Το πολιτικό σύστημα αλλάζει, μένοντας ίδιο – Το δείχνουν και οι πυρκαγιές

Πολλοί είχαν ελπίσει ότι η βαθιά πολύπλευρη κρίση που διέρχεται η Ελλάδα θα οδηγούσε σε στοιχειώδη ποιοτική αλλαγή της συμπεριφοράς, στην οποία μας είχε συνηθίσει το πολιτικό σύστημα. Η αδήριτη πραγματικότητα, όμως, δικαιώνει όσους είχαν τολμήσει να υποστηρίξουν ότι τα πράγματα όχι μόνο θα παραμείνουν ίδια, αλλά και θα κατρακυλήσουν σε χειρότερα επίπεδα.

Μάλιστα, η συμπεριφορά των πολιτικών κομμάτων οδηγεί σε οδυνηρές σκέψεις ότι τελικά «δεν υπάρχει πολιτικό κόμμα που να μη μαίνεται κατά της πατρίδας» (Paul Valery, “Πνεύμα και Πολιτική”). Δυστυχώς κανένα κόμμα για το ζήτημα αυτό δεν δίνει καμία εξήγηση. Όπως επιβεβαιώνεται για μία ακόμα φορά αυτές της ημέρες των καταστροφικών πυρκαγιών, καθένα κόμμα έχει τα δικά του σκοτεινά σημεία, τις κρυφές του εκατόμβες και τα ανομολόγητα όνειρά του.

Έχει τους θησαυρούς του από απερίσκεπτα πράγματα και από προπέτειες. Όσα λησμόνησε στα σχέδιά του και όσα θέλει να κάνει να ξεχάσουν οι άλλοι. Αποσύρουν, προκειμένου να επιβιώσουν, όλα εκείνα τα οποία υπόσχονται, προκειμένου να εξασφαλίσουν την ύπαρξή τους. Συμπεριφέρονται λαϊκιστικά όσο βρίσκονται εκτός εξουσίας και άλλο τόσο και περισσότερο όταν βρίσκονται στην εξουσία.

Μια απλή ματιά έφθανε για να γίνει αντιληπτό ότι πριν τις εκλογές του 2019 ο ΣΥΡΙΖΑ ήθελε να παραμείνει στην εξουσία, η ΝΔ να επανέλθει στην εξουσία, το ΠΑΣΟΚ να ξανακερδίσει τη χαμένη θέση του στο πολιτικό σκηνικό, το ΚΚΕ να διατηρήσει απλά την επιρροή του, η Χρυσή Αυγή να ξεμπλέξει με τις δικαστικές περιπέτειες της, το Ποτάμι να επιβιώσει σαν παραπόταμος πια κάποιου μεγαλύτερου ποταμού.

Η τέχνη να εμποδίζονται οι πολίτες

Τα νέα σχήματα να εκμεταλλευτούν το ρευστό σκηνικό μπας και μπορέσουν να “πωλήσουν” τον εαυτό τους σε όσο υψηλότερη τιμή στο πολιτικό παζάρι. Εν τω μεταξύ «η Ελλάδα ταξιδεύει» (Γ. Σεφέρης). Οι εκλογές διέψευσαν ή δικαίωσαν –κατά περίπτωση– ελπίδες και δημιούργησαν ένα νέο σκηνικό, το οποίο απλώς επαναπροσδιόρισε τα κομματικά “θέλω”.

Η συνεχής προσπάθεια των πολιτικών κομμάτων να επιβάλλουν τη βούλησή τους στον (εγχώριο) αντίπαλο αφενός τα κολακεύει, αφετέρου μπορεί να καταστρέψει την χώρα. Πολλές φορές συμβαίνει να επιτυγχάνεται η επιβολή της βούλησης επί των αντιπάλων, αλλά άλλες τόσες φορές μπορεί να αποδειχθεί (ή έχει αποδειχθεί) μοιραία. Τα συμφέροντα της χώρας δεν πρέπει να συγχέονται με τις προσδοκίες κάθε πολιτικού κόμματος. Η εκπλήρωση των επιθυμιών τους δεν μας απομακρύνει από τη δυστυχία, ή και τον χαμό της χώρας.

Πάντοτε, η πολιτική θεμελιώνεται στην αδιαφορία της πλειονότητας των ενδιαφερομένων (η σιωπηλή πλειοψηφία όπως υποστήριζε ο Ρίτσαρντ Νίξον), χωρίς την οποία δεν υπάρχει δυνατότητα πολιτικής. Υπ’ αυτή την έννοια θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι δομικό στοιχείο της πολιτικής είναι η τέχνη να εμποδίζονται οι άνθρωποι από το να αναμειγνύονται σε ό,τι τους αφορά.

Μαζικοδημοκρατική κοινωνία

Στις μέρες μας, λόγω των σημαντικών κοινωνικών διεργασιών και των αλλαγών που έχουν επέλθει σε όλες τις στιγμές του κοινωνικού γίγνεσθαι (πολιτική, οικονομική, πολιτιστική), καθίσταται απολύτως αναγκαία η συνεχής αναφορά «στην έννοια της ισότητας ως βασικού στοιχείου της έννοιας του λαϊκισμού» (Π. Κονδύλης: “Η παρακμή του αστικού πολιτισμού”) και της κυρίαρχης σύγχρονης μαζικοδημοκρατικής κοινωνίας.

Το αποτέλεσμα είναι το δομικό χαρακτηριστικό της πολιτικής, που αναφέραμε αμέσως παραπάνω, να λαμβάνει την εξής μορφή: οι άνθρωποι εξαναγκάζονται να αποφασίζουν για πράγματα, με τα οποία δεν συμφωνούν. Με απλά λόγια καλούνται να συμμετάσχουν σε μια διαδικασία επικύρωσης ήδη προαποφασισμένων λύσεων, ή επιλεγμένων με προσεκτικά κριτήρια εναλλακτικών προτάσεων, που όμως καταλήγουν στον ίδιο παρονομαστή.

Ο εγκλωβισμός είναι απόλυτος και θανατηφόρος. Το πολιτισμικό DNA του ελληνικού πολιτικού συστήματος είναι δεδομένο, όπως επίσης και της ελληνικής κοινωνίας. Οι όποιες μεταλλαγές είναι αργόσυρτες και βασανιστικές. Υπάρχουν και προσπάθειες βίαιων μεταλλαγών, οι οποίες, λόγω ότι πρωτίστως ενδύονται τεχνικά χαρακτηριστικά, καταλήγουν σε αποτυχίες, δυσκολεύοντας περαιτέρω τον “εκσυγχρονισμό” της χώρας.

Πολιτικό σύστημα και Ιστορία

Το έργο αυτό στην Ελλάδα επαναλαμβάνεται συνεχώς από την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Εμπειρικά είναι απολύτως επιβεβαιωμένο. Τα πολιτικά κόμματα εξακολουθούν να έχουν την ίδια συμπεριφορά που είχαν από την ίδρυση του ελληνικού κράτους, προκειμένου να παρουσιάσουν στο λαό ή νίκες και θριάμβους τους, ή δραματικές μεταξύ τους συγκρούσεις και “καταγγελίες” εναντίον αντιπάλων.

Υπήρξαν, όμως, περίοδοι στην ελληνική ιστορία, που επήλθε υπέρβαση αυτής της πάγιας κατάστασης των πολιτικών πραγμάτων, με αποτέλεσμα σημαντικότατη ωφέλεια για την χώρα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίοδος 1910-1920, μετά δηλαδή από έναν οδυνηρό Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο και μια πολιτική κατάσταση που αντανακλούσε ισχυρή κυβερνητική αστάθεια (αξίζει να μελετήσουμε προσεκτικά την περίοδο 1897-1910).

Όμως, κανείς δεν θα πρέπει να προβλέπει με βάση την ιστορία. Άλλωστε, η ιστορία είναι ένα από τα πιο επικίνδυνα προϊόντα που παρήγαγε ο ανθρώπινος εγκέφαλος, αν χρησιμοποιηθεί ιδεολογικά. Κάνει τους ανθρώπους να ονειρεύονται, τους δημιουργεί ψευδοαναμνήσεις, καθιστά υπερβολικά τα ανακλαστικά τους, διατηρεί ανοικτές τις παλιές πληγές τους, τους απομακρύνει από την πραγματικότητά τους, στερώντας τους τη δυνατότητα να πράξουν όπως οι πραγματικές ανάγκες επιβάλλουν.