Ιωάννης Καποδίστριας: Εθνομάρτυρας, θυσία στα συμφέροντα Αγγλίας-Γαλλίας

Ο Ιωάννης Καποδίστριας έφτασε στην Ελλάδα στις 18 Ιανουαρίου 1828. Είχε εκλεγεί κυβερνήτης της Ελλάδας από την Γ’ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας, στις 30 Μαρτίου 1827. Η εκλογή του Καποδίστρια ωστόσο δεν χαροποίησε ούτε την Βρετανία, ούτε τη Γαλλία, οι οποίες είδαν ξαφνικά το νέο κράτος να διολισθαίνει προς την αγκαλιά της Ρωσίας, όπως τουλάχιστον πίστευαν.

Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής του, ο Καποδίστριας λόγω της τραγικής οικονομικής κατάστασης του κράτους επιχείρησε να συνάψει δάνειο με τράπεζες του εξωτερικού, αλλά δεν το κατόρθωσε λόγω των αντιδράσεων της Βρετανίας. Η Ρωσία και η Γαλλία ανέλαβαν τότε να ενισχύσουν οικονομικά την Ελλάδα, επενδύοντας σε επιρροή στην Ελλάδα, ενώ ο Τσάρος προχώρησε περισσότερο δωρίζοντας 3.750.000 γαλλικά φράγκα στην Ελλάδα. Η κίνηση αυτή τρομοκράτησε τους Βρετανούς, οι οποίοι υπολόγιζαν να έχουν την Ελλάδα υπό έλεγχο.

Πίστεψαν ότι χάρη στον Καποδίστρια η Ρωσία θα αποκτούσε πρόσβαση στη Μεσόγειο, κάτι που δεν είχαν σκοπό να επιτρέψουν. Έτσι, όταν ο ξέσπασε επανάσταση κατά του Καποδίστρια στην Ύδρα και τον Πόρο, από τον Μιαούλη και άλλους του Αγγλικού κόμματος, κυρίως, αλλά και του Γαλλικού, Βρετανοί και Γάλλοι, απέκλεισαν μεν τους επαναστάτες, αλλά δεν κινήθηκαν εναντίον.

Αντίθετα οι Ρώσοι έπληξαν τους επαναστάτες, προκαλώντας έτσι ακόμα μεγαλύτερες ανησυχίες σε Βρετανούς και Γάλλους, που έβλεπαν να αυξάνεται η ρωσική επιρροή, ελέω Καποδίστρια στην Ελλάδα. Τελικά η λύση για αυτούς ήρθε με τη δολοφονία Καποδίστρια από τους Μαυρομιχαλαίους. Στην πραγματικότητα, ακόμα και αν τελικά οι Μαυρομιαχαλαίοι σκότωσαν τον Καποδίστρια – άποψη που από ορισμένους αμφισβητείται- οι ηθικοί αυτουργοί της δολοφονίας σίγουρα δεν ήταν Έλληνες. Άλλωστε τα γεωπολιτικά δεδομένα είχαν αλλάξει δραματικά μετά την ήττα του Ναπολέοντα.

Η Γαλλία εξακολουθούσε να αποτελεί ανταγωνιστή της Βρετανίας, αλλά η ρωσική απειλή στη Μεσόγειο θεωρούνταν σημαντικότερη για τους Βρετανούς, πάντα σε συνάφεια με τις εξελίξεις του Ανατολικού Ζητήματος, επεισόδιο του οποίου ήταν και η Ελληνική Επανάσταση. Από την εποχή της δολοφονίας του Καποδίστρια και μετά η στάση Βρετανίας και Γαλλίας έναντι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έγινε όλο και πιο φιλική. Οι Οθωμανοί δεν αντέδρασαν στην κατάκτηση από τη Γαλλία της Αλγερίας, της Τυνησίας και μέρος του Μαρόκου, που τύποις αποτελούσαν κτήσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Επίσης οι Οθωμανοί επέτρεψαν την ισχυροποίηση της Καθολικής Εκκλησίας, έναντι των Ορθοδόξων, στους Αγίους Τόπους, εξευμενίζοντας τη Γαλλία – γεγονός που ουσιαστικά αποτέλεσε και την αφορμή του Κριμαϊκού Πολέμου. Ενδεικτική πάντως είναι η μαρτυρία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη : «Ανάθεμα τους Άγγλο – Γάλλους που ήταν η αιτία και εγώ να χάσω τους δικούς μου ανθρώπους και το Έθνος να χάσει έναν κυβερνήτη που δεν θα ματαβρεί. Το αίμα του με παιδεύει έως σήμερα».

Η απόφαση του Ιωάννη Καποδίστρια να προχωρήσει στη διανομή των Εθνικών Γαιών στους φτωχούς αγωνιστές, φαίνεται ότι αποτελούσε ένα ακόμα σημείο τριβής του Κυβερνήτη με τους Έλληνες προύχοντες και τους ξένους δανειστές, αφού η εθνικές γαίες αποτελούσαν το μοναδικό περιουσιακό στοιχείο του ελληνικού κράτους και άρα εγγύηση για αποπληρωμή των επαχθών δανείων που είχαν χορηγηθεί στην Ελλάδα!

Η Μάνη, απόλυτα ελεγχόμενη από τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη είχε στασιάσει κατά του Καποδίστρια και ετοίμαζε ένοπλα τμήματα. Ο Καποδίστριας συνέλαβε τον Πετρόμπεη, αλλά η κατάσταση επιδεινώθηκε από την εξέγερση της Ύδρας. Υπό την ηγεσία της οικογένειας Κουντουριώτη και την πολιτική καθοδήγηση του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, οι Υδραίοι επαναστάτησαν, κατέλαβαν τον ναύσταθμο του Πόρου, και με πρωτεργάτη τον Ανδρέα Μιαούλη, πυρπόλησαν πλοία του στόλου, ανάμεσά τους και τη την φρεγάτα «Ελλάς».

Αξίζει να σημειωθεί και η στάση του Αναστάσιου Πολυζωίδη, εκδότη τότε της εφημερίδας “Απόλλων” και μετέπειτα ενός εκ των δικαστών που αρνήθηκε να καταδικάσει τον Κολοκοτρώνη στην περιώνυμη δίκη του. Ωστόσο ο Πολυζωίδης υπήρξε φανατικός πολέμιος του “τυράννου” Καποδίστρια και δεν δίσταζε να κηρύττει ακόμα και την “ανάγκη δολοφονίας” του.

Είναι ιστορικά αποδεδειγμένη είναι η ενθάρρυνση των στασιαστών από τις Μεγάλες Δυνάμεις, Βρετανία και Γαλλία. Ο μεν Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης υποστηρίχθηκε ανοικτά από τον Γάλλο Πρέσβη, η δε οικογένεια Κουντουριώτη και ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος ήταν οι γνήσιοι εκφραστές των βρετανικών συμφερόντων. Η δολοφονία του Καποδίστρια τελικά οργανώθηκε από τον Γάλλο Ρουάν και τον Βρετανό Ντόκινς, που εκτελούσαν οδηγίες των κυβερνήσεών τους.

Άλλωστε είχαν επιχειρήσει και προηγουμένως να σκοτώσουν τον Καποδίστρια, μέσω Μαυροκορδάτου! Ο Μαυροκορδάτος είχε τότε πληρώσει με 25.000 γρόσια τον καμαριέρη του Καποδίστρια, Νικολέττο, για να τον δηλητηριάσει. Αυτός όμως αν και αρχικά δέχτηκε, άλλαξε γνώμη και μάλιστα ενημέρωσε τον Καποδίστρια. Όταν η απόπειρα αυτή απέτυχε ξέσπασαν οι στάσεις σε Μάνη – με τη συνδρομή γαλλικών στρατευμάτων – και στην Ύδρα.

Την ημέρα της δολοφονίας – 27 Σεπτεμβρίου 1831- μαρτυρίες των κατοίκων του Ναυπλίου ανέφεραν ότι αγγλική λέμβος βρισκόταν έτοιμο προς απόπλου, στο λιμάνι του Ναυπλίου, περιμένοντας τη επιβίβαση κάποιων – προφανώς των δολοφόνων. Όταν όμως δεν επιβιβάστηκε κανείς αναχώρησε.

Η στάση δε του Γάλλου Πρέσβη Ρουάν , ο οποίος μετά τη δολοφονία έδωσε άσυλο στον Γεώργιο Μαυρομιχάλη και αρνήθηκε να τον παραδώσει στον φρούραρχο του Ναυπλίου, Πορτογάλο συνταγματάρχη του ιππικού Αλμέιδα, αποτελεί σαφή απόδειξη. Μόνο όταν ο Αλμέιδα απείλησε να κάψει την πρεσβεία ο Γάλλος πρέσβης παρέδωσε τον Γ. Μαυρομιχάλη. Η Γαλλία δε, μέσω του πρέσβη και του στρατιωτική τους ακολούθου δεν έπαψε να υπερασπίζεται τους κατηγορούμενους.

Ο στρατιωτικός ακόλουθος της Γαλλίας έφτασε στο σημείο να απειλήσει τους Έλληνες στρατοδίκες που δίκαζαν τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη και τους δύο αστυφύλακες συνεργούς του να μην τολμήσουν να τους καταδικάσουν! Ο δε Βρετανός πρέσβης απείλησε με διακοπή διπλωματικών σχέσεων με την Ελλάδα αν η δεν σταματούσαν οι κινητοποιήσεις του λαού του Ναυπλίου, που θεωρούσε την Βρετανία συνυπεύθυνη για τον θάνατο του Κυβερνήτη. Αποκαλυπτική είναι και η μαρτυρία του Ρώσου πρέσβη Ριμποπιέρ, ο οποίος στην έκθεσή του για τη δολοφονία έγραψε : « …ουδεμία αμφιβολία διατηρώ ότι η δολοφονική χειρ εξοπλίσθη παρά της Αγγλίας …».