Λίγοι έφηβοι ταπεινώνουν βετεράνους – Τα “χαμένα παπούτσια” (vid.)

Την άνοιξη του 1864 ο στρατηγός των Βορείων Οδυσσέας Γκραντ ξεκίνησε την εκστρατεία του με σκοπό τον εξαναγκασμό ων Νοτίων σε συνθηκολόγηση. Ο έλεγχος της κοιλάδας Σεναντόα αποτελούσε στρατηγικό στόχο της εκστρατείας αυτής. Ο Γκραντ επικεφαλής του όγκου των δυνάμεων του στράφηκε κατά των δυνάμεων του στρατηγού Λη, επικεφαλής της Στρατιάς της Βορείου Βιρτζίνια των Νοτίων.

Παράλληλα απέσπασε μια μικτή δύναμη 9.000 ανδρών, υπό τον υποστράτηγο Φραντς Zίγκελ με αποστολή να εξασφαλίσει το αριστερό του πλευρό και να απειλήσει, ει δυνατόν, το πλευρό του Λη μέσω της κοιλάδας του Σεναντόα. Ο Ζίγκελ κινήθηκε προς το Στάουντον της πολιτείας της Βιρτζίνια με σκοπό να ενώσει τις δυνάμεις με αυτές του υποστρατήγου Κροκ. Ο Ζίγκελ διέθετε συνολικά 9.000 πεζούς και ιππείς και 28 πυροβόλα, χωρισμένους σε μια διοίκηση πεζικού, υπό τον ταξίαρχο Σάλιβαν και μια ιππικού, υπό τον υποστράτηγο Στάχελ. Βαδίζοντας πάντως ο Ζίγκελ υποχρεώθηκε να αφήνει πίσω του φρουρές. Έτσι η παρατακτέα του δύναμη μειώθηκε σταδιακά στους 6.300 άνδρες.

Στην άλλη πλευρά, έχοντας ειδοποιηθεί για την είσοδο δυνάμεων των Βορείων στην κοιλάδα, ο υποστράτηγος των Νοτίων Τζον Μπρέκινριτζ, συγκέντρωσε κάθε διαθέσιμη δύναμη για να τις αντιμετωπίσει. Η διοίκησή του αποτελείτο από την ταξιαρχία πεζικού του Έκολς, την ταξιαρχία πεζικού του Ούρτον, την ταξιαρχία ιππικού του Ίμποντεν και μια ανεξάρτητη διοίκηση.

Ο πομπώδεις τίτλος «ταξιαρχία» πάντως δεν πρέπει να προκαλεί ψευδείς εντυπώσεις. Οι «ταξιαρχίες» παρέτασσαν δύναμη αντίστοιχη του συντάγματος. Συνολικά διέθετε λίγο περισσότερους από 4.000 άνδρες, μεταξύ αυτών και ένα τάγμα δόκιμων αξιωματικών της Στρατιωτικής Σχολής της Βιρτζίνια, δυνάμεως 247 ανδρών και δύο ελαφρών πυροβόλων, υπό τον αντισυνταγματάρχη Σιπ.

Ο Μπρέκινριτζ συγκέντρωσε τις δυνάμεις του στο Στάουντον διατάσσοντας παράλληλα το ιππικό του να επιτηρεί και ει δυνατόν να καθυστερεί τον Ζίγκελ. Στις 13 Μαΐου ο Μπρέκινριτζ αποφάσισε αντί να αναμένει τον εχθρό να αναλάβει την πρωτοβουλία, να επιτεθεί αυτός πρώτος, παρά την αριθμητική υστέρηση των δυνάμεών του. Μέχρι το απόγευμα της 14ης η εμπροσθοφυλακή του Ζίγκελ πάντως είχε λάβει θέσεις βόρεια του χωριού Νιού Μάρκετ. Ο Μπρέκινριτζ ήλπιζε, εκμεταλλευόμενος και το έδαφος (βλ. χάρτη) να πλήξει σοβαρά τους αντιπάλους του. Την επομένη είχε παρατάξει τις δυνάμεις του με το πεζικό να καλύπτει το έδαφος κατά μήκος της κοιλάδας και το ιππικό στο δεξιό του έτοιμο να πλαγιοκοπήσει τον εχθρό. Το τάγμα των δοκίμων τηρήθηκε σε εφεδρεία.

Αναλόγως ανέπτυξε τις δυνάμεις του και Ζίγκελ, τάσσοντας στο αριστερό του το ιππικό του για να αντιμετωπίσει την απειλή του αντιπάλου ιππικού. Γύρω στο μεσημέρι, μετά από μερικές προκαταρκτικές κινήσεις, ο Μπρέκινριτζ εκτόξευσε την επίθεσή του. Οι Νότιοι πίεσαν τους αντιπάλους και απώθησαν την ταξιαρχία Μουρ των Βορείων, καταλαμβάνοντας το Νιού Μάρκετ.

Αμέσως μετά σταμάτησαν για να ανασυγκροτηθούν και να αναδιατάξουν το πυροβολικό τους. Λίγο αργότερα συνέχισαν την επίθεση. Ωστόσο σύντομα βρέθηκαν έναντι των συγκεντρωτικών πυρών του υπερέχοντος πυροβολικού των Βορείων και καθηλώθηκαν, ενώ δύο συντάγματα τους υποχώρησαν άτακτα, αφήνοντας κενό στο κέντρο των Νοτίων. Ο Μπρέκινριτζ διέταξε τα τάγμα των δοκίμων να καλύψει το κενό. Κατά τα φάση αυτή ο αντισταγματάρχης Σιπ τραυματίστηκε και τη διοίκηση ανέλαβε ο λοχαγός Γουάιζ.

Την ίδια ώρα ο Ζίγκελ εκτόξευσε δύο επιθέσεις οι οποίες όμως αποκρούστηκαν. Ο γερμανικής καταγωγής Σίγκελ φώναζε τις διαταγές του στα γερμανικά με αποτέλεσμα οι άνδρες του να μην τον καταλαβαίνουν! Μετά την απόκρουση των αντεπιθέσεων των Βορείων ο Μπρέκινριτζ επανέλαβε την προέλαση. Καθώς διέσχιζαν ένα λασπωμένο χωράφι πολλοί δόκιμοι έχασαν τα παπούτσια τους που κόλλησαν στη λάσπη.

Από το συμβάν αυτό η μάχη έλαβε την ονομασία «μάχη των χαμένων παπουτσιών». Παρόλα αυτά οι έφηβοι δόκιμοι εξόρμησαν με τη λόγχη κατά των εχθρών και κυρίευσαν μάλιστα μια εχθρική πυροβολαρχία. Πανικός επικράτησε στις τάξεις των Βορείων που υποχώρησαν κακήν-κακώς. Κατάφεραν πάντως να περάσουν τον ποταμό Σεναντόα και να κάψουν την εκεί γέφυρα σταματώντας την καταδίωξη του εχθρού.

Οι απώλειες ήταν σχετικά βαριές για τους ηττημένους –841 συνολικά άνδρες, 96 νεκροί, 520 τραυματίες, 225 αιχμάλωτοι– για μια τέτοιας μικρής κλίμακας και διάρκειας σύγκρουση. Οι Νότιοι είχαν 43 νεκρούς –10 από αυτούς έφηβοι δόκιμοι– 474 τραυματίες και 3 αγνοούμενους. Η νίκη ήταν σημαντική καθώς εξασφαλίστηκαν τα πλευρό της στρατιάς του Λη και ανατράπηκαν οι σχεδιασμοί του Γκραντ. Η μάχη έμεινε όμως κυρίως στην ιστορία για την γενναιότητα των ανυπόδητων εφήβων δοκίμων που δεν δίστασαν να βαδίσουν κατά πάνω στα εχθρικά πυροβόλα.