Δημητρίτζη, ο άγνωστος θρίαμβο – Εξόντωση Νορμανδών στον Στρυμόνα

Το 1185 οι γνωστοί άρπαγες Νορμανδοί της Σικελίας που εποφθαλμιούσαν την Βυζαντινή Αυτοκρατορία επιτέθηκαν, κατέλαβαν και λεηλάτησαν την Θεσσαλονίκη. Με ορμητήριο τη δεύτερη πόλη της Αυτοκρατορίας θα μπορούσαν άνετα να απειλήσουν την πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη.

Στην Πόλη κυβερνούσε τότε ο σφετεριστής Ανδρόνικος Α’ Κομνηνός ο οποίος εκθρονίστηκε και σκοτώθηκε. Στον θρόνο ανήλθε ένας ανίκανος αυτοκράτορας, ο Ισαάκιος Β’ Άγγελος που όμως είχε την τύχη να έχει στην υπηρεσία του έναν άξιο στρατηγό, τον Αλέξιο Βρανά.

Οι Νορμανδοί μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης είχαν διαπράξει το σφάλμα να διασπάσουν τις δυνάμεις τους. Υποτιμώντας τους Βυζαντινούς, τους οποίους δεν θεωρούσαν ισάξιούς τους αντιπάλους έστειλαν ένα σώμα τους για να καταλάβει την περιοχή του Στρυμόνα, τις Σέρρες και την Αμφίπολη. Ένα δεύτερο σώμα τους κινήθηκε προς την Μοσυνούπολη με στόχο την διάνοιξη της οδού προς την Πόλη, ενώ ένα τρίτο παρέμεινε στην Θεσσαλονίκη. Το δεύτερο νορμανδικό σώμα κυρίευσε τη Μοσυνούπολη και εξασφάλισε το εφαλτήριο προς την Πόλη. Ωστόσο οι Βυζαντινοί δεν είχαν πει την τελευταία τους λέξη.

Αυτοκρατορική αντεπίθεση

Ο Αλέξιος Βρανάς, ενισχυμένος με μονάδες από τη Μικρά Ασία κινήθηκε αρχικά κατά της Μοσυνόπολης. Οι Νορμανδοί που είχαν καταλάβει την πόλη βγήκαν από αυτή και παρατάχθηκαν εκτός των τειχών σίγουροι για τη επιτυχία τους έναντι των «Γκριφόν» (των σκύλων Ελλήνων, όπως μας αποκαλούσαν οι εν λόγω βάρβαροι).

Ωστόσο ο Βρανάς τους νίκησε και τους υποχρέωσε να κλειστούν εντός των τειχών. Στην συνέχεια ο Βρανάς εξόρμησε κατά της πόλης. Οι άνδρες του έκαψαν τις πύλες και εισήλθαν στην πόλη σφάζοντας ανελέητα κάθε Νορμανδό, όπως και οι τελευταίοι είχαν πράξει κατά των Ελλήνων στην Θεσσαλονίκη και όχι μόνο.

Κατόπιν αυτού ο Βυζαντινός στρατηγός κινήθηκε κατά του νορμανδικού σώματος που ρήμαζε την ευρύτερη περιοχή του Στρυμόνα. Η βυζαντινή στρατιά, για τη δύναμη της οποίας δεν έχουμε συγκεκριμένες πληροφορίες, εντόπισε τους Νορμανδούς βορειοδυτικά των Σερρών στην θέση Δημητρίτζη. Ο ιστορικός Νικήτας Χωνιάτης, βασική πηγή μας για την σύγκρουση, αναφέρει ότι Νορμανδοί διοικούντο από τους κόμητες Βαλδουίνο και Ριχάρδο.

Η μάχη στο Δημητρίτζη

Οι Νορμανδοί στην αρχή ήταν πολύ σίγουροι για τον εαυτό τους. Έχοντας όμως πληροφορηθεί την καταστροφή των δικών τους στη Μοσυνούπολη, φαίνεται πως επιχείρησαν να διαπραγματευτούν με τον Βρανά. Ο Βυζαντινός στρατηγός εξέλαβε την πρόθεσή τους αυτή ως σημάδι φόβου και αποφάσισε να τους προσβάλει αιφνιδιαστικά και με τη μέγιστη δυνατή ορμή.

Χωρίς σαλπίσματα και θορύβους ο Βρανάς έδωσε το σύνθημα της εφόδου λίγο πριν βραδιάσει, στις 7 Νοεμβρίου, παραμονή των Ταξιαρχών. Οι Νορμανδοί αιφνιδιάστηκαν πλήρως και αφού προέβαλαν για λίγο αντίσταση ο στρατός τους διαλύθηκε. Πολλοί σκοτώθηκαν, άλλοι έπεσαν στον Στρυμόνα, οι περισσότεροι, μαζί με τους δύο στρατηγούς τους, αιχμαλωτίσθηκαν από τους νικητές Βυζαντινούς.

«Μη πολέμου αναμείναντες σύνθημα, μη σάλπιγγος ηχήν μήτε τι έτερον παράγγελμα των όσα στρατηγοίς είθισται ποιείν προ των συμπλοκών, προσβάλλουσι τοις πολεμίοις τὰ ξίφη γυμνώσαντες. Οι δε μέχρι μεν τινός ευθαρσώς και ανδρείως την των Ρωμαίων εμβολήν εδέξαντο και καμπάς τινας και ελίξεις ο πόλεμος έλαβε.

“Τέλος δε προς το υπεράγαν ένθερμον της Ρωμαϊκής ορμής υπενδόντες έκλιναν εις τροπήν και ακόσμως έφευγον. Όθεν καταλαμβανόμενοι ανηρούντο, εζωγρούντο, ωθούντο κατά ποταμού του Στρυμόνος, ελαφυραγωγούντο, εσκυλεύοντο. Ήγετο δε εβδόμη του Νοεμβρίου μηνός και περί δείλην ην της ημέρας, οπότε ταύτα εγίνετο», αναφέρει ο Νικήτας Χωνιάτης.

Το αποτέλεσμα

Μετά την καταστροφική τους ήττα όσοι Νορμανδοί επέζησαν κατέφυγαν στην Θεσσαλονίκη μεταφέροντας το μήνυμα της συμφοράς. Πανικόβλητοι τότε αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την Θεσσαλονίκη με τα πλοία τους. Έτσι και έκαναν, αλλά  πολλά από αυτά όμως χάθηκαν στο χειμωνιάτικο Αιγαίο από την κακοκαιρία.

Όσοι πιάστηκαν στην πόλη σφαγιάστηκαν χωρίς κανένα έλεος από τον στρατό του Βρανά που λίγο αργότερα, εισήλθε απελευθερωτής στην μεγάλη ελληνική πόλη. Περίπου 4.000 Νορμανδοί αιχμάλωτοι στάλθηκαν στην Πόλη σιδηροδέσμιοι και πέρασαν την μικρή υπόλοιπη ζωής τους με πολύ πόνο. Το Νορμανδικό βασίλειο της Σικελίας δεν συνήλθε ποτέ από την ήττα αυτή.