Το πραξικόπημα των 12 ωρών και τα αναπάντητα ερωτήματα

Ακόμα και τώρα, κρίσιμα ερωτήματα για το πραξικόπημα των 12 ωρών στην Τουρκία (Ιούλιος 2016) παραμένουν αναπάντητα. Προφανώς, το καθεστώς Ερντογάν έχει τους λόγους του να κρατάει πτυχές εκείνων των γεγονότων στο σκοτάδι. Στις επίσημες μαρτυρίες-καταθέσεις κυβερνητικών αξιωματούχων, εξάλλου, μπορεί κανείς να διακρίνει εξόφθαλμες αντιφάσεις.

Είναι σαφές ότι στην απόπειρα πραξικοπήματος συμμετείχαν μερικές χιλιάδες αξιωματικοί και στρατιώτες. Ο αριθμός τους είναι μικρός συγκριτικά προς τους 640.000 στρατιωτικούς που υπηρετούν στον τουρκικό στρατό. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι την απόπειρα τελικώς έκανε μία μικρή ομάδα, με τον κορμό των ενόπλων δυνάμεων να επιλέγει τη στάση αναμονής και μία άλλη ομάδα να παραμένει πιστή στον Ερντογάν.

Βασική αρχή κάθε πραξικοπήματος είναι η σύλληψη ή εξουδετέρωση της πολιτικής ηγεσίας. Στην περίπτωσή μας συνελήφθησαν μόνον κάποιοι αντίπαλοι στρατιωτικοί. Οι υπουργοί, ο πρωθυπουργός και κυρίως ο Ερντογάν παρέμειναν ελεύθεροι. Και μόνο το γεγονός ότι άφησαν χρόνο στον αρχηγό του κράτους να ενημερωθεί για το πραξικόπημα και να διαφύγει γεννά ερωτηματικά. Οι κομάντος επιτέθηκαν στο ξενοδοχείο όταν αυτός είχε φύγει.

Παραβιάσθηκαν οι στοιχειώδεις κανόνες

Υποτίθεται ότι δύο μαχητικά αεροσκάφη των πραξικοπηματιών εγκλώβισαν το αεροπλάνο του Ερντογάν που τον μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη. Αν αυτό ισχύει, για ποιους λόγους δεν προχώρησαν στην κατάρριψή του; Είναι στοιχειώδες οι πραξικοπηματίες να κόβουν τις τηλεπικοινωνίες. Οι στασιαστές στρατιωτικοί, λόγω των στρατιωτικών δικτύων που χρησιμοποιούν, μπορούν να επικοινωνούν άνετα μεταξύ τους.

Στην προκειμένη περίπτωση οι πραξικοπηματίες άφησαν να λειτουργούν τα ηλεκτρονικά μέσα κοινωνικής δικτυώσεως που στο παρελθόν τα έκλεινε το κράτος για πολύ πιο ασήμαντα ζητήματα. Οι πραξικοπηματίες δεν διέκοψαν ούτε τη λειτουργία των τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών. Το γεγονός ότι οι τηλεοπτικοί σταθμοί είναι πάνω από 30 και ο αριθμός των πραξικοπηματιών σχετικά μικρός δεν είναι δικαιολογία.

Η κατάληψη των ηλεκτρονικών ΜΜΕ και η διακοπή του Διαδικτύου είναι πρώτης προτεραιότητας ενέργεια, επειδή -όπως και απεδείχθη- μπορεί να κρίνει την επιτυχία ή την αποτυχία ενός πραξικοπήματος. Είναι κοινός τόπος ότι τα πραξικοπήματα γίνονται μεταμεσονύκτιες ώρες, όταν ο κόσμος είναι στα κρεβάτια του. Στην Τουρκία τα τανκς κατέβηκαν γύρω στις 9 το βράδυ της Παρασκευής, όταν οι δρόμοι ήταν γεμάτοι από κόσμο.

Η μοιραία επίσπευση

Η αφήγηση του καθεστώτος θέλει να αντιστάθηκαν στο πραξικόπημα πολίτες που βγήκαν στους δρόμους, όταν τους κάλεσαν ο Ερντογάν και ιμάμηδες, οι οποίοι ανάγονται πλέον σε προστάτες της δημοκρατίας! Μπορούσαν οι πολίτες να τα βάλουν με πάνοπλους στρατιώτες; Προφανώς όχι. Από τον ανακοινωμένο αριθμό των 295 νεκρών προκύπτει ότι 105 εξ αυτών είναι πραξικοπηματίες και οι υπόλοιποι “πολίτες”, όπως αναφέρθηκε.

Εάν οι άοπλοι πολίτες επιτέθηκαν στους πραξικοπηματίες, θα έπρεπε να υπάρχουν εκατόμβες θυμάτων εκ μέρους τους. Αντιστοίχως, ο αριθμός των νεκρών πραξικοπηματιών είναι συγκριτικά πολύ μεγάλος, δεδομένου ότι η πλευρά των πολιτών ήταν άοπλη. Μία εκδοχή που μπορεί να σταθεί, χωρίς αυτό να σημαίνει πως έτσι έγιναν τα πράγματα, είναι ότι οι στρατιώτες αρχικά δεν είχαν γνώση ότι συμμετέχουν σε πραξικόπημα. Όταν, λοιπόν, βρέθηκαν απέναντι σε πολίτες που αντιστέκονταν, δίστασαν να πυροβολήσουν το πλήθος και να προκαλέσουν σφαγή.

Από την πρώτη ώρα και ενώ ακόμη δεν είχε διαλυθεί η σύγχυση και καθαρίσει η εικόνα, ο πρόεδρος Ερντογάν και ο πρωθυπουργός Γιλντιρίμ ανέφεραν ότι πίσω από το πραξικόπημα ήσαν άνθρωποι του Φετουλάχ Γκιουλέν. Προφανώς, είχαν τους λόγους τους να προκαταλάβουν μία μελλοντική έρευνα και να δημιουργήσουν τετελεσμένο στη συνείδηση των οπαδών τους.

Συμπερασματικά, είναι δύσκολο ακόμα και σήμερα να απαντηθεί το ερώτημα εάν πίσω από το πραξικόπημα βρισκόταν ο Ερντογάν. Όσο θεωρητικώς διασφαλισμένη και να ήταν μία τέτοια σκηνοθεσία, δεν έπαυε να αποτελεί βουτιά στο κενό. Από την άλλη πλευρά, είναι αδύνατον οι πραξικοπηματίες να αγνοούσαν βασικές αρχές διοργανώσεως πραξικοπημάτων.

Μία εξήγηση ίσως είναι ότι οι πραξικοπηματίες να πληροφορήθηκαν πως οι μυστικές υπηρεσίες του Ερντογάν είχαν μάθει για την προετοιμασία του πραξικοπήματος και ετοιμάζονταν να συλλάβουν τους συμμετέχοντες. Προχώρησαν, λοιπόν, σε μία απεγνωσμένη επίσπευση της εκδήλωσης του πραξικοπήματος για να προλάβουν τους αντιπάλους τους.