Το σύμπαν σαν κινεζικό πυροτέχνημα…

Αυτό για την μεγάλη πρωταρχική Έκρηξη ποτέ δεν με έπεισε, ήδη από τα έδρανα τού Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, πρωτοετής φοιτητής το 1979 (σε ηλικία 17 ετών). Οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι διατείνονταν σοβαρά πως το Σύμπαν υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει πάντα. Βέβαια, αυτό διατυπώθηκε πριν την επικράτηση μονοθεϊστικών θρησκειών που τεμάχισαν τον Άνθρωπο σε σώμα, ψυχή, πνεύμα…

Τα λεγόμενα “πλατωνικά” ή καλύτερα “πυθαγόρεια” στερεά αναλύουν τον γύρω κόσμο με απλά μαθηματικά πρότυπα. Ένα από αυτά είναι η σφαίρα. Η απόλυτη σφαίρα όμως σπανίως απαντάται στη Φύση επί πολύ. Ακόμα κι αν υποθέσουμε πως υπάρχει ένας Γεωμέτρης Υπέρτατος Νους, ακόμα και τότε θα ήταν αφελής η απαίτησή μας να ακολουθεί μοντέλα που είναι κατανοητά από το φτωχό ανθρώπινο πεπερασμένο μυαλό μας.

Διαβάζοντας τότε πρωτοετής το σύγγραμμα τού Ζακ Μονώ “Τύχη και Αναγκαιότητα” κλονίστηκαν οι μέχρι πρότινος πεποιθήσεις και εφηβικές βεβαιότητές μου. Κι εάν όλα αυτά είναι μια απλή διαταραχή, ένας κυματισμός τού “Κενού”. Εάν το Φως βρίσκει τρόπους να μετασχηματίζεται αενάως (από την παχύρρευστη ύλη έως τις υψίσυχνες δονήσεις);

Κι εάν το Τυχαίο και οι Αναπόδραστοι Συμπαντικοί Νόμοι τής Νεμέσεως συγκρούονται ως θαλάσσια κύματα δημιουργώντας άπειρες εκδηλώσεις τής Υλοενέργειας; Κι εάν όλα αυτά είναι τόσο απλά που μας φαίνονται σύνθετα; Κι εάν είναι τόσο σύνθετα που κάθε θεωρία μας είναι απλοποιητική; Μην ξεχνάμε πως στον θεοκρατικό Μεσαίωνα τούς βόλευε η αντίληψη πως η γη είναι επίπεδη, ενώ καλώς γνωρίζαμε από την Αρχαιότητα πως δεν ήταν.

Τί είναι το Σύμπαν;

Γιατί λοιπόν το σύμπαν (στη γειτονιά μας) να διαστέλλεται; Κι εάν όλος ο γαλαξίας μας είναι ένα μυρμήγκι πάνω σε ένα τεράστιο ακορντεόν; Κι εάν η φέτα (το μέρος της φέτας) του ακορντεόν που ζούμε (ελάχιστο χρονικό διάστημα, ως συνολική Ανθρωπότητα) πάνω της… κι εάν η φέτα αυτή τυχαίνει να διαστέλλεται σε αυτή τη συμπαντική συγχορδία; Κι εάν όπως το συνέλαβα τότε ποιητική αδεία (στα 17 μου) «το Σύμπαν είναι ένα κινέζικο φίδι πυροτέχνημα»;

Ο ανθρωπομορφισμός και η αναλογική σκέψη με προσλαμβάνουσες από την επίγεια εμπειρία μας και από τα φυσικά φαινόμενα που βιώνουμε εκόντες-άκοντες δεν μπορεί να μοντελοποιήσει (να προτυποποιήσει) το Σύμπαν το πλατύ, το αχανές… ακόμα κι αν πιστέψουμε πως υπάρχει ένας/μια/ένα πρωταρχικό δημιουργικό νοήμον ον που γεωμετρεί.  Μήπως ο αμέσως επόμενος από εμάς ιθύνων νους είναι “ένα παιδί που ρίχνει ζάρια”;

Μήπως τα πράγματα είναι εξαρχής ασύλληπτα; Μήπως το άπειρον (που συμβολίζεται και με το πλαγιασμένο οκτάρι) είναι μια συνεχής ροή αλλεπαλλήλων μεταμορφώσεων κυκλικώς αναδιπλούμενων; Κι εάν είναι έτσι γιατί μετά την “Μεγάλη Έκρηξη” (σε τοπική κλίμακα) να μην έρχεται κι η “Μεγάλη Συρρίκνωση”; Και γιατί να μην συμβαίνει μια πολύπλοκη ή απλή (αρμονική, σύμφωνα με τον Πυθαγόρα) ταλαντούμενη αλληλοδιαδοχή εκρήξεων-συρρικνώσεων;

Ο φωτισμένος κορεάτικης καταγωγής Φυσικός Επιστήμων Trin Xuan Thuan έγραψε ένα ιδιαίτερης οξυδέρκειας πόνημα: “The Secret Melody”. Εκεί αναλύει διεξοδικά (με τα μέχρι τώρα Μαθηματικά) πως θα μπορούσε όλη αυτή η ουράνια φαντασμαγορία να είναι απλώς μια μυστική μελωδία, από την οποία δεν προλαβαίνουμε να ακούσουμε ούτε μία νότα! Πέρα όμως από τις όποιες ντετερμινιστικές προσεγγίσεις, θα αργήσουμε να μάθουμε ως είδος εάν η ταχύτητα τού Φωτός έχει έναν άνω περιορισμό. Κάτι το οποίο φαίνεται σχεδόν “μεσαιωνικό”. Ποιος περιόρισε ποτέ την ενέργεια να αλλάζει συχνότητες; Επειδή εμείς ζούμε στη “σκοτεινή” πλευρά των χαμηλών ταχυτήτων;

Η εντροπία, το Χάος, η μεταμόρφωση τής Ύλης σε ενέργεια (και το ανάστροφο) που έχει επαρκώς παρατηρηθεί σε υποατομικό επίπεδο, γιατί να μην ισχύει και σε μακροσκοπική κλίμακα. «Όπως και πάνω έτσι και κάτω – όπως έξω έτσι και μέσα», έγραφε ο “Σμαράγδινος Πίνακας” των Αλχημιστών (αιγυπτιακής προελεύσεως).

Ερωτήσεις, ερωτήσεις, ερωτήσεις… Απορίες, απορίες, απορίες… “Words, words, words…”, όπως θα έλεγε ο σαιξπηρικός Άμλετ. Είπε όμως κι εκείνο το αμίμητο, το αφοριστικό: «Υπάρχουν πράγματα σε γη και ουρανό που η Φιλοσοφία/Επιστήμη σας δεν τα φτάνει».

Ας μην καταλήξουμε στον Αγνωστικισμό. Όχι πριν τα βαθιά γεράματα. «ΈΝ οίδα ότι ουδέν οίδα», αλλά «πίστευε κι ερεύνα». Ο Μεγάλος Αρχιτέκτονας-Συμπαντοδόμος, Κοσμοδόμος καθ’ ύλην αρμόδιος…