Επιχείρηση Bagration: Η γερμανική συντριβή στο Βίτεμπσκ… 30.000 απώλειες

Στις 22 Ιουνίου 1944 οι Σοβιετικοί εξαπέλυσαν την μέχρι τότε μεγαλύτερη σε ένταση και έκταση επίθεσή τους στο κεντρικό τμήμα του τεράστιου Ανατολικού Μετώπου. Απέναντί τους βρίσκονταν η Γερμανική Ομάδα Στρατιών (ΟΣ) «Κέντρο», υπό τον φίλα προσκείμενο στο ναζιστικό καθεστώς, στρατάρχη Ερνστ Μπους.

Τα ξημερώματα της 22ας Ιουνίου δυνάμεις κρούσης του 1ου Μετώπου (σχηματισμός αντίστοιχος της Ομάδας Στρατιών) Βαλτικής, υπό τον στρατηγό Μπαγκραμιάν και του 3ου Λευκορωσικού, υπό τον στρατηγό Τσερνιακόφσκι, κινήθηκαν κατά των γερμανικών θέσεων, βόρεια και νότια της πόλης του Βιτέμπσκ, αντίστοιχα. Η πόλη είχε χαρακτηριστεί από τον παρανοϊκό Χίτλερ ως «φρούριο» και η ευθύνη γα την άμυνά της βάραινε το LIII (53ο ) Σώμα Στρατού του στρατηγού Γκόλβιτσερ το οποίο διέθετε την 206η και την 246η Μεραρχία Πεζικού (ΜΠ) και την 4η και 6η Μεραρχία Εκστρατείας της Λουφτβάφφε (ΜΕΛ). Το LIII ΣΣ αποτελούσε το κέντρο της γερμανικής 3ης Στρατιάς Πάντσερ.

Σύντομα αμφότερα τα πλευρά της αμυντικής περιμέτρου του LIII ΣΣ στο Βιτέμπσκ έμειναν εντελώς ακάλυπτο, όπως ακριβώς ο διοικητής του στρατηγός Γκόλβιτσερ φοβόταν, λόγω της υποχώρησης των άλλων γερμανικών δυνάμεων. Ο Γκόλβιτσερ επικοινώνησε άμεσα με τον Μπους και του ζήτησε την άδεια να εγκαταλείψει το κατά φαντασία «φρούριο» του Βίτεσμπκ, για να μην παγιδευτούν και καταστραφούν οι τέσσερις μεραρχίες του. Το αίτημά του δεν εισακούστηκε.

Οι Γερμανοί προσπάθησαν να αντιδράσουν στην από Βορρά περικύκλωσή τους. Ο στρατηγός Γκόλβιτσερ διέταξε την 246η ΜΠ του να επιτεθεί. Η γερμανική επίθεση όμως συντρίφτηκε εν τη γενέσει της από μια απίστευτη συγκέντρωση σοβιετικών αεροσκαφών. Η νέα αυτή ήττα των Γερμανών είχε ως αποτέλεσμα οι στενοί αρχικά διάδρομοι που είχαν διανοίξει οι σοβιετικές επιθετικές αιχμές, να διευρυνθούν επικίνδυνα εκατέρωθεν του «φρουρίου» του Βιτέμπσκ.

Ο Γκόλβιτσερ, απελπισμένα ζητούσε πλέον επιτακτικά την άδεια να εγκαταλείψει την πόλη, πριν περικυκλωθεί οριστικά. Τελικά ο Χίτλερ αποφάσισε να επιτρέψει την απαγκίστρωση του LIII ΣΣ αλλά με τον όρο μια μεραρχία να παραμείνει ως φρουρά του Βιτέμπσκ. Ο Γκόλβιτσερ δεν είχε άλλη επιλογή. Διέταξε την 206η ΜΠ του στρατηγού Χίτερ να παραμείνει πίσω, γνωρίζοντας ότι την καταδίκαζε σε θάνατο. Τουλάχιστον, πίστευε, ότι θα κατόρθωνε να περισώσει τις άλλες τρείς μεραρχίες του.

Στο μεταξύ ο Γκόλβιτσερ είχε συγκεντρώσει τη νύκτα της 24ης Ιουνίου τις τρεις μεραρχίες του και τις προετοίμασε για την έξοδο. Το πρωί της 25ης Ιουνίου η 246η ΜΠ και οι 4η και 6η ΜΕΛ επιχείρησαν να κινηθούν δυτικά, αλλά αποκρούστηκαν. Ο κλοιός γύρω τους είχε κλείσει και τις απειλούσε με στραγγαλισμό. Σύντομα η 4η ΜΕΛ δεν υπάρχει πια. Η 246η και η 6η ΜΕΛ αγκιστρώθηκαν. Στο μεταξύ οι σοβιετικές δυνάμεις είχαν καταφέρει να διεισδύσουν στην πόλη. Μάχες δίδονταν στο κέντρο του Βιτέμπσκ. Στον σταθμό διοίκησης της 6ης ΜΕΛ ο Γκόλβιτσερ είδε τον διοικητή της μεραρχίας αντιπτέραρχο Πεσλ να κάθεται απελπισμένος, μαζί με τον διοικητή της 206ης ΜΠ αντιστράτηγο Χίτερ. Ο Πεσλ βρισκόταν στα όρια νευρικού κλονισμού.

Είχε πριν λίγο διατάξει ένα σύνταγμά του να αντεπιτεθεί και από το παρατηρητήριό του του, το είδε να κομματιάζεται από τα σοβιετικά όπλα, σε απόσταση μικρότερη των 50 μέτρων από τις θέσεις εξόρμησής του! Ο Γκόλβιτσερ προσπάθησε να τον ηρεμήσει. Παράλληλα ενημέρωσε τον Χίτερ ότι και η δική του μεραρχία, η 206η ΜΠ θα απαγκιστρώνοντα από το Βιτέμπσκ, παρά την ρητή διαταγή του Χίτλερ. Μόνο αν όλο το ΣΣ συγκεντρώνονταν υπήρχαν πιθανότητας να επιτευχθεί η διάσπαση του κλοιού, τους είπε. Ωστόσο με μια του μεραρχία ήδη διαλυμένη και την 246η ΜΠ παγιδευμένη βόρεια το αποτέλεσμα για τους Γερμανούς ήταν ήδη προδιαγεγραμμένο.

Τις πρώτες πρωινές ώρες της 27ης Ιουνίου, ότι είχε απομείνει από το LIII ΣΣ άρχισε να κινείται με κατεύθυνση νοτιοδυτική. Στην αρχή η επιχείρηση απεγκλωβισμού του LIII ΣΣ εξελισσόταν ομαλά. Οι εγκλωβισμένοι κατάφεραν να φτάσουν 10 χλμ. νότια του Βιτέμπσκ. Εκεί όμως τους εντόπισε η Ερυθρά Αεροπορία και πέραν των αεροπορικών επιθέσεων, σοβιετικές χερσαίες δυνάμεις ειδοποιήθηκαν και άρχισαν τους καταδιώκουν. Το LIII ΣΣ εξέπεμψε το τελευταίο του σήμα στις 09.00 της 27ης Ιουνίου. Κατόπιν αυτού η γερμανική διοίκηση έχασε κάθε επαφή μαζί του.

Μετά το τελευταίο του σήμα, με το οποίο ειδοποιούσε ότι είχαν κατορθώσει να προελάσουν άλλα 3 χλμ. δέχτηκαν συντριπτικά πλήγματα από τα σοβιετικά αεροσκάφη. Ο ασύρματος του Γκόλβιτσερ, ο τελευταίος που λειτουργούσε, καταστράφηκε από την επίθεση. Μέχρι τότε από το LIII ΣΣ είχαν απομείνει μόνο στοιχεία της 206ης ΜΠ και μερικά υπολείμματα της 197ης ΜΠ του VI ΣΣ που είχαν ενωθεί μαζί τους κατά την πορεία. Βόρεια μπορούσαν να ακούσουν τους ήχους της τελευταίας απεγνωσμένης μάχης της 246ης ΜΠ.

Ο Γκόλβιτσερ, ενώπιον της νέας κατάστασης, διέταξε τους άνδρες του να διασκορπιστούν σε μικρές ομάδες και να κινηθούν προς τα πίσω, με οδηγούς τα άστρα, αφού δεν υπήρχαν πυξίδες. Ωστόσο η μάχη τελείωσε με το πρώτο φως της επομένης για το LIII ΣΣ. Ύστερα από νέες αεροπορικές επιθέσεις, τα σοβιετικά στρατεύματα σάρωσαν τις τελευταίες οργανωμένες γερμανικές αντιστάσεις. Ο Γκόλβιτσερ και ο Χίτερ πιάστηκαν αιχμάλωτοι, μαζί με χιλιάδες άνδρες τους. Οι Σοβιετικοί υποστήριξαν ότι το LIII ΣΣ απώλεσε 20.000 νεκρούς και ότι αιχμαλώτισαν άλλους 10.000 άνδρες του. Ο Γκόλβιτσερ, μετά την απελευθέρωσή του, υποστήριξε ότι οι απώλειές του LIII ΣΣ ήταν 5.000 νεκροί και 23.000 αιχμάλωτοι.