Στην υπηρεσία της “Αγίας Ρωσίας” – Έλληνες στρατιώτες των τσάρων

Έλληνες στρατιώτες εντάχθηκαν στον ρωσικό στρατό ήδη από τα μέσα του 16ου αιώνα. Η παρουσία τους όμως έγινε εντονότερη από τότε που η Ρωσία άρχισε να αναμιγνύεται στα ελληνικά πράγματα, προβάλλοντας ως προστάτης των ορθοδόξων πληθυσμών. Η σημαντικότερη ελληνική μονάδα ήταν το Tάγμα Κυνηγών της Μπαλακλάβα (ελαφρού πεζικού ακροβολιστών), στο οποίο κατατάχθηκαν αποκλειστικά Έλληνες, για αυτό ονομαζόταν και «ελληνικό τάγμα».

Το τάγμα σχηματίστηκε το 1775 κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου του και έλαβε το βάπτισμα του πυρός στις μάχες γύρω από το Αζόφ, μαχόμενο κατά των Τούρκων και των Τατάρων συμμάχων τους, με πρώτο διοικητή τον Μανιάτη Στέφανο Μαυρομιχάλη. Μετά το πέρας του πολέμου κατά τω Τούρκων, το Τάγμα, εντεταγμένο σε μια ρωσική στρατιά, υπό τον Ποτέμκιν, στάλθηκε στον Καύκασο, όπου έδρασε κατά των Περσών. Διάσημο μέλος του τάγματος υπήρξε ο Λάμπρος Κατσώνης.

Το Ελληνικό Τάγμα των Κυνηγών της Μπαλακλάβα, το 1779, αναδιοργανώθηκε και ονομάστηκε Ελληνικό Σύνταγμα Πεζικού. Η δύναμη του τότε έφτανε του 850 άνδρες. Το 1784 το σώμα μεταφέρθηκε στη Μπαλακλάβα και το 1796 έλαβε το όνομα «Ελληνικό Τάγμα Πεζικού Μπαλακλάβα». Έλαβε ενεργό μέρος στους Ναπολεόντειους Πολέμους, στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1806 – 12, του 1828 – 29, αλλά και στον Κριμαϊκό Πόλεμο, μαζί με την «Ελληνική Ορθόδοξη Λεγεώνα». Το Τάγμα διαλύθηκε το 1859.

Το 1795 όμως οι Ρώσοι συγκρότησαν και ένα ακόμα ελληνικό τάγμα, αυτό της Οδησσού. Το τάγμα αυτό διαλύθηκε το 1797, αλλά επανιδρύθηκε το 1803 με την ονομασία «Ελληνικό Τάγμα Πεζικού Οδησσού». Το συγκεκριμένο τάγμα ήταν συγκροτημένο όπως και τα κοινά ρωσικά τάγμα, διαθέτων τέσσερις λόχους των 120 – 150 ανδρών. Το Τάγμα έλαβε επίσης μέρος στους Ναπολεόντειους Πολέμους και στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1806 – 12 και διαλύθηκε το 1819.

Μια σχετικά άγνωστη πτυχή αφορά την συγκρότηση του λόχου των «Αμαζόνων» της Μπαλακλάβα από την Μ. Αικατερίνη το 1787. Στη μονάδα αυτή εντάχθηκαν σύζυγοι και κόρες των Ελλήνων στρατιωτών του τάγματος και τη διοίκησή της ανέλαβε η Ελένη Ιβάνονοβνα Σαράντοβα, σύζυγος του φίλου του Ποτέμκιν Ιωάννη Σαράντη. Ο λόχος πάντως διαλύθηκε το ίδιος έτος.

Ένα ακόμα ελληνικό τμήμα που έδρασε υπό τις σημαίες της Ρωσίας ήταν και το «Ελληνικό Σώμα». Το σώμα αυτό συγκροτήθηκε το 1806, με την κήρυξη του Ρωσοτουρκικού πολέμου και έδρασε στη σημερινή Ρουμανία. Το σώμα επανδρώθηκε από Έλληνες εθελοντές, σκοπός των οποίων ήταν, σύμφωνα με προκήρυξη που εξέδωσαν, η απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Τούρκους. Έμβλημα του Σώματος ήταν η Πρόμαχος Αθηνά με τον ροπαλοφόρο Ηρακλή.

Η δύναμη του Σώματος έφτασε τους 1.500 άνδρες, τους οποίους ο συνταγματάρχης του Νικόλαος Πάγκαλος οργάνωσε σε τέσσερα ελαφρά τάγμα (λεγεώνες) και σε μία «λεγεώνα» ελαφρών ιππέων στις υπομονάδες αυτές ο Πάγκαλος έδωσε τα ονόματα «Ολυμπιακή», «Θεσσαλική», «Σπαρτιατική», Θρακική», και «Μακεδονική». Το ελληνικό σώμα πολέμησε γενναία και διακρίθηκε στις επιχειρήσεις. Οι Ρώσοι όμως το διέλυσαν το 1808, λόγω της προσκόλλησης του σε εθνικοαπελευθερωτικά ιδεώδη. Το 1806 ξέσπασε νέος ρωσοτουρκικός πόλεμος. Ο Ρώσος ναύαρχος Σενιάβιν κατέπλευσε τότε στη Μεσόγειο και επιχείρησε να ξεσηκώσει τους Έλληνες.

Δεν το κατόρθωσε όμως και περιορίσθηκε στην συγκρότηση δύο ελληνικών ταγμάτων στα Επτάνησα, στο πρώτο ελεύθερο τμήμα ελληνικής γης, την Ιόνιο Πολιτεία, για τη συγκρότηση της οποίας βοήθησε αφάνταστα ο πατριάρχης Γρηγόριος Ε’. Ένα άλλο ελληνικό σώμα που συγκρότησαν οι Ρώσοι ήταν και η «Λεγεώνα Ελαφρών Τυφεκιοφόρων», που συγκροτήθηκε στα Επτάνησα το 1805. Και το σώμα αυτό ήταν βραχύβιο. Τέλος 200 περίπου Έλληνες εκπαιδεύτηκαν ως αξιωματικοί στην Στρατιωτική Ακαδημία Ομοδόξων, που είχε ιδρύσει η Μ. Αικατερίνη και λειτούργησε από το 1775 έως το 1796.

Οι Έλληνες αξιωματικοί στελέχωσαν μονάδες του ρωσικού στρατού. Με το ξέσπασμα της Επανάστασης του ’21 πολλοί από αυτούς ήρθαν αρχικά στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, μαζί με τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, στρατηγό επίσης του ρωσικού στρατού και υπασπιστή τσάρου Αλεξάνδρου, βοηθώντας στη συγκρότηση του Ιερού Λόχου και του τακτικού ιππικού και πυροβολικού. Μετά την αποτυχία της εκεί εξέγερσης, οι επιζώντες κατέβηκαν στην Ελλάδα και οι περισσότεροι από αυτούς κατετάγησαν στα τακτικά σώματα, του Δημητρίου Υψηλάντη, του Ροδίου και του Φαβιέρου στην Ελλάδα.