Κριμαία: Το άγνωστο, έσχατο “ελληνικό” κράτος, που έπεσε στους Τούρκους

Οι Τούρκοι κατέλυσαν τα τελευταία ελληνικά κρατίδια του Μοριά και της Τραπεζούντας το 1460-61. Ωστόσο υπήρξε κι ένα “ελληνιστικό”, θα λέγαμε κράτος που κράτησε ως το 1475. Το κράτος αυτό βρισκόταν στην χερσόνησο της Κριμαίας. Μετά την πτώση της Πόλης στους «σταυροφόρους» της Δ’ Σταυροφορίας το 1204 δημιουργήθηκαν διάφορα διάδοχα βυζαντινά κράτη. Ένα από αυτά ήταν και η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας. Τα βυζαντινά εδάφη στην χερσόνησο της Κριμαίας πέρασαν υπό την εξουσία της Τραπεζούντας.

Η περιοχή, γνωστή ως Γοτθία κατέστη, στις αρχές του 14ου αιώνα, ανεξάρτητο πριγκιπάτο με πρωτεύουσα το Δόρος ή Θεοδωρού (σημερινό Μανγκούπ της Κριμαίας). Βυζαντινές πηγές αναφέρουν το πριγκιπάτο την εποχή του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Γ’ Παλαιολόγου.

Την εποχή αυτή αναφέρεται ως ηγεμόνας του ο πρίγκιπας Δημήτριος που σύμφωνα με ορισμένες πηγές ήταν ο εξελληνισμένος Τάταρος πρίγκιπας Κουιτάνι. Το 1361 το πριγκιπάτο αναφέρεται ως «Θεοδωρού» (από τους Αγ. Θεοδώρους). Το όνομα αυτό επιβεβαιώνεται από γενουατικές πηγές του 1374. Το 1420 ο επίσημος τίτλος του ηγεμόνα του πριγκιπάτου ήταν «αυθέντης πόλεως Θεοδωρούς και παραθαλσσίας». Κάποιοι ονόμαζαν το κράτος «Θεοδωρίτσι».

Το 1395 ο Ταμερλάνος εισέβαλε στην Κριμαία και κατέστρεψε την πρωτεύουσα Θεοδωρού. Όμως το πριγκιπάτο αναβίωσε και κατέστη μια από τις ισχυρότερες δυνάμεις της περιοχής, μαχόμενο κυρίως κατά των Γενουατών. Στον πόλεμο Βενετίας – Γένουας το 1432 το πριγκιπάτο υποστήριξε φυσικά τη Βενετία. Το πριγκιπάτο κατάβαλε φόρο στους Μογγόλους της Χρυσής Ορδής και έτσι διατηρούσε φιλικές σχέσεις με το ισχυρότερο κράτος της περιοχής. Οι πρίγκιπες δημιούργησαν το λιμάνι του σημερινού Ίνκερμαν.

Οι πρίγκιπες της Θοδωρούς, ο πληθυσμός, ο χαρακτήρας

Ο πληθυσμός του κράτους ήταν μικτός. Αποτελείτο από Έλληνες, Γότθους της Κριμαίας, Αλανούς, Βούλγαρους, Κουμάνους, Κιπτσάκ. Ο πληθυσμός ήταν εξελληνισμένος, επίσημη γλώσσα ήταν τα ελληνικά και επικρατούσε θρησκεία η Ορθοδοξία. Επικρατούσε η βυζαντινή τέχνη και αρχιτεκτονική. Έμβλημα του ηγεμόνα ήταν ο δικέφαλος αετός. Ο Ρώσος βυζαντινολόγος Βασίλιεφ αναφέρει επίσης τον πρίγκιπα Δημήτριο υιοθετώντας την άποψη ότι επρόκειτο για εκχριστιανισμένο, εξελληνισμένο Τάταρο. Οι διάδοχοί του δεν είναι γνωστό αν είχαν την ίδια καταγωγή είναι δε γνωστοί μόνο από ρωσικές πηγές. Μετά τον Δημήτριο ηγεμόνας ήταν ο Βασίλειος τον οποίο διαδέχθηκε ο γιος του Στέφανος.

Διάδοχος αυτού ήταν ο Αλέξιος Α’ και κατόπιν ο Ιωάννης ο οποίος νυμφεύθηκε την Βυζαντινή αρχόντισσα Μαρία Ασάνινα. Τον διαδέχτηκε ο γιος του Ουλουμπέι. Η κόρη του Αλεξίου Α’ Μαρία της Γοτθίας παντρεύτηκε τον τελευταίο αυτοκράτορα της Τραπεζούντας Δαβίδ Μεγαλοκομνηνό.

Μετά τον Ουλουμπέι αναφέρεται ως πρίγκιπας ο Ισαάκ ο οποίος επιχείρησε να αντιμετωπίσει τον τουρκικό κίνδυνο συμμαχώντας με τον ηγεμόνα της Μολδαβίας. Όταν άλλαξε στάση και στράφηκε προς τους Τούρκους εκθρονίστηκε από τον αδελφό του Αλέξανδρο. Ωστόσο τα πριγκιπάτο δεν σώθηκε. Καταλύθηκε από τους Τούρκους το 1475. Η πρωτεύουσα έπεσε μετά από πολιορκία τριών μηνών. Ο ηγεμόνας Αλέξανδρος αιχμαλωτίσθηκε, μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη και αποκεφαλίστηκε, ενώ ο γιος του έγινε με τη βία μουσουλμάνος και η κόρη του εισήλθε στο χαρέμι του Μωάμεθ Β’.