Το μυστικό σχέδιο του Κολοκοτρώνη για ελληνοτουρκικό κρατίδιο στην Πελοπόννησο

Διαβάζουμε από διήγηση του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη: «Ὁ πάππος τοῦ Ἀλῆ Φαρμάκη καὶ ὁ πάππος ὁ ἐδικός μου, Γιάννης Κολοκοτρώνης, ἦσαν φίλοι καὶ ἀδελφοποιτοί. Ἐσκοτώθηκε ὁ παππούλης μου, ἐπέθανε καὶ ὁ παππούλης τοῦ Ἀλῆ Φαρμάκη καὶ ἔμεινε ἡ φιλία ἡ ἴδια εἰς τὸν πατέρα μου καὶ εἰς τὸν πατέρα τοῦ Ἀλῆ Φαρμάκη. Ὡς φίλοι πατρικοὶ ἐλάβαμεν καὶ ἡμεῖς ἀνταπόκριση, δὲν τὸν εἶχα ἰδεῖ προσωπικῶς. Ἐπιστηριζόμενος λοιπὸν εἰς τὴν φιλίαν μὲ ἔγραψε ἕνα γράμμα, μοῦ ἔλεγε: “Φίλε πατρικέ, ὁ Βελὴ Πασὰς ἑτοιμάζεται νὰ μὲ βαρέσει, καὶ ἂν εἶσαι φίλος νὰ ἔλθεις νὰ μὲ βοηθήσεις”.

»Ὁ Ἀλὴ Φαρμάκης ἐπῆρε τὴν ἄδειαν νὰ ἰδεῖ τὰ χωριά του, ἕως ὅτου νὰ ἔλθει ὁ Κολοκοτρώνης, καθὼς ἔλεγε, καὶ ἔτζι ἐπῆρε μιὰ πενηνταριὰ χιλιάδες γρόσια καὶ ἐστείλαμε καΐκι καὶ ἦλθεν εἰς τὴν Ζάκυνθο. Ἐρχόμενος εἰς τὴν Ζάκυνθο, ἀπεφασίσαμεν νὰ ὑπάγομε εἰς τὸ Παρίσι διὰ νὰ εὕρομε τὸν Βοναπάρτε, καὶ ἐπήγαμε εἰς τοὺς Κορφούς, καὶ ὁ τότε γενικὸς διοικητὴς Δονζελὸτ μᾶς ἐμπόδισε, λέγοντάς μας, ὅτι: «Μείνετε ἐδῶ καὶ ἐγὼ γράφω καὶ θέλετε ἔχει ἀπόκρισιν, μόνον ἡμεῖς νὰ κάμομε τὸ σχέδιο ἕως ὅτου νὰ ἔλθει ἡ ἀπόκρισις τοῦ Αὐτοκράτορος».

»Τὸ σχέδιον ποὺ ἐκάμαμε μὲ τὸν Δονζελὸτ ἦτον τὸ ἀκόλουθο: Νὰ μᾶς δώσει 500 κανονιέρους μὲ φουστανέλες ἐνδυμένους, 5.000 Ἕλληνες ὁποὺ εὑρίσκοντο εἰς τὴν γαλλικὴν δούλευση. Καὶ μᾶς ἔδωσε γρόσια διὰ νὰ στρατολογήσομε εἰς τὴν Τζαμουριά, ὅπου ἦσαν ἐχθροὶ τοῦ Ἀλῆ πασᾶ. Ἐπεράσαμεν εἰς τὴν Τζαμουριά, καὶ ἐκάμαμε 3.000 μισθωτοὺς Τζάμηδες καὶ ἤλθαμε εἰς τὴν Πάργα, καὶ τοὺς ἐμβαρκάραμε διὰ τὴν Ἅγια Μαύρα. Ἡ σύναξις ἔμελλε νὰ γίνει εἰς τὴν Ἅγια Μαύρα καὶ Ζάκυνθον. Ἐπέρασα μὲ 600 εἰς τὴν Ἅγια Μαύρα.

»Τὸν αὐτὸν καιρόν, εἰς τὰς 9, ἤλθανε οἱ Ἄγγλοι εἰς τὴν Ζάκυνθο, ἔκαμαν τεσβάρκο καὶ ἐπερίλαβαν τὴν Ζάκυνθο, τοὺς δὲ Φραντζέζους τοὺς ἔστειλαν εἰς τοὺς Κορφούς , τοὺς δὲ Ἕλληνας ἕως 400 τοὺς ἔβαλαν εἰς τὰ καράβια ὡς πριζονιέρηδες (αἰχμαλώτους). Ἐπῆραν καὶ τὴν Κεφαλονιά, Θιάκι καὶ Τζηρίγο, καὶ ἔκαμαν τὸ ἴδιο. Ἔλαβε ἀπὸ τὸν ἀρχιστράτηγο τῶν Ἄγγλων, ὁποὺ ἦτον εἰς τὸ Παλέρμο, ὁ Γκενερὰλ ὁ Ὀσβὰλ διαταγὴ νὰ λάβει εἰς δούλευση ὅλους τοὺς Ἕλληνας, καὶ ἐπὶ κεφαλῆς ὁ Τζούρτζ, ὅστις ἦτον τότε ταγματάρχης.

»Ἡμεῖς, ἀφοῦ εἴδαμεν ὅτι ἦλθαν Ἄγγλοι εἰς τὰ νησιά, ἐγράψαμε στὴν Πάργα νὰ μὴν ἔλθουν πλέον στρατεύματα, διατὶ τὸ σχέδιο ἐχάλασε μὲ τὴν παρρησίαν τῶν Ἄγγλων. Τὸ σχέδιον ἦτον ὅτι ὅλα τὰ κάστρα τῆς Μεσσηνίας, τῆς Πάτρας, τῆς Μονεμβασίας, ἅμα ἐβγοῦμε, νὰ κηρυχθοῦν ὑπὲρ ἡμῶν. Καὶ ἦλθαν ὅλοι οἱ Τοῦρκοι καὶ Ρωμαῖοι οἱ σημαντικοὶ καὶ ὁμίλησαν εἰς τὴν Ζάκυνθο, νὰ κάμομε μιὰ κυβέρνηση, συνθεμένη ἀπὸ 12 Τούρκους καὶ 12 Ἕλληνας νὰ κυβερνοῦν τὸν λαόν. Οἱ Τοῦρκοι ἐπίσης νὰ καταδικάζονται καθὼς οἱ Ἕλληνες. Τοὺς νόμους τοὺς εἴχαμε ἐγγράφους εἰς τοὺς Κορφοὺς ἀπὸ τὸν Δονζελότ.

»Ἡ σημαία μας, ἀπὸ τὸ ἕνα μέρος τὸ φεγγάρι καὶ ἀπὸ τὸ ἄλλο τὸ Σταυρό, καὶ τὸ σχέδιό μας ἦτον, ἅμα ἐπατούσαμε τὸν Μορέα νὰ κάμομε ἀναφορὲς εἰς τὸν Σουλτάνο καὶ νὰ τοῦ λέγομεν, ὅτι: ἡμεῖς δὲν ἀποστατήσαμεν ἐναντίον σου, πλὴν ἐναντίον τοῦ τυράννου τοῦ Βελῆ πασᾶ, καὶ ὁ Δονζελὸτ ἠκούετο μὲ τὸν Σεμπαστιάνη, πρέσβην εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, ὥστε νὰ ἐμποδίσουν τὸν Σουλτάνο διὰ κάθε κίνημα.

»Ὁ μυστικὸς μου σκοπός, ἀφοῦ ἐμβαίναμε καὶ ἐπιάναμε ὅλα τὰ φρούρια, τότε τὸ ἐκάμναμε ἐθνικότερο καὶ ἐχαλούσαμε τοὺς Τούρκους. Αἱ περιστάσεις ἤθελαν μὲ ὁδηγήσει τί ἔμελλα νὰ κάμω. Εἰς τὸ σχέδιόν μας ἦτον ὅτι, ἂν μᾶς κάμει χρεία νὰ ἐβγάνομε ἕως 15.000 Ἑπτανησίους. Διὰ τρεῖς ἡμέρες καὶ νύκτες ἐγώ, ὁ Ἀλὴ Φαρμάκης καὶ ὁ Δονζελὸτ μὲ ἕνα γραμματικὸ ἐκάμαμε τὸ σχέδιο αὐτό, καὶ προετοιμάσαμεν ὅσα ἔμελλαν νὰ γίνουν».

Ένα σοβαρό σενάριο με συμμετοχή Κολοτρώνη

Όπως έχει αναλύσει στο ομώνυμο βιβλίο του “Σχέδιο αυτονομίας της Πελοποννήσου , υπό Γαλλική επικυριαρχία 1807-1808“, ο Νικόλας Βερνίκος, το παραπάνω σχέδιο αυτονομίας της Πελοποννήσου, της ίδρυσης ελληνοτουρκικού κρατιδίου υπό γαλλική επικυριαρχίας, δεν ήταν επιπόλαιο. Είχαν προηγηθεί συζητήσεις, με τους Γάλλους (Δονζελότ-Στεφανόπολι), είχαν ανταλλαγεί και συμφωνηθεί κείμενα, ενώ ήταν κοινωνοί ο Γιακούμπ Αγά της Γαστούνης, ο Χατέμ Εφέντι, ο Γεώργιος Σισίνης της Γαστούνης, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Αλή Φαρμάκης και σαφώς πολλοί έμπιστοι από αμφότερες τις πλευρές.

Οι Οθωμανοί ήθελαν ένα περιθώριο τριών ετών να αποφασίσουν εάν θα μείνουν ή όχι στο κρατίδιο του Μοριά υπό γαλλική επικυριαρχία ή θα αναχωρήσουν πωλώντας τις περιουσίες τους. Ήθελαν εγγυήσεις ισονομίας, να μην τεθούν υπό την αποκλειστική διοίκηση Ελλήνων και φυσικά γαλλικές εγγυήσεις πως δεν θα θεωρούνταν murtadeen (μουρτάτες-αποστάτες) από το Σουλτάνο με κίνδυνο να θανατωθούν.

Φυσικά οι Μοραλήδες μουσουλμάνοι, αγνοούσαν το σχέδιο που συνομολογεί ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στην αφήγησή του, πως συν τω χρόνω «Ὁ μυστικὸς μου σκοπός, ἀφοῦ ἐμβαίναμε καὶ ἐπιάναμε ὅλα τὰ φρούρια, τότε τὸ ἐκάμναμε ἐθνικότερο καὶ ἐχαλούσαμε τοὺς Τούρκους». Ενδεχομένως να σκεφτόντουσαν παρόμοια και αυτοί, από την αντίστροφη, δηλαδή να “χαλούσαν τους Έλληνες”, αλλά δεν υπάρχει τέτοια συνομολόγησή τους.

Το σχέδιο δεν προχώρησε και υπάρχουν αμφιβολίες εάν ο Ναπολέων έλαβε πλήρη γνώση όλων αυτών, από τη στιγμή που ήθελε την Οθωμανική Αυτοκρατορία σύμμαχο και αντίβαρο στην Αυστρία και τη Ρωσία. Ενώ σε επιστολή του προς τον Σουλτάνο Σελήμ τον 3ο, διαβάζουμε: «Είστε τυφλοί , δεν βλέπετε τα συμφέροντα σας; – έχετε σταματήσει να βασιλεύετε; (…) Αν η Ρωσία έχει στρατό 15.000 ανδρών στην Κέρκυρα, νομίζετε ότι κατευθύνεται εναντίον μου; Τα ένοπλα πλοία έχουν τη συνήθεια να σπεύδουν στην Κωνσταντινούπολη. Η δυναστεία σας πρόκειται να πέσει στη λήθη… Εμπιστευθείτε τον μόνο αληθινό σας φίλο, τη Γαλλία».

[Γαλλικό κείμενο: «Êtes-vous aveugles à vos propres intérêts ? Avez vous cessé de régner ? […] Si la Russie a une armée de 15 000 hommes à Corfu, pensez-vous que ce soit dirigé contre moi ? Des vaisseaux armés ont l’habitude de se hâter vers Constantinople. Votre dynastie est près de tomber dans l’oubli […] Ne faites confiance qu’à votre véritable amie, la France» (Lettre de Napoléon à Sélim III ( βλ. Inari Karsh, Empires of the Sand: The Struggle for Mastery in the Middle East, 1789-1923, Harvard University Press, 2001 σελ. 11].

Ενώ μην ξεχνάμε πως μετά το Βατερλό, όλοι οι αξιωματικοί του Ναπολέοντα έσπευσαν να καταταγούν στον αιγυπτιακό στρατό, αυτόν που λίγα χρόνια μετά έκαιγε τον Μοριά και το Μεσολόγγι με αρχηγό τον Ιμπραήμ. Ο δε αρχιναύαρχος του Ιμπραήμ στο Ναβαρίνο πάνω από τους τρεις μουσουλμάνους (επιμελώς αποσιωπημένος) ήταν ο Γάλλος Jean-Marie Letellier έχοντας απέναντί του (παραδόξως) τον συμπατριώτη μου Δεριγνύ (Marie Henri Daniel Gauthier, comte de Rigny, / Μαρί Ανρί Ντανιέλ Γκωτιέ, Κόμης του Ρινύ). Διαχρονικές ιστορίες που μας αποδεικνύουν πως στα γεωπολιτικά θέματα, σαφώς και δεν υπάρχουν φιλίες, αλλά συμφέροντα.