Η ολέθρια για τον γαλλικό στρατό επίθεση του στρατηγού Νιβέλ

Ο Ρομπέρ Ζορζ Νιβέλ γεννήθηκε το 1856 από Γάλλο πατέρα και Βρετανή μητέρα. Κατατάχθηκε στον στρατό το 1878 ως ανθυπολοχαγός του πυροβολικού. Πολέμησε στην Αλγερία, την Τυνησία και την Κίνα και το 1913 ήταν συνταγματάρχης. Με την έκρηξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου έδρασε εξαιρετικά στις μάχες της Αλσατίας, του Μάρνη και του Αιν και προήχθη σε υποστράτηγο τον Οκτώβριο του 1914.

Ο μύθος του όμως γεννήθηκε κατά την φονική μάχη του Βερντέν. Εκεί, υπό τις διαταγές του Πεταίν, διοίκησε τη 2η Στρατιά. Δεν ήταν όμως ο αξιωματικός που υπολόγιζε τις ζωές των ανδρών του. Αντίθετα, τις κατασπαταλούσε σε μάταιες επιθέσεις και αντεπιθέσεις. Ήταν πάντως ο πρώτος που εφάρμοσε τον κυλιόμενο φραγμό πυροβολικού (μπαράζ) στις αντεπιθέσεις του Οκτωβρίου 1916 στο Βερντέν, καταφέρνοντας να απωθήσει τους Γερμανούς.

Χρησιμοποίησε το πυροβολικό κυρίως κατά του εχθρικού πεζικού παρά για την καταστροφή συγκεκριμένων στόχων. Στο Βερντέν η τακτική του αποδείχθηκε επιτυχής. Μετά δε την ανακατάληψη του οχυρού Ντουαμόντ, η φήμη του απογειώθηκε. Έτσι στις 12 Δεκεμβρίου 1916 του ανατέθηκε η διοίκηση του γαλλικού στρατού. Με το δόγμα “το πυροβολικό κατακτά, το πεζικό καταλαμβάνει” κατά νου ο Νιβέλ πρότεινε στην συμμαχική ηγεσία την εκτέλεση μιας μεγάλης κλίμακας στην περιοχή του ποταμού Αιν στην Οδό των Κυριών, η οποία θα διασπούσε πέρα για πέρα το ισχυρά οργανωμένο γερμανικό μέτωπο και θα τελείωνε τον πόλεμο υπέρ της Αντάντ.

Το σχέδιό του προέβλεπε άγριο βομβαρδισμό με το πυροβολικό των εχθρικών θέσεων για μέρες και κατόπιν τολμηρή εξόρμηση του πεζικού υπό την κάλυψη κυλιόμενου φραγμού. Θα εξορμούσε με τέσσερις γαλλικές στρατιές στην περιοχή του Αιν για την μεγάλη επίθεση – διάσπαση.

Αν και υπήρξαν αντιρρήσεις τόσο από τους Βρετανούς όσο και από Γάλλους στρατηγούς, του Πεταίν περιλαμβανομένου, η συμμαχική ηγεσία δέχτηκε τελικά το σχέδιο του Νιβέλ. Όμως, στις 4 Απριλίου 1917 οι Γερμανοί εκτέλεσαν μικρής κλίμακας επίθεση νότια του Αιν και έπεσαν στα χέρια τους τα σχέδια του Νιβέλ για την επικείμενη επίθεση. Κατά συνέπεια προετοιμάστηκαν ανάλογα και περίμεναν. Ο Νιβέλ παρόλα αυτά αρνήθηκε να αλλάξει τους σχεδιασμούς του!

Η μοιραία επίθεση

Τελικά η “επίθεση της νίκης” ξεκίνησε στις 13 Απριλίου 1917 με μια πρώτη επίθεση προπαρασκευής στο Σαίντ Κουνετίν. «Ο γερμανικός στρατός θα το βάλει στα πόδια», διακήρυττε ο Νιβέλ, όντας βέβαιος για την επιτυχία. Ωστόσο όλα πήγαν άσχημα από την αρχή. Η πρώτη επίθεση δεν κέρδισε παρά ελάχιστο έδαφος. Παρόλα αυτά ο Νιβέλ εξαπέλυσε την κύρια επίθεσή του, στις 16 Απριλίου. Η προπαρασκευή του γαλλικού πυροβολικού όμως αποδείχθηκε ανεπαρκής κατά της “Γραμμής Χίντεμπουργκ”, της οχυρής δηλαδή γραμμής άμυνας των Γερμανών, λόγω της έλλειψης οβιδοβόλων.

Το γαλλικό πεζικό που εξόρμησε με γενναιότητα σφαγιάστηκε, κατά συνέπεια, εμπρός από τις γερμανικές θέσεις. «Ο διοικητής ενός λόχου πολυβόλων μου περιέγραψε την εξέλιξη στο πεδίο της μάχης όπου τα καλύτερα γαλλικά συντάγματα καταστρέφονταν διαδοχικά σε συνεχείς απέλπιδες επιθέσεις», ανέφερε ο Γερμανός πρίγκιπας Γουλιέλμος, επικεφαλής των εκεί γερμανικών δυνάμεων.

Ο Νιβέλ είχε υπολογίσει ότι οι δυνάμεις του θα υφίσταντο έως 10.000 απώλειες την πρώτη ημέρα της επίθεσης. Διαψεύστηκε παταγωδώς, καθώς οι γαλλικές απώλειες ήταν τρομακτικές. Ο Νιβέλ είχε υποσχεθεί στην γαλλική κυβέρνηση να σταματήσει την επίθεση αν έβλεπε ότι επιτύγχανε. Παρόλα αυτά διέταξε η επίθεση να συνεχιστεί.

Μέχρι τις 20 Απριλίου οι Γάλλοι είχαν αιχμαλωτίσει 20.000 Γερμανούς και είχαν κυριεύσει 147 πυροβόλα. Ωστόσο το τίμημα ήταν σχεδόν τετραπλάσιες γαλλικές απώλειες. Μέχρι τις 25 Απριλίου οι γαλλικές απώλειες είχαν ξεπεράσει τους 96.000 άνδρες (άλλες πηγές κάνουν λόγο για 118.000 άνδρες). Οι γαλλικές υγειονομικές υπηρεσίες, έχοντας προετοιμαστεί για μικρότερο αριθμό απωλειών, βάσει των προβλέψεων του Νιβέλ, αδυνατούσαν να περιθάλψουν τους τραυματίες, χιλιάδες εκ των οποίων πέθαναν.

Η επίθεση παρόλα αυτά συνεχίστηκε. Τελικά διεκόπη στις 9 Μαΐου. Είχε στοιχίσει στον γαλλικό στρατό 187.000 απώλειες. Η καταστροφή αυτή είχε ως συνέπεια να ξεσπάσει στάση στις γαλλικές μονάδες. Το ηθικό του γαλλικού στρατού είχε καταρρεύσει. Ο Νιβέλ απομακρύνθηκε από τη διοίκηση και στάλθηκε διοικητής των δυνάμεων στη βόρεια Αφρική.

Στη θέση του τοποθετήθηκε ο Πεταίν που κατάφερε να ανασυντάξει τον στρατό και να καταστείλει, με ήπια εν πολλοίς, μέτρα, την στάση. Ο Νιβέλ επέστρεψε στη Γαλλία το 1918, αποστρατεύτηκε το 1921 και πέθανε το 1924 έχοντας συνδέσει το όνομά του με μια από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές καταστροφές στην ιστορία των πολέμων.