει σε άλλα ενεργειακά ρεύματα, ο εγκέφαλος κατεβαίνει σε κύματα θήτα ή δέλτα (στάδια βαθιάς χαλάρωσης, προσευχής ή ονείρου που συνδέονται με πνευματική διαύγεια και υπερσυνείδηση), και το νευρικό του πεδίο απλώνεται και συγχρονίζεται με κάτι πέρα από το ορατό. Και τότε, δεν ανοίγει μια πόρτα, απλώς ξεδιπλώνεται ένα στρώμα πραγματικότητας που ήταν πάντα εκεί και που τώρα το αγγίζει.

Η θεμελιώδης φυσική, μέσα από θεωρίες όπως αυτή των χορδών όχι μόνο δεν αποκλείει την ύπαρξη επιπλέον διαστάσεων πέρα από τις τέσσερις που αντιλαμβανόμαστε (ύψος, πλάτος, βάθος και χρόνος), αλλά προτείνει ότι υπάρχουν έως και έντεκα διαστάσεις, οι οποίες όμως είναι “συρρικνωμένες” ή “διπλωμένες” σε τόσο μικρή κλίμακα που δεν μπορούμε να τις αντιληφθούμε με τις αισθήσεις μας ή τα συμβατικά όργανα. Κι όμως, υπάρχουν και γίνονται αισθητές μόνο όταν η συνείδηση αλλάζει συχνότητα, αφ’ ής στιγμής ο άνθρωπος εσωτερικά ελαφρύνει, σιγήσει και εναρμονιστεί.

Και εδώ ακριβώς βρίσκεται ένα από τα απτά προνόμια της Ορθοδοξίας καθώς δεν περιορίζεται σε ηθικές ή λογικές προσεγγίσεις της πίστης, όπως συμβαίνει συχνά στις δυτικές εκφράσεις του Χριστιανισμού, αλλά διατηρεί ζωντανή την εμπειρική, μυστηριακή και ενεργειακή πρόσβαση του ανθρώπου στο Θείο με νηστεία, σιωπή, προσευχή, ησυχία. Ἐν Ὅπου γάρ Θεός, ἐκεῖ καὶ φῶς· ὅπου Χριστός, ἐκεῖ καὶ ἀνάστασις.