Καίσαρας εναντίον Βέλγων – Πως συνέτριψε την άγρια φυλή των Νερβίων

Κατά τη διάρκεια του χειμώνα του 58 προς 57 π.Χ. ανησυχητικές πληροφορίες άρχισαν να καταφθάνουν στο επιτελείο του Καίσαρα σχετικά με τις δραστηριότητες των Βέλγων. Οι αρχαίοι Βέλγοι κατοικούσαν στις περιοχές της σημερινής βόρειας Γαλλίας, του Βελγίου, του Λουξεμβούργου και τμήματος της σημερινής Ολλανδίας. Ο Ιούλιος Καίσαρας τους θεωρούσε ως τους πλέον ισχυρούς αντιπάλους. Ο Καίσαρας νίκησε σε μια πρώτη μάχη τους Βέλγους και ανάγκασε τις φυλές να επιστρέψουν, έκαστη, στον τόπο της.

Μια από αυτές ήταν η των Νερβίων. Οι Νέρβιοι ήσαν, σύμφωνα με τον Καίσαρα, η πιο άγρια βελγική φυλή και είχαν μάλιστα πείσει και τους γείτονες τους Ατρεβάτους και Βιρομάνδους να συμπολεμήσουν μαζί τους. Ανέμεναν επίσης την άφιξη και ενός επικουρικού σώματος Ατουατούκων.

Στη χώρα των Νερβίων, την εκτεινόμενη πέρα από τον ποταμό Σάβι (σημερινό Σαμπρ) υπήρχαν πυκνά δάση και πολλά έλη. Οι Νέρβιοι, οι οποίοι δεν διέθεταν ιππικό κατασκεύαζαν φράκτες από θάμνους και αγκάθια και πίσω από αυτούς αντιμετώπιζαν τις επιθέσεις των αντιπάλων ιππέων.

Ύστερα από πορεία τριών ημερών ο Καίσαρας έφτασε στην δεξιά όχθη του Σάβιδος ποταμού. Από τους ανιχνευτές του ενημερώθηκε ότι οι Νέρβιοι έχουν στρατοπεδεύσει στην απέναντι όχθη του ποταμού και τον αναμένουν με σημαντικές δυνάμεις. Κάποιοι όμως από τους Γαλάτες και Βέλγους ανιχνευτές αυτομόλησαν στους Νέρβιους και τους πληροφόρησαν για τις κινήσεις του ρωμαϊκού στρατού. Στο μεταξύ ο Καίσαρ βάδιζε με τις έξι εμπειροπόλεμες λεγεώνες του εμπρός, σε διάταξη μάχης. Τελικά εντοπίστηκε η κατάλληλη θέση και εκεί θα κατασκευάζονταν οχυρό στρατόπεδο.

Αιφνιδιαστική επίθεση

Τότε όμως εμφανίστηκαν μέσα από το δάσος χιλιάδες Νέρβιοι οι οποίοι όρμησαν εκβάλλοντας φοβερές κραυγές κατά των Ρωμαίων. Η ορμή τους παρέσυρε τις ρωμαϊκές εμπροσθοφυλακές και σε λίγες στιγμές βρέθηκαν πλησίον των ανδρών που κατασκεύαζαν το στρατόπεδο. Χωρίς να αιφνιδιαστεί, ο Καίσαρ, έδειξε όλη την ικανότητα του.

Παρά την ταχύτατη προέλαση των εχθρών, πρόλαβε να δώσει το σύνθημα στους άνδρες των έξι λεγεώνων να αναλάβουν οπλισμό, κάλπασε και επανέφερε τμήματα που είχαν απομακρυνθεί προς αναζήτηση υλικών για την οχύρωση του στρατοπέδου, έταξε τις μονάδες του σε σχηματισμό μάχης και τις εμψύχωσε. Έως τότε οι εχθροί είχαν πλησιάσει στα 150-200 μέτρα.

Αν και πολλοί στρατιώτες του δεν είχαν καν προλάβει να φορέσουν τα κράνη τους και να ξετυλίξουν τις ασπίδες τους από το αδιάβροχο δερμάτινο κάλυμμά τους, εντούτοις η εκπαίδευση και η πειθαρχία τους και το θάρρος και η ψυχραιμία του αρχηγού τους, επέτρεψαν στους Ρωμαίους να εμπλακούν με τον εχθρό χωρίς να χάσουν τη συνοχή τους.

Οι δε στρατιώτες της ΙΧ και της Χ Λεγεώνας αφού έριξαν τα ακόντια τους και σταμάτησαν τους εχθρούς, αντεπιτέθηκαν εναντίον τους, τη στιγμή που αυτοί άρχισαν να καταρρεύουν από τον κάματο της δρομαίας εφόδου και το βάρος των απωλειών από τα ρωμαϊκά βλήματα. Σε λίγο οι απέναντι τους Βέλγοι είχαν τραπεί σε φυγή. Οι Ρωμαίοι τους καταδίωξαν ως και πέρα από τον ποταμό.

Οι Ρωμαίοι υπό κατάρρευση

Σε άλλο σημείο του μετώπου όμως οι Νέρβιοι, εκμεταλλευόμενοι ένα κενό που δημιουργήθηκε στη ρωμαϊκή παράταξη, συνέπεια του αιφνιδιασμού που υπέστησαν οι Ρωμαίοι, κατόρθωσαν να περάσουν στα νώτα της ρωμαϊκής γραμμής μάχης. Οι απόπειρες του ρωμαϊκού ιππικού και των ψιλών να σταματήσουν την εχθρική διείσδυση δεν είχαν αποτέλεσμα. Ταχέως τα συμμαχικά γαλατικά τμήματα έχασαν το θάρρος τους και τράπηκαν σε άτακτη φυγή. Η μάχη φαινόταν ολοκληρωτικά χαμένη για τον Καίσαρα, ο στρατός του οποίου κινδύνευε με πλήρη αφανισμό.

Ο Καίσαρ όμως έσπευσε έφιππος στο απειλούμενο με κατάρρευση κέρας. Εκεί ψύχραιμα πήρε την ασπίδα ενός στρατιώτη και φωνάζοντας ονομαστικά τα ονόματα των εκατοντάρχων των τμημάτων που ως τότε πισοβατούσαν, υπό το βάρος της εχθρικής πίεσης, τους κάλεσε να τον ακολουθήσουν και ως απλός στρατιώτης όρμησε στη μάχη. Χάρις στο θάρρος του το ηθικό των ανδρών αναπτερώθηκε. Σιγά-σιγά και παρά τη συνεχιζόμενη αφόρητη εχθρική πίεση, το ρήγμα στο μέτωπο αποκαταστάθηκε.

Ο ρωμαϊκός στρατός πολεμούσε τώρα σε δύο μέτωπα. Σε λίγο όμως η περίφημη Χ Λεγεώνα, έχοντας κατανικήσει τους απέναντι της εχθρούς στράφηκε δεξιά και με τη σειρά της πλαγιοκόπησε τους Νέρβιους. Στο ίδιο διάστημα και το τραπέν σε φυγή ρωμαϊκό ιππικό άρχισε να ανασυγκροτείται. Η κρίσιμη στιγμή της μάχης είχε παρέλθει. Η πειθαρχία των ανδρών και η αφάνταστη ψυχραιμία του διοικητή τους είχαν κάνει το θαύμα τους. Ήταν τώρα η σειρά των Νέρβιων να πληρώσουν το τίμημα της απερισκεψίας τους. Παγιδευμένοι πλέον μεταξύ του ρωμαϊκού στρατού και του ποταμού, οι Νέρβιοι πολέμησαν πραγματικά ηρωικά, μέχρις εσχάτων.

Στριμωγμένοι, σαν άγρια θηρία ενώπιον των αμείλικτων κυνηγών τους, οι Νέρβιοι συνέχιζαν να μάχονται επί των πτωμάτων των συντρόφων τους. Άρπαζαν τα βέλη και τα ακόντια από τα πτώματα των συμπολεμιστών τους και τα εξακόντιζαν και πάλι κατά των Ρωμαίων.

Δεν υπήρχε όμως καμιά ελπίδα για τους γενναίους αυτούς, εφόσον συνέχιζαν να πολεμούν και δεν παραδίδονταν. Οι λεγεωνάριοι, καλυμμένοι πίσω από τους θυρεούς τους (ασπίδες), τους κομμάτιαζαν. Ανθρώπινα μέλη κόβονταν στην στιγμή, οι κραυγές πόνου και οι οιμωγές του θανάτου γέμιζαν τον αγέρα. Σε λίγο απλώθηκε ησυχία. Οι Νέρβιοι πολεμιστές είχαν κατασφαγεί. Είναι ζήτημα αν λίγες δεκάδες από αυτούς επέζησαν.