H Όλγα που δεν έγινε η πρώτη Βασίλισσα των Ελλήνων

Στις 19 Νοεμβρίου (1 Δεκεμβρίου) 1825, πεθαίνει ο τσάρος Αλέξανδρος Α΄ και στις 12 Δεκεμβρίου ανεβαίνει στον θρόνο της Ρωσίας ο αδελφός του Νικόλαος, ως τσάρος Νικόλαος Α΄. Ο Νικόλαος Α΄ ακολούθησε τελείως διαφορετική πολιτική στα Βαλκάνια από τον αδελφό του. Η πολιτική του είχε ως στόχο την προστασία του Ορθόδοξου πληθυσμού και την διασφάλιση των θρησκευτικών και πολιτικών δικαιωμάτων του, ακόμη δε και την επιβολή της πολιτικής τους ανεξαρτησίας. Ο νικηφόρος πόλεμος που διεξήγαγε κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1828-29 είχε ως συνέπεια την αναγνώριση της ελληνικής εθνικής ανεξαρτησίας από την Υψηλή Πύλη (Συνθήκη της Αδριανούπολης, 1829).

Ο Νικόλαος το 1817 είχε παντρευτεί την Καρλόττα των Χοεντσόλλερν, κόρη του Φρειδερίκου Γουλιέλμου Γ΄ της Πρωσίας, η οποία ασπάστηκε την Ορθοδοξία παίρνοντας το όνομα Αλεξάνδρα Φεοντόροβνα. Μαζί της απέκτησε επτά παιδιά (Αλέξανδρο, Μαρία, Όλγα (επάνω εικόνα), Αλεξάνδρα, Κωνσταντίνο, Νικόλαο και Μιχαήλ). Είχε και αρκετά εξώγαμα αλλά αυτά δεν αφορούν το θέμα μας. Αφορμή για την ιστορία που ακολουθεί είναι ένα εν πολλοίς άγνωστο προξενιό που αν είχε ευτυχή κατάληξη, το τρίτο του παιδί, η Όλγα, θα ήταν αντί της Αμαλίας, η πρώτη Βασίλισσα της Ελλάδας. Τελικά, όμως, ίσχυσε κυριολεκτικά το ρηθέν: «Άλλαι μεν βουλαί ανθρώπων, άλλα δε Θεός κελεύει».

Τα βασιλικά προξενιά

Από την άφιξή του στην Ελλάδα ο βασιλιάς Όθων σύχναζε στις κοινωνικές συναναστροφές της κόμισσας Άρμανσμπεργκ, γυναίκας του αντιβασιλέως και στη συνέχεια προέδρου του Υπουργικού Συμβουλίου Ιωσήφ Λουδοβίκου Άρμανσμπεργκ, που είχε τρεις ωραιότατες κόρες. Με μια από αυτές ήταν ερωτευμένος και όλα έδειχναν πως όταν θα ενηλικιώνονταν (το 1835, οπότε και συμπλήρωνε τα 20 έτη της ηλικίας του) θα την ζητούσε σε γάμο. Το 1835, όμως πέρασε, μπήκαμε στον επόμενο χρόνο και η πρόταση γάμου αργούσε…
Όπου, τελείως ξαφνικά, στις 28 Απριλίου 1836 ο βασιλιάς αναχωρεί εσπευσμένα με το ατμόπλοιο «Μήδεια» για Ανκόνα, με τελικό προορισμό το Μόναχο.

Στο «πόδι» του αφήνει τον κόμη Άρμανσμπεργκ και το Υπουργικό Συμβούλιο, με κάποιους περιορισμούς στην διαχείριση της εξουσίας: Να μην εκδίδουν νομοθετικά διατάγματα, να μην προσλαμβάνουν ανωτέρους υπαλλήλους, να μην απονέμουν χάριτες αλλά και να μην εκτελούν θανατικές αποφάσεις. Κανείς στην Αθήνα δεν γνώριζε τον σκοπό αυτού του εκτός προγράμματος ταξιδιού, που έγινε μετά από πρόσκληση του πατέρα του Λουδοβίκου, βασιλιά της Βαυαρίας. Ο Λουδοβίκος τον είχε καλέσει για να του βρει νύφη ανάμεσα στους βασιλικούς οίκους της Ευρώπης.

Σύμφωνα με το Πρωτόκολλο της ανεξαρτησίας του Ελληνικού κράτους (γνωστό και ως Πρωτόκολλο του Λονδίνου του 1830), υπήρχε πρόβλεψη ώστε ο μέλλων διάδοχος του θρόνου της Ελλάδας να είναι Χριστιανός Ορθόδοξος, όμως δεν υπήρχε δεσμευτική διάταξη για το δόγμα της μέλλουσας βασίλισσας. Πρόθεση, πάντως, του Λουδοβίκου ήταν να παντρευτεί ο γιός του με την δεκατριάχρονη πανέμορφη δευτερότοκη κόρη του τσάρου Όλγα Νικολάγιεβνα. Φυσικά, όταν θα ερχόταν σε ηλικία γάμου. Εδώ όμως, ανέκυψαν θέματα δογματικής φύσης. Ο τσάρος με ιδιαίτερη χαρά αποδέχτηκε να κάνει γαμπρό του τον Όθωνα, όμως έβαλε ως όρο για να γίνει ο γάμος, την αλλαγή δόγματος του γαμπρού. Να γίνει, δηλαδή, Ορθόδοξος!

Κάτι, που έτσι κι αλλιώς προϋφίστατο ως υπόσχεση του Λουδοβίκου προς αυτόν, όταν γίνονταν οι διαπραγματεύσεις για την επιλογή του πρώτου βασιλιά της Ελλάδας. Η παράδοση, πάντως, λέει πως ο Λουδοβίκος ήταν θετικός προς την αλλαγή αλλά ο Όθωνας ήταν αμετάπειστος. Όταν, μάλιστα, προσπάθησε, πηγαίνοντας στην Ρώμη, να λάβει την συναίνεση του πάπα Γρηγορίου ΙΣΤ΄, «έσπασε και εκεί τα μούτρα του», ακούγοντας τον ποντίφικα να δηλώνει πως «είναι αναξιοπρεπές ένας ηγεμόνας να αλλάζει θρησκευτικές πεποιθήσεις!». Και μάλιστα, ο πάπας το πήγε και παραπέρα, απαιτώντας από τον Όθωνα «όχι μόνο να προστατεύει την Δυτική Εκκλησία στην Ελλάδα αλλά και να αγωνισθεί για την ενδυνάμωσή της».

Έτσι το προξενιό χάλασε για λόγους θρησκευτικούς και έτσι ο μεν Όθων παντρεύτηκε την Μαρία Φρειδερίκη Αμαλία, κόρη του ηγεμόνα του Ολδεμβούργου, μεγάλου δούκα Παύλου, η δε Όλγα, το 1846, τον Κάρολο, διάδοχο του βασιλείου της Βυρτεμβέργης.

Αν είχε γίνει αυτός ο γάμος…

Σκέφτομαι πως αν – και η Ιστορία, βέβαια, δεν γράφεται με… «αν» – είχε ευοδωθεί αυτό το προξενιό και κατέληγε σε γάμο, θα είχαμε αφ’ ενός στην Ελλάδα ένα βασιλικό ζεύγος που θα το έβλεπαν οι υπήκοοί του ως πιο δικό τους, λόγω της Ορθοδοξίας. Αφ’ ετέρου οι βασιλείς θα ήσαν παιδιά και αδέρφια δυο τσάρων, του Νικολάου Α΄ και του διαδόχου του Αλεξάνδρου Β΄, έχοντας την αμέριστη στήριξή τους. Το ζεύγος θα δημιουργούσε δυναστεία προστατευόμενη από την Ρωσία και τουλάχιστον θα αποφευγόταν η στροφή της Ευρασιατικής Αυτοκρατορίας προς τον Πανσλαβισμό… Επειδή, όμως, ήδη συσσωρεύονται πολλά τα «αν», σταματώ αναγκαστικά τον συλλογισμό μου εδώ, αναλογιζόμενος πως ο Όθωνας «έφαγε το κεφάλι του» τηρώντας απλά ουδετερότητα κατά τον Κριμαϊκό Πόλεμο (1853 -1856)…