Κιάρι: O εγωισμός και η εξαπάτηση του στρατηγού σκοτώνουν στρατιώτες

Ο Πόλεμος της Ισπανικής Διαδοχής, ο πρώτος ουσιαστικά παγκόσμιος πόλεμος της ιστορίας, βρισκόταν ήδη σε εξέλιξη το 1701. Στο μέτωπο της βόρειας Ιταλίας ο καλύτερος στρατηγός των Αψβούργων πρίγκιπας Ευγένιος της Σαβοΐας είχε ήδη νικήσει τους Γάλλους στις πρώτες συγκρούσεις.

Σε απάντηση ο Γάλλος βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΔ έστειλε στη βόρεια Ιταλία τον έμπειρο στρατάρχη Βιγερουά με την εντολή να καταστρέψει τον αυτοκρατορικό στρατό του Ευγένιου. «Δεν μπορώ να σου πω πόσο ευχαριστημένος είμαι που έχω εσένα διοικητή… Έχω λόγους να πιστεύω πως θα ολοκληρώσεις την εκστρατεία ένδοξα», έγραψε ο Λουδοβίκος στον στρατάρχη του.

Ο Ευγένιος από την πλευρά του δεν ανήκε στους στρατηγούς που απέφευγαν τις μάχες. Ωστόσο στην προκειμένη περίπτωση δεν θα έπρεπε να νιώθει και πολύ αισιόδοξος καθώς ο Γάλλος στρατάρχης απολάμβανε απόλυτης αριθμητικής υπεροχής της τάξης του 2:1 σχεδόν, διαθέτοντας 38.000 άνδρες (Γάλλους και Ισπανούς), έναντι 22.000 που, στην καλύτερη περίπτωση, μπόρεσε να συγκεντρώσει ο Ευγένιος.

Ο τελευταίος όμως έχοντας πληροφορηθεί από τους ακαταπόνητους ελαφρούς του ιππείς (ουσάρους), αλλά και από κατασκόπους, την αριθμητική δύναμη των εχθρών αποφάσισε να καταλάβει μια φύσει οχυρά τοποθεσία στην ανατολική όχθη του ποταμού Όλιο. Ο «Αυστριακός» στρατηγός με τις γαλλικές και ιταλικές ρίζες, διέταξε την κατασκευή οχυρωμάτων ενισχύοντας ακόμα περισσότερο την τοποθεσία και κατόπιν περίμενε τον εχθρό.

Καθώς η αυτοκρατορική αμυντική τοποθεσία καλύπτονταν στο δεξιό πλευρό από ρέματα και μικρούς ποταμούς και στο αριστερό από το φρούριο του Κιάρι, ο Ευγένιος γνώριζε ότι μόνο κατά μέτωπο μπορούσαν οι Γάλλοι να του επιτεθούν κυρίως με το πεζικό τους, καθώς το ιππικό δύσκολα μπορούσε να πράξει κάτι στο εν λόγω πεδίο μάχης.

Εγωισμός και εξαπάτηση

Η γαλλική στρατιά πλησίασε στην περιοχή. Μάταια ο προηγούμενος Γάλλος διοικητής Κατινά προσπάθησε μεταπείσει τον Βιγερουά. «Κύριε, ο βασιλιάς δεν έστειλε τόσους γενναίους άνδρες εδώ μόνο και μόνο για να κοιτάζουν τον εχθρό», απάντησε στον εν δυνάμει ανταγωνιστή του.

Έτσι την 1η Σεπτεμβρίου 1701 η γαλλοϊσπανική στρατιά κινήθηκε προς τον εχθρό. Ο Ευγένιος είχε άλλωστε προκαλέσει τον εχθρό να του επιτεθεί μέσω «κατασκόπων» που έστειλε στο εχθρικό στρατόπεδο και οι οποίοι “πληροφόρησαν” τον Βιγερουά ότι σκόπευε να υποχωρήσει. Πιστεύοντας τους ανθρώπους του Ευγένιου και έχοντας εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στις δυνάμεις του ο Γάλλος στρατάρχης προχώρησε.

Ο στρατός του διέσχισε τον ποταμό Όλιο και κινήθηκε προς το Κιάρι πιστεύοντας πως θα είχε απέναντί του την οπισθοφυλακή μόνο του υποχωρούντος Ευγένιου. Αντί αυτού όμως Γάλλοι και Ισπανοί βρέθηκαν απέναντι στο σύνολο της στρατιάς του Ευγένιου, πανέτοιμης και αποφασισμένης να μη παραδώσει ούτε σπιθαμή εδάφους! Οι Αυτοκρατορικοί άφησαν τους αντιπάλους τους να πλησιάσουν σε απόσταση κάτω των 50 μ. πριν εξαπολύσουν εναντίον τους την κόλαση.

Μάταια προσπάθησαν με γενναιότητα οι αξιωματικοί να πείσουν τους άνδρες τους να προελάσουν. Μέσα σε μερικά λεπτά πάνω από 250 Γάλλοι και Ισπανοί αξιωματικοί σφάδαζαν στο έδαφος πληγωμένοι ή παρέμεναν ακίνητοι, νεκροί. Δίπλα τους είχαν πέσει και περί τους 3.000 στρατιώτες, άνευ κανενός πρακτικού αποτελέσματος. Η στρατιά του Ευγένιου είχε περί τους 200 νεκρούς και τραυματίες.

Ο υπερφίαλος Βιγερουά έχασε σύντομα κάθε έλεγχο του στρατού του και μόνο χάρη στον πληγωμένο Κατινά η γαλλοϊσπανική στρατιά κατάφερε να υποχωρήσει και να εξέλθει της παγίδας χωρίς να διαλυθεί. Η στρατιά του Βιγερουά, πληγωμένη ηθικά και πρακτικά, αποσύρθηκε εκτός βεληνεκούς των εχθρικών πυροβόλων και στρατοπέδευσε απέναντι από τον εχθρό για να μην εγκαταλείψει το πεδίο ώστε να θεωρηθεί ηττημένη!

Ήταν ένα ακόμα ανόητο τέχνασμα ώστε να αποφευχθεί η οργή του βασιλιά Λουδοβίκου. Γάλλοι και Ισπανοί στρατοπέδευσαν σε μια ελώδη περιοχή και παρέμειναν εκεί επί δύο μήνες με αποτέλεσμα να αποδεκατιστούν από τις ασθένειες στον ανθυγιεινό εκείνο τόπο. Έτσι στα μέσα Νοεμβρίου ο Βιγερουά απέσυρε τελικά τον στρατό παραδεχόμενος την ήττα του και αποσυρόμενος στο Μιλάνο.

Εκεί οι Γάλλοι και οι σύμμαχοί τους κατάφεραν να γίνουν ιδιαίτερα αντιδημοφιλείς αρπάζοντας τα πάντα από τους κατοίκους. Σύντομα δε η στρατιά τους άρχισε να αυτοδιαλύεται λόγω λιποταξιών. Ο Ευγένιος την ίδια ώρα κατέλαβε επιπλέον έδαφος στην περιοχή φροντίζοντας να τηρεί την πειθαρχία του στρατού. Σε μια περίπτωση δεν δίστασε να εκτελέσει 48 άνδρες που είχαν λεηλατήσει περιουσίες πολιτών.

Η μάχη στο Κιάρι είχε, πέραν του τακτικού και ένα στρατηγικό αποτέλεσμα. Βρετανία και Ολλανδία υπέγραψαν συνθήκη συμμαχίας με τον Αυστριακό αυτοκράτορα εισερχόμενες στον πόλεμο κατά της Γαλλίας.