Κάτσμπαχ, Κουλμ, Ντένεβιτς – Τρεις τραγωδίες για τον Ναπολέοντα

Μετά την συντριβή του στη Ρωσία, το 1813, ο Ναπολέων επέστρεψε στη Γαλλία και προσπάθησε να ξαναδημιουργήσει έναν νέο στρατό. Αριθμητικά το κατόρθωσε, συγκεντρώνοντας πάνω από 150.000 άνδρες. Ποιοτικά όμως ο στρατός αυτός υστερούσε δραματικά. Μεγάλη του δε αδυναμία ήταν η έλλειψη ιππικού.

Παρόλα αυτά ο Ναπολέων κατάφερε να επικρατήσει, το καλοκαίρι του 1813, στις πύρρειες νίκες του Λύτσεν και Μπάουστεν, των ενωμένων ρωσικών και πρωσικών δυνάμεων. Στο μεταξύ, η πολιτική κατάσταση επιδεινώθηκε, με την Αυστρία να κλίνει προς τον αντιγαλλικό συνασπισμό, εντασσόμενη τελικά ως μέλος του στα τέλη του καλοκαιριού. Τώρα ο Ναπολέων θα είχε να αντιπαλέψει, επί του ευρωπαϊκού εδάφους τους στρατούς τριών αυτοκρατοριών, ενισχυόμενους από το βρετανικό χρυσάφι και τον σουηδικό στρατό, του οποίου ηγείτο ο πρώην στρατάρχης του Μπερναντότ.

Ο Ναπολέων απέρριψε τις γενναιόδωρες για τις περιστάσεις συμμαχικές προτάσεις ειρήνης –τον άφηναν βασιλιά της Γαλλίας– και επικεφαλής 130.000 περίπου ανδρών κίνησε για Γερμανία, προς συνάντηση των ήδη υπαρχόντων εκεί δυνάμεων του. Στη Γερμανία και στην Πολωνία υπήρχαν περικυκλωμένοι περί τους 100.000 Γάλλους στρατιώτες. Αλλά και οι σύμμαχοι προετοιμάζονταν.

Ο Ναπολέων παρά την υπεροχή των αντιπάλων του ήταν αισιόδοξος. Στα τέλη του καλοκαιριού του 1813 προέλασε μέχρι την κεντρική Γερμανία, φτάνοντας στην Σαξωνία και καθιστώντας την Δρέσδη βάση επιχειρήσεων. Πίστευε ο Γάλλος ηγέτης ότι οι σύμμαχοι, μη διαθέτοντας κοινή ηγεσία, θα ήταν εύκολη λεία στα συγκεντρωτικά του πλήγματα. Αποφάσισε λοιπόν ο Ναπολέων να πλήξει την κάθε συμμαχική στρατιά κεχωρισμένα, εκμεταλλευόμενος την ανάπτυξή του σε εσωτερικές γραμμές.

Αντίπαλες δυνάμεις και σχέδια

Ο ελιγμός επί εσωτερικών γραμμών υπήρξε πάντα το αποκορύφωμα της ναπολεόντειας στρατηγικής και ο Ναπολέων τον είχε εφαρμόσει με απίστευτη επιτυχία σε πλείστες όσες περιπτώσεις από το 1796 στην Ιταλία και εντεύθεν. Το πρόβλημα όμως ήταν ότι και οι σύμμαχοι στρατηγοί γνώριζαν πια καλά τον ναπολεόντειο τρόπο μάχης και ακριβώς με βάση τη γνώση αυτή αποφάσισαν να αντιδράσουν ανάλογα.

Οι σύμμαχοι ηγέτες, ο Αυστριακός Σβάρτσενμπεργκ, με τον επιτελάρχη του Ραντέτσκι, οι Πρώσοι Μπλύχερ και Γιορκ, ο Ρώσος ντε Τόλι και ο Σουηδός Μπέρναντοτ συναντήθηκαν δύο φορές στις μικρές πόλεις Τράχενμπεργκ και Ράιχνεμπαχ όπου αποφάσισαν την στρατηγική τους. Κατέληξαν στο λεγόμενο σχέδιο Τράχενμπεργκ-Ράιχνεμπαχ, εμπνευστής του οποίου ήταν ο Αυστριακός στρατηγός Ραντέτσκι.

Το σχέδιο του ήταν απλό και προέβλεπε την εξουδετέρωση των ελιγμών επί εσωτερικών γραμμών που θα εφάρμοζε ο Ναπολέων. Βάσει λοιπόν του σχεδίου οι τρεις συμμαχικές στρατιές θα τάσσονταν βόρεια (Στρατιά Βορρά), ανατολικά (Στρατιά Σιλεσίας) και νότια (Στρατιά Βοημίας) των γαλλικών γραμμών, απειλώντας συνεχώς τις υπερεκτεταμένες γραμμές των γαλλικών συγκοινωνιών. Με τον τρόπο αυτό ο Ναπολέων δεν θα μπορούσε ποτέ να συγκεντρώσει τις δυνάμεις και να επιφέρει συντριπτικό πλήγμα κατά μιας από τις αντίπαλες στρατιές.

Αλλά ακόμα και αν το διακινδύνευε η συμμαχική στρατιά που θα δεχόταν την επίθεση δεν θα δεχόταν την εμπλοκή και θα υποχωρούσε. Σε απάντηση ο Ναπολέων χώρισε και αυτός τις δυνάμεις του σε τρεις στρατιές, τη Στρατιά του Βερολίνου, στον Βορρά, την Στρατιά του Μπόμπερ, ανατολικά και τον ίδιο των αυτοκράτορα στο κέντρο.

Κάτσμπαχ, Κουλμ, Ντένεβιτς – τρεις γαλλικές καταστροφές

Όταν ο Ναπολέων άφησε τον στρατάρχη Μακ Ντόναλντ με την Στρατιά του Μπόμπερ για να σπεύσει με τον όγκο των δυνάμεών του στη Δρέσδη, πίστευε ότι ο έμπειρος στρατάρχης, διαθέτοντας τρία σώματα στρατού, ήταν σε θέση να καλύψει τα νώτα της αυτοκρατορικής στρατιάς, λαμβάνοντας θέσεις επί του ποταμού Μπόμπερ. Η Στρατιά του Μπόμπερ αποτελούνταν από τμήματα Γάλλων, Γερμανών και Ιταλών συμμάχων.

Αμέσως εναντίον κινήθηκε ο Μπλύχερ με 95.000 άνδρες. Η μάχη συναντήσεως που ακολούθησε έλαβε χώρα γύρω από το χωριό Κάτσμπαχ. Η ορμητική έφοδος των Πρώσων του στρατηγού Γιορκ διέλυσε τις γαλλικές γραμμές. Ο Μακ Ντόναλντ υποχρεώθηκε σε υποχώρηση, αφήνοντας πίσω πάνω από 7.500 αιχμαλώτους, 58 πυροβόλα και εκατοντάδες νεκρούς και τραυματίες.

Στο μεταξύ, ο Ναπολέων έφτασε στη Δρέσδη νίκησε τους Συμμάχους και διέταξε το σώμα στρατού του στρατηγού Βαντάμ να καταδιώξει τους ηττημένους Αυστριακούς, Πρώσους και Ρώσους. Ωστόσο οι συμμαχικές δυνάμεις, με μια απόλυτα επιτυχημένη επιθετική επιστροφή, κατάφεραν να περικυκλώσουν ολόκληρο το γαλλικό σώμα στρατού και να το διαλύσουν, κοντά στην πολίχνη του Κουλμ.

Πάνω από 10.000 Γάλλοι χάθηκαν στη μάχη, μαζί με 82 πυροβόλα, δύο “Αετούς” και πέντε σημαίες. Ο ίδιος ο Βαντάμ αιχμαλωτίστηκε από Ρώσους έφιππους κυνηγούς και Κοζάκους. Η ήττα αυτή εξουδετέρωνε με τον καλύτερο για τους συμμάχους τρόπο την δική τους ήττα στη Δρέσδη και τα όποια πλεονεκτήματα ο Ναπολέων είχε αποκομίσει από τη νίκη του αυτή.

Οι ήττες αυτές υποχρέωσαν τον Ναπολέοντα να μεταβάλει τα σχέδια του. Αποφάσισε να παραμείνει ο ίδιος με τη Φρουρά και τον όγκο των δυνάμεων του στη Δρέσδη, αφήνοντας τον Μακ Ντόναλντ να ελέγχει τις ποτάμιες γραμμές ανατολικά και στέλνοντας τον στρατάρχη Νέι βόρεια, προς το Βερολίνο, επικεφαλής της Στρατιάς του Βερολίνου.

Ο Νέι συναντήθηκε με το πρωσικό σώμα της εθνοφρουράς του στρατηγού Τάουεντσιεν και το απώθησε. Οι Πρώσοι εθνοφρουροί όμως δεν το έβαλαν στα πόδια. Ανασυγκροτήθηκαν από τον γενναίο διοικητή τους και υπερασπίστηκαν το έδαφος σπιθαμή προς σπιθαμή, αναμένοντας το σώμα στρατού του στρατηγού φον Μπύλοφ να έρθει σε βοήθειά τους.

Έτσι και έγινε. Ο Μπύλοφ αφίχθη την κατάλληλη ώρα, την ώρα δηλαδή οι Γάλλοι είχαν την ψευδαίσθηση, ότι νικούσαν. Ακολούθησε ιδιαίτερα άγρια μάχη. Το Ντένεβιτς και τα γύρω χωριά καταλήφθηκαν και ανακαταλήφθηκαν πολλές φορές, με τη λόγχη. Σε λίγο η μάχη γενικεύτηκε, καθώς έφτασαν γαλλικές ενισχύσεις με επικεφαλής τον στρατάρχη Ουντινό, αλλά και συμμαχικές, πρωσικές και σουηδικές της Στρατιάς του Βορρά. Οι Γάλλοι τελικά τσάκισαν και άρχισαν να υποχωρούν άτακτα από το πεδίο της μάχης, αφήνοντας πίσω τους πάνω από 22.000 άνδρες και 53 πυροβόλα.

Οι σύμμαχοι ήταν εξαντλημένοι επίσης, έχοντας απώλειες της τάξης των 10.000 ανδρών και έτσι δεν καταδίωξαν τους ηττημένους. Παρόλα αυτά η ήττα στο Ντένεβιτς ήταν εξίσου σοβαρή με αυτή του Κουλμ. Ήταν πλέον φανερό ότι οι σύμμαχοι έπαιζαν μαζί του το παιχνίδι της γάτας και του ποντικού, αποσκοπώντας να τον εξαντλήσουν με μια σειρά συγκεντρωτικών πληγμάτων κατά των στραταρχών του.