Ένας βιασμός, το βυζαντινό χρυσάφι και η άγρια σφαγή!

Οι Σικελικοί Εσπερινοί, η επανάσταση των κατοίκων της Σικελίας κατά των Γάλλων ντ’ Ανζού επικυριάρχων τους, δηλαδή, αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της ιστορίας ενώ υπήρχε και ελληνική εμπλοκή. Η εξέγερση ξέσπασε το Πάσχα του 1282 κατά των Γάλλων που κατείχαν τη νήσο από το 1266. Η εξέγερση διήρκεσε έξι εβδομάδες και κατά τη διάρκειά της χιλιάδες Γάλλοι σφαγιάστηκαν, κλονίζοντας την κυριαρχία των ντ’ Ανζού.

Ο Κάρολος ντ’ Ανζού κυριάρχησε στην Σικελία μετά την ήττα των Γερμανών Χοενστάουφεν από τον πάπα και τους συμμάχους του. Ωστόσο ο φιλόδοξος Κάρολος θεωρούσε την Σικελία ως βάση για την κατάληψη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας που πρόσφατα είχε ανακτήσει την Κωνσταντινούπολη και κυβερνάτο από τον Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγο. Ο Κάρολος αποστράγγισε την Σικελία από κάθε πόρο για τον πόλεμό του κατά του Βυζαντίου.

Παράλληλα παραγκώνισε εντελώς τους ντόπιους από τη διακυβέρνηση αποξενώνοντάς τους. Αυτό εκμεταλλεύτηκε ο Μιχαήλ Παλαιολόγος και με πράκτορές του στο νησί φρόντισε να υποδαυλίζει τη φωτιά και να τη φουντώνει. Εξάλλου ο Κάρολος ντ’ Ανζού είχε έναν ακόμα ισχυρό εχθρό τον βασιλιά Πέτρο της Αραγωνίας που θεωρούσε την Σικελία κτήση του καθώς η σύζυγός του ήταν μέλος της οικογένειας των Χοενστάουφεν και νόμιμη κληρονόμος.

Η εξέγερση ξεσπά

Το απόγευμα της 30ης Μαρτίου 1282 η καμπάνα της εκκλησίας του Αγίου Πνεύματος στο Παλέρμο σήμανε τον εσπερινό δίνοντας τον σύνθημα για την εξέγερση. Την αφορμή είχε δώσει ο βιασμός μιας ντόπιας παντρεμένης κοπέλας από έναν μεθυσμένο Γάλλο στρατιώτη, τον Ντουέ. Ο σύζυγός της επιτέθηκε στον Ντρουέ και τον σκότωσε με ένα μαχαίρι. Άλλοι Γάλλοι στρατιώτες επιτέθηκαν στον σύζυγο αλλά οι Σικελοί τους επιτέθηκαν και τους σκότωσαν όλους. Αμέσως το σχέδιο της εξέγερσης τέθηκε σε εφαρμογή. Οι καμπάνες όλων των εκκλησιών άρχισαν να ηχούν και υπό την καθοδήγηση πρακτόρων οι Σικελοί ξεχύθηκαν στους δρόμους φωνάζοντας «θάνατος στους Γάλλους».

Οι Σικελοί εισέβαλαν σε πανδοχεία και οικήματα που διαβιούσαν οι Γάλλοι και οι οικογένειές τους και έσφαξαν αδιακρίτως άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Έσφαξαν ακόμα και ντόπιες γυναίκες που είχαν παντρευτεί με Γάλλους και ακόμα και τους Γάλλους ιερείς και μοναχούς. Μέχρι το πρωί περίπου 2.000 Γάλλοι είχαν σφαγιαστεί και οι επαναστάτες είχαν τον απόλυτο έλεγχο της πόλης. Σύμφωνα με άλλη πηγή η εξέγερση ξεκίνησε όταν Γάλλοι στρατιώτες με την πρόφαση ότι έψαχναν για όπλα έπιαναν τα απόκρυφα των Σικελών γυναικών. Άλλη πηγή περιγράφει τα γεγονότα με τον Ντρουέ, αλλά αναφέρει ότι την εξέγερση προκάλεσε ο πράκτορας του Μιχαήλ Παλαιολόγου Ιωάννης Προτσίντα.

Η εξέγερση επεκτείνεται και κυριαρχεί

Μετά την επικράτηση της επανάστασης στο Παλέρμο η εξέγερση επεκτάθηκε σταδιακά σε όλο το νησί πριν οι Γάλλοι προλάβουν να αντιδράσουν. Εντός των επομένων έξι εβδομάδων ολόκληρη η Σικελία ελέγχονταν από τους επαναστάτες εκτός της Μεσσήνης (Μεσίνα) που ήταν καλά οχυρωμένη. Τελικά και η πόλη αυτή έπεσε εκ των έσω στις 28 Απριλίου και μάλιστα οι επαναστάτες πυρπόλησαν τον εκεί αγκυροβολημένο γαλλικό στόλο, συντρίβοντας τα όνειρα του Καρόλου ντ’ Ανζού να καταστρέψει τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ένας εκ των ηγετών της εξέγερσης στην παλαιά ελληνική αποικία ήταν ο Βαρθολομαίος του Νεοκάστρου. Αυτός ενημέρωσε τον Έλληνα αυτοκράτορα Μιχαήλ με έναν Γενουάτη ναυτικό ο οποίος έπλευσε στην Πόλη. Οι επαναστάτες παράλληλα ζήτησαν από τον πάπα Μαρτίνο να τους αναγνωρίσει και να καταστεί επικυρίαρχός τους. Ο Γάλλος πάπας όμως αρνήθηκε. Αυτό ήταν και το τελικό σφάλμα των Γάλλων. Έτσι οι Σικελοί στράφηκαν στον Πέτρο της Αραγωνίας και ζήτησαν την προστασία του. Ο Πέτρος φυσικά δέχτηκε και στις 30 Αυγούστου 1282 αποβιβάστηκε στο Τράπανι.

Ο Πέτρος έφτασε στο Παλέρμο στις 2 Σεπτεμβρίου και υποσχέθηκε στους Σικελούς να τηρήσει τα έθιμά τους κερδίζοντάς τους. Στις 4 Σεπτεμβρίου στέφθηκε βασιλιάς ως Πέτρος Α’ της Σικελίας. Ο Κάρολος επιχείρησε να αντιδράσει και προσπάθησε να ανακαταλάβει την «πύλη» της Σικελίας, τη Μεσσίνα, αλλά απέτυχε. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Μιχαήλ Παλαιολόγος έγραψε σχετικά: «Τολμώ να καυχηθώ ότι υπήρξα το όργανο του Θεού που έφερε τη ελευθερία στους Σικελούς…». Το βυζαντινό χρυσάφι βοήθησε στον σχεδιασμό της εξέγερσης που βέβαια εκτέλεσαν οι Σικελοί, πολλοί εκ των οποίων είχαν ελληνικές ρίζες.