Ελευθερωτής της αρχαίας Αιγύπτου απ’ τους μυστηριώδεις Υξώς – Φαραώ Άμωσις

Ο Άμωσις πρώτος Φαραώ της 18ης Δυναστείας και αδελφός του Καμός, έσχατου βασιλιά της 17ης Δυναστείας, υπήρξε μια ξεχωριστή προσωπικότητα της αρχαίας ιστορίας. Υπήρξε ο Φαραώ που ελευθέρωσε το υπόδουλο στους Σύρο-Χαναναίους Υξώς τμήμα της Αιγύπτου, ενοποίησε την χώρα και την καθιέρωσε σε υπερδύναμη του τότε μεσογειακού κόσμου.

Ο Άμωσις γεννήθηκε το 1559 π.Χ. ανέλαβε τις τύχες της Αιγύπτου το 1549 π.Χ. μετά τον θάνατο του αδελφού του ο οποίος συνέχισε τον πόλεμο κατά των κατακτητών Υξώς που είχε ξεκινήσει ο πατέρας τους Φαραώ Ταό (ή Ταά), ο οποίος και σκοτώθηκε πολεμώντας τους. Οι Υξώς είχαν κατακτήσει την Κάτω (βόρεια) Αίγυπτο και εκτόπισαν τους γηγενείς βασιλείς προς το Σουδάν, περιορίζοντάς τους στην Άνω (νότια) Αίγυπτο με πρωτεύουσα τις Θήβες.

Οι Υξώς, ένας μυστηριώδης λαός για τους οποίους πολλά έχουν λεχθεί, εισέβαλαν από την σημερινή Παλαιστίνη στην Αίγυπτο από τα τέλη του 18ου αιώνα π.Χ. Ωστόσο το αιγυπτιακό κράτος δεν εξαφανίστηκε αν και περιορίστηκε σημαντικά εδαφικά χάνοντας τα πλέον εύφορα εδάφη του στο Δέλτα του Νείλου.

Ο Άμωσις ανέβηκε στον θρόνο σε ηλικία 10 ετών και μέχρι αναλάβει ο ίδιος τη βασιλεία κυβερνούσε, ως αντιβασίλισσα, η μητέρα του Ανχοτέπ. Η βασίλισσα συνέχισε τον πόλεμο κατά των Υξώς μέσω των στρατηγών της πιέζοντας τους εχθρούς στην πρωτεύουσά τους Άβαρις (σημερινή Τελ Ελ Νταμπά). Το παράξενο είναι ότι στην πόλη βρέθηκαν, το 1987, χιλιάδες σπαράγματα από μινωικές τοιχογραφίες, γεγονός που υποδηλώνει ελληνική παρουσία στην περιοχή.

Η έναρξη της εκστρατείας

Ο Άμωσις ξεκίνησε την εκστρατεία ανάκτησης της Κάτω Αιγύπτου σε ηλικία 25-28 ετών, από ότι φαίνεται από τις πηγές. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές ανέλαβε την εκστρατεία κατά του, όπως εξελίχθηκε, τελευταίου βασιλιά των Υξώς Χαμουντί, το 11ο έτος της βασιλείας του Χαμουντί. Ωστόσο άλλες πηγές αναφέρουν ότι ο Χαμουντί βασίλευσε μόνο ένα έτος το 1541-1540 π.Χ.

Ο Άμωσις κινήθηκε με τον στρατό του και κατέκτησε σταδιακά περιοχές που κρατούσαν οι Υξώς περιορίζοντάς τους στη πρωτεύουσά τους τη οποία και οι Αιγύπτιοι πολιόρκησαν. Σύμφωνα με τα λίγα αρχεία της εποχής που έχουν διασωθεί σε παπύρους οι Αιγύπτιοι απελευθέρωσαν πρώτα την Ηλιούπολη και κατόπιν το σημαντικό φρούριο Τιαορού (γνωστό ως Σέλη στους αρχαίους Έλληνες), το οποίο ήλεγχε την κύρια οδό που συνέδεε την Αίγυπτο με την Χαναάν, την σημερινή Παλαιστίνη.

Αυτό σημαίνει ότι ο Άμωσις απομόνωσε με τον τρόπο αυτό τους Υξώς, αποκλείοντας την ενίσχυσή τους από τους Χαναναίους. Σύμφωνα με επιγραφές σε τάφο Αιγύπτιου στρατιώτη που συμμετείχε στην εκστρατεία, έχοντας αποκλείσει τους εχθρούς στην πρωτεύουσα τους, ο Άμωσις επιτέθηκε τρεις φορές κατά της Αβάριδος. Ωστόσο υποχρεώθηκε να παύσει για λίγο τις επιχειρήσεις για να καταπνίξει μια εξέγερση που ξέσπασε στο κράτος του.

Η συνέχιση του πολέμου

Μετά όμως επέστρεψε και μια τέταρτη, αποφασιστική έφοδο, κυρίευσε την πόλη. Αμέσως μετά ολοκλήρωσε τη νίκη του κατακτώντας και το έσχατο οχυρό των Υξώς, το Σαρουχέν, κοντά στην σημερινή Γάζα, αφού όμως χρειάστηκε να το πολιορκήσει για τρία ολόκληρα χρόνια. Οι πηγές αφήνουν να εννοηθεί ότι ο Άμωσις ολοκλήρωσε τον επιτυχή πόλεμο κατά των Υξώς στο 18ο ή 19ο έτος της βασιλείας του.

Ο Άμωσις πάντως συνέχισε τον πόλεμο εισβάλλοντας στην Χαναάν και φτάνοντας μέχρι τουλάχιστον μέχρι την σημερινή Ασκελόν ή και τον Λίβανο, βόρεια και μέχρι τον Ευφράτη, ανατολικά. Στόχος του όμως δεν ήταν η κατάκτηση της περιοχής αλλά η οριστική εξάλειψη της απειλής των Υξώς και των Χαναναίων ομοφύλων τους.

Ο Άμωσις ανέλαβε την έσχατη εκστρατεία του κατά των Νούβιων, στο βόρειο Σουδάν, οι οποίοι ήταν υποτελείς της Αιγύπτου και είχαν επαναστατήσει. Οι πηγές μαρτυρούν τη νίκη του Άμωσι, εγκαθιστώντας φιλική προς την Αίγυπτο δυναστεία στην περιοχή. Ωστόσο ο μαχητής Φαραώ δεν άντεξε τις κακουχίες και πέθανε σε ηλικία 35 ετών, μετά από ένδοξη βασιλεία 25 ετών και 4 μηνών, το 1524 π.Χ.