Η εκλογή Πάπα, μια Πάπισσα και ο τρύπιος θρόνος!

Οι διαδικασίες της διαδοχής του καθορίζονται από ένα σύνταγμα κανόνων που φέρει την ονομασία Universi Dominici Gregis. Ένας καρδινάλιος, γνωστός ως Camerlengo (Καμεράριος) , επιβεβαιώνει επίσημα τον θάνατο του Πάπα, που περιλαμβάνει έναν γιατρό και ένα πιστοποιητικό θανάτου.

Στη σορό του δεν διενεργείται νεκροψία. Ο Καμεράριος μαζί με τρεις βοηθούς, γνωστούς ως εκλέκτορες καρδιναλίων, επιλέγονται μεταξύ των καρδιναλίων κάτω των 80 ετών και αποφασίζουν πότε η σορός του εκλιπόντος Πάπα θα μεταφερθεί στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου για να εκτεθεί σε λαϊκό προσκύνημα. Φροντίζουν επίσης να σπάσουν το “Δαχτυλίδι του Ψαρά”, που είναι το διακριτικό της παπικής εξουσίας, καθώς και τη μολύβδινη σφραγίδα του Πάπα.

Οι τελετές πένθους διαρκούν εννέα ημέρες, ενώ η ημερομηνία της κηδείας και της ταφής θα αποφασιστεί από τους καρδιναλίους. Σύμφωνα με το Universi Dominici Gregis θα πρέπει να ξεκινήσουν μεταξύ της τέταρτης και της έκτης ημέρας μετά τον θάνατό του. Ο Καμεράριος κλειδώνει και σφραγίζει την προσωπική κατοικία του πάπα και διευθύνει τις υποθέσεις της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας μέχρι την εκλογή νέου Πάπα, χρονικό διάστημα που ονομάζεται “sede vacante” (η έδρα είναι κενή).

Ο Καμεράριος και οι βοηθοί του καρδινάλιοι δεν μπορούν να λαμβάνουν σημαντικές αποφάσεις που επηρεάζουν την Καθολική Εκκλησία. Ταυτόχρονα παραιτούνται οι επικεφαλής των περισσότερων υπηρεσιών του Βατικανού μέχρι ο νέος Πάπας να τους εγκρίνει ή να τους αντικαταστήσει.

Μετά τον θάνατο του ποντίφικα οι καρδινάλιοι ανά τον κόσμο συγκεντρώνονται στη Ρώμη. Σε καθημερινές συναντήσεις, συζητούν θέματα της Εκκλησίας και εκφράζουν την άποψή τους για τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ο νέος Πάπας. Στις διαδικασίες μπαίνει ένα αυστηρό όριο ηλικίας. Οι καρδινάλιοι ηλικίας 80 ετών και άνω δικαιούνται να παρευρίσκονται στις γενικές συναθροίσεις, αλλά δεν μπορούν να συμμετάσχουν στο κονκλάβιο που αποφασίζει την επιλογή του νέου Πάπα. Παραδοσιακά, τηρείται μια περίοδος πένθους 15 ημερών πριν από την έναρξη ενός κονκλάβιου. Το κονκλάβιο πραγματοποιείται στην Καπέλα Σιξτίνα.

Η εκλογή του Πάπα

Η λέξη Κονκλάβιο, προέρχεται από τα λατινικά και σημαίνει “με κλειδί”. Η παράδοση έχει τις απαρχές της τον 13ο αιώνα, όταν κλείδωναν τους καρδινάλιους για να τους αναγκάσουν να αποφασίσουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα και να αποτρέψουν τις έξωθεν παρεμβάσεις. Κατά την διάρκεια του κονκλαβίου απαγορεύεται στους συμμετέχοντες κάθε μορφής επικοινωνία με τον έξω κόσμο. Κατά την πρώτη ημέρα του κονκλάβιου γίνεται μία ψηφοφορία. Στη συνέχεια οι καρδινάλιοι ψηφίζουν δύο φορές την ημέρα.

Για την εκλογή του νέου ποντίφικα απαιτείται πλειοψηφία δύο τρίτων συν μία ψήφος. Εάν δεν υπάρξει αποτέλεσμα μετά από 13 ημέρες, ακολουθεί δεύτερος γύρος, όπου συμμετέχουν οι δύο επικρατέστεροι υποψήφιοι. Η πλειοψηφία των δύο τρίτων συν μία ψήφος συνεχίζει υφισταμένη.

Όταν, τελικά, το κονκλάβιο καταλήξει στο πρόσωπο του νέου Πάπα, τον ρωτούν αν αποδέχεται την εκλογή του και ποιο όνομα επιθυμεί να λάβει. Εάν αρνηθεί, ξαναρχίζει η διαδικασία. Μετά από κάθε ατελέσφορη ψηφοφορία αναδύεται μαύρος καπνός από την καμινάδα του παρεκκλησίου όπου συνέρχεται το κονκλάβιο.

Οι πιστοί και ο κόσμος μαθαίνουν ότι έχει, επιτέλους, εκλεγεί νέος Πάπας όταν ένας αξιωματούχος κάψει τα ψηφοδέλτια με ειδικά χημικά, ώστε να βγει λευκός καπνός από την καμινάδα του παρεκκλησίου. Τότε, ο Καμεράριος ανεβαίνει στον κεντρικό εξώστη της βασιλικής του Αγίου Πέτρου και ανακοινώνει στο πλήθος που αδημονεί στην πλατεία: “Habemus Papam!” (Έχουμε Πάπα). Ακολούθως, ο νέος Πάπας εμφανίζεται και δίνει στο πλήθος την πρώτη του ευλογία.

Η Πάπισσα Ιωάννα

Η Πάπισσα Ιωάννα ήταν γυναίκα, η οποία φέρεται να κατέλαβε τον παπικό θρόνο με το όνομα Πάπας Ιωάννης Η΄ για κάποια χρονική διάρκεια κατά τη περίοδο του Μεσαίωνα πριν από τον επίσημο Πάπα Ιωάννη Η΄(872-882). Η ιστορία εμφανίστηκε για πρώτη φορά στα χρονικά του 12ου και του 13ου αιώνα αλλά αμφισβητήθηκε…

Όμως υπάρχουν πολλές αναφορές για μια γυναίκα που εκλέχτηκε Πάπας και η πιο δημοφιλής αφήγηση προέρχεται από το “Chronicon pontificum et imperatorum” (Χρονικό των Παπών και των Αυτοκρατόρων), που γράφτηκε στα μέσα του 13ου αιώνα από τον Μαρτίνο της Οπάβα, έναν Μοναχό, επίσκοπο και χρονικογράφο.

Πρόσφατα ανακαλύφθηκαν μεσαιωνικά νομίσματα, που φέρουν παπικό μονόγραμμα, που διαφέρει από εκείνο του Πάπα Ιωάννη Η΄, όπως και από εκείνο του προκατόχου του Αδριανού Β΄, γεγονός που ίσως να σημαίνει πως υπήρξε κάποιος ενδιάμεσος πάπας, ο οποίος για κάποιον λόγο διαγράφηκε από την ιστορία.

Έκτοτε οι αναφορές στο πρόσωπό της αποφεύχθηκαν από τους διαδόχους της, ενώ το Βατικανό τη διέγραψε από τους καταλόγους με τους πάπες και καθιέρωσε τελετουργικό, με το οποίο εξασφαλίζεται ότι ο πάπας θα είναι πάντα άνδρας. Στον καθεδρικό της Σιένα μέχρι το 1601 υπήρχε μπούστο της Πάπισσας Ιωάννας ανάμεσα στα μπούστα άλλων ποντίφικων, το οποίο αφαιρέθηκε από τον Πάπα Κλήμη Η΄.

Αν και μετά βδελυγμίας έχει απορριφθεί ως ιστορικό γεγονός, είναι διαδεδομένη η άποψη πως αμέσως μετά την εκλογή του νέου Πάπα, ο Καμεράριος έπρεπε να ψηλαφίσει τα γεννητικά όργανα του ποντίφικα για να βεβαιωθεί ότι είναι γένους αρσενικού. Μάλιστα για τη διαδικασία αυτή, υπήρχε ειδικός θρόνος με κενό στη θέση του καθίσματος ώστε να γίνεται πιο εύκολα η ψηλάφηση. Ο Καμεράριος μετά την επιβεβαίωση του… ανδρισμού αναφωνούσε: “Habet!” (Έχει). Από την συγκεκριμένη διαδικασία βγήκε και η λαϊκή έκφραση “Νόμισε πως έπιασε τον Πάπα από τ’ α…” που αναφέρεται σε κάποιον που καμαρώνει αδίκως πως πέτυχε κάτι σπουδαίο.

Πάνω στον θρύλο της Πάπισσας, ο Εμμανουήλ Ροΐδης έγραψε το μυθιστόρημα “Πάπισσα Ιωάννα”, το οποίο η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος με εγκύκλιό της, αναθεμάτισε ως “κακόηθες και βλάσφημον”…