Χιμάρα: Η εξέγερση του Αρχιεπισκόπου Αθανάσιου κατά των Οθωμανών

To 1596 καθώς ο πόλεμος Αυστριακών και Τούρκων μαινόταν ο Έλληνας Αρχιεπίσκοπος Αχρίδας Αθανάσιος σχεδίασε την εξέγερση των Ελλήνων στην περιοχή της δικαιοδοσίας του. Επαναστατικές ζυμώσεις, με επίκεντρο την ελληνική Χιμάρα, βρισκόταν σε εξέλιξη ήδη από τη δεκαετία του 1570, μέσω δύο Ελλήνων αρχόντων του Μάνθου Παπαγιάννη και του Πάνου Στολίκου.

Ο Αθανάσιος (Ριζέας) είχε γεννηθεί στη Μάνη το 1560. Επαναστατικό πνεύμα είχε συλλάβει ένα ευρύτερο σχέδιο κατά των Οθωμανών. Η σχεδιαζόμενη εξέγερση αποτελούσε μέρος ευρύτερου σχεδίου που προέβλεπε επανάσταση όλων χριστιανών στην Βαλκανική.

Έτσι ο Αθανάσιος ήρθε σε επαφή με τον Βενετό Προβλεπτή της Κέρκυρας, ζητώντας και τη βοήθεια της Βενετίας. Οι Βενετοί όμως απέρριψαν το σχέδιο και έτσι ο Αθανάσιος στράφηκε προς τον Ισπανό αντιβασιλιά της Νεαπόλεως ζητώντας του όπλα και την αποστολή 4.000 στρατιωτών.

Εξέγερση στην Χιμάρα

Επίσης μετέβη και στη Ρώμη ζητώντας τη βοήθεια του Πάπα. Μη αποδεχόμενος όμως την τους ουνιτικούς όρους του Πάπα δεν έλαβε τα αναμενόμενα. Στο μεταξύ ο Ισπανός αντιβασιλιάς αποφάσισε να στείλει έναν αξιωματικό του στην περιοχή για να ενημερωθεί άμεσα για την κατάσταση.

Η άφιξη όμως του Ισπανού αξιωματικού αποτέλεσε το έναυσμα για την έκρηξη της επανάστασης των αδούλωτων Χιμαριωτών υπό τον αρχιεπίσκοπο Αθανάσιο. Οι επαναστάτες αρχικά είχαν επιτυχίες. Ενισχύθηκαν μάλιστα με λίγους Ισπανούς, περί τους 100. Ωστόσο ηττήθηκαν κατά την προσπάθειά τους να καταλάβουν το τουρκοκρατούμενο φρούριο της Τσέρνα, αν και είχαν καταφέρει σχεδόν να το καταλάβουν.

Η αποτυχία αυτή έθεσε τέλος στην εξέγερση. Ο Αθανάσιος κατέφυγε τότε στην Χιμάρα, όπου συναντήθηκε με τους οπλαρχηγούς Μιχαήλ Μπούα, Γιάννη Γκολέμι και Μιχαήλ Παπαδά με σκοπό την συνέχιση της επανάστασης. Η κίνηση αυτή απέτυχε όμως με βενετικό δάκτυλο.

Ο ίδιος πέρασε κατόπιν στην Ιταλία ζητώντας και πάλι ενίσχυση. Είδε πάλι τον Πάπα, ακόμα και τον Αψβούργο αυτοκράτορα Ροδόλφο, αλλά και τον μεγάλο Ουμανιστή Μαρτίνο Κρούσιο, ενώ φέρεται να ταξίδεψε μέχρι και τη Ρωσία. Έχοντας αποτύχει, επέστρεψε στη Αχρίδα. Δεν κινήθηκε κατά το κίνημα του Διονυσίου, του λεγόμενου “σκυλόσοφου”, καθώς κατάλαβε ότι δεν είχε ελπίδα επιτυχίας.

Το μεγάλο σχέδιο

Το 1612 πήγε πάλι στη Νεάπολη όπου είχε, ως το 1615, επαφές με τους Ισπανούς προετοιμάζοντας τώρα επανάσταση στη γενέτειρά του Μάνη. Σύντομα όμως παρουσίασε ένα ευρύτερο σχέδιο κατά των Οθωμανών που προέβλεπε απελευθέρωση των Δαρδανελίων, της Λέσβου, της Λήμνου, της Τενέδου, της Μήλου και της Κρήτης, την αποστολή ισχυρού χριστιανικού στόλου στο Αιγαίο και εμπρησμούς στην Κωνσταντινούπολη προς πρόκληση σύγχυσης.

Ο Αθανάσιος το 1615 πήγε στη Μάνη όπου και πέθανε. Έτσι τα μεγαλεπήβολα, ούτως ή άλλως, σχέδιά του παρέμειναν σχέδια. Ο Αθανάσιος ήταν ένας οραματιστής, άνθρωπος με μεγάλη μόρφωση και ισχυρή θέληση, που είχε τη ατυχία να δράσει σε μια εποχή που δεν ευνοούσε το όραμά του.