Μάλτα 1565: Ο Έλλην ιππότης που “έκοβε” Τούρκους! Με το σπαθί, σαν τον άνεμο

Από τις 18 Μαΐου 1565 που οι Τούρκοι αποβιβάστηκαν στη Μάλτα με σκοπό την κατάληψη του νησιού και την εξόντωση του Τάγματος των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη, σημειώθηκαν τρομακτικής έντασης μάχες. Αν και οι Τούρκοι, μετά από άγριες συγκρούσεις και πολλές απώλειες κυρίευσαν το μικρό οχυρό του Αγίου Έλμου, δεν είχαν τίποτε άλλο να επιδείξουν. Με συνεχείς όμως επιθέσεις κατά των άλλων δύο οχυρών των ιπποτών, αυτών του Αγίου Μιχαήλ και του Αγίου Αγγέλου, είχαν καταφέρει να προκαλέσουν σοβαρή αιμορραγία στους υπερασπιστές, παρά και τις δικές τους μεγάλες απώλειες.

Στις 7 Αυγούστου όμως φάνηκε πως η νίκη χαμογελούσε επιτέλους στους Τούρκους. Μετά από μια θυελλώδη επίθεση οι Τούρκοι, που είχαν προκαλέσει ρήγμα στο τείχος του οχυρού του Αγίου Μιχαήλ, με επικεφαλής τον αρχηγό τους Μουσταφά πασά και τους επίλεκτους γενιτσάρους του ως εμπροσθοφυλακή, είχαν καταφέρει να εισχωρήσουν.

Όλα έδειχναν χαμένα και οι χριστιανοί άρχισαν να υποχωρούν ενώπιον του πλήθους της τουρκιάς. Ο Μουσταφά, με το σπαθί στο χέρι οδηγούσε τους γενίτσαρους στη νίκη, στο όνομα του Αλλάχ, του «προφήτη» και του σουλτάνου Σουλεϊμάν, του λεγόμενου «μεγαλοπρεπή». Μια βολίδα από ένα χριστιανικό μουσκέτο έπληξε τον Μουσταφά στο τουρμπάνι. Ο πασάς δεν έπαθε τίποτα πέραν της τρύπας σε αυτό.

Οι γενίτσαροι είδαν την παρέμβαση του «προφήτη» στην σωτηρία του αρχηγού τους και όρμησαν με μεγαλύτερη ένταση. Ξαφνικά όμως καθώς είχαν κυριεύσει το ρήγμα και ελάχιστοι αμύντορες υπήρχαν πλέον μεταξύ αυτών και της πόλης φωτιά και μαύρος πυκνός καπνός φάνηκε από το στρατόπεδό τους! Ο Μουσταφά βλέποντας τη φωτιά δίστασε. Τι είχε συμβεί; Μήπως είχαν φτάσει χριστιανικές ενισχύσεις και η στρατιά του κινδύνευε να βρεθεί μεταξύ δύο πυρών;

Δεν μπορούσε να ξέρει. Γενναίος ο ίδιος είχε οδηγήσει προσωπικά την επίθεση στο ρήγμα αλλά είχε παράλληλα χάσει τη «μεγάλη εικόνα» του πεδίου που οφείλει να έχει ένας διοικητής. Έπρεπε να αποφασίσει γρήγορα και αποφάσισε να σταματήσει την επίθεση και να σπεύσει στο καιόμενο στρατόπεδό του. Οι χριστιανοί αμύντορες στο ρήγμα δεν πίστευαν στα μάτια τους και δοξολογούσαν τον Θεό για την καλή τους τύχη!

Η Μάλτα είχε γλιτώσει από του αδόξου «προφήτη» τα δόντια ως εκ θαύματος! Τι είχε όμως συμβεί; Όλα οφειλόταν σε έναν και μόνο άνθρωπο, τον ιππότη με τις ελληνικές ρίζες Βιτζέντζο Αναστάγκι (παραφθορά του Αναστάση). Γεννημένος στην Περούτζια, το 1531, αλλά καταγόμενος από τη Ραβέννα (με μακρινές ελληνικές ρίζες από την εποχή του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Αναστασίου, ενώ μέλος της οικογένειας είχε νυμφευθεί την κόρη του στρατηγού Βελισάριου) ο Αναστάγκι είχε ενταχθεί στο Τάγμα του Αγίου Ιωάννη το 1563, δύο μόλις χρόνια πριν την τουρκική επίθεση, θέλοντας να πολεμήσει κατά των εχθρών του χριστιανισμού.

Μετά την απόβαση των Τούρκων στη Μάλτα ο μεγάλος μάγιστρος ντε λα Βαλέτ τον έστειλε στην Σικελία για να συγκεντρώσει και να ζητήσει ενισχύσεις, καθώς είχε ιδιαίτερους δεσμούς με το μεγάλο ιταλικό νησί. Ο Αναστάγκι, από τις 2 Αυγούστου που είχε επιστρέψει βρισκόταν στην Μντίνα και του ανατέθηκε η διοίκηση του ιππικού των ιπποτών που όμως αριθμούσε 100 μόλις άνδρες.

Στις 7 Αυγούστου 1565 ο Αναστάγκι και οι ιππείς του κίνησαν από την Μντίνα προς τα φρούρια στην ακτή. Είδαν το οχυρό του Αγίου Μιχαήλ πνιγμένο μέσα στους καπνούς και τις εκρήξεις. Οι ιππείς πλησίασαν όσο πιο κοντά μπορούσαν και παρακολουθούσαν. Ο Αναστάγκι αφού κατόπτευσε την περιοχή, με έκπληξη διαπίστωσε ότι το τουρκικό στρατόπεδο ήταν σχεδόν αφύλακτο. Μόνο μερικοί φρουροί, τραυματίες, ασθενείς και βοηθητικοί βρισκόταν σε αυτό.

Αμέσως αποφάσισε να ενεργήσει. Διέταξε τους άνδρες του να λάβουν σχηματισμό μάχης και με το όνομα του Αγίου Ιωάννη για ιαχή εξόρμησε επικεφαλής τους με το σπαθί στο χέρι. Οι Τούρκοι στο στρατόπεδο δεν περίμεναν επίθεση. Ακόμα και οι εκεί ευρισκόμενοι παρακολουθούσαν την άγρια μάχη στα φρούρια. Έκπληκτοι είδαν τους χριστιανούς ιππείς να εφορμούν και πανικόβλητοι άρχισαν να φεύγουν. Ενδεχομένως πίστεψαν ότι οι ιππείς ήταν οι προπομποί μιας μεγαλύτερης χριστιανικής δύναμης.

Ο Αναστάγκι και οι άνδρες του δεν λυπήθηκαν πάντως κανέναν. Τα σπαθιά τους «εργάζονταν» αγρίως. Τουρκικά κορμιά κόβονταν στα δύο, κεφάλια και άλλα ανθρώπινα μέλη πετούσαν στον αέρα! Οι περισσότεροι ιππείς «έκοβαν» ενώ άλλοι αφίππευσαν και έβαλαν φωτιά! Σε λίγο οι σκηνές και τα πολύτιμα εφόδια των Τούρκων έγιναν παρανάλωμα του πυρός. Ήταν τότε που ο Μουσταφά είδε τις φωτιές και τους καπνούς και διέταξε υποχώρηση στιγμές μόνο πριν την οριστική του νίκη.

Ο Αναστάγκι και οι άνδρες του αφού διέλυσαν και έκαψαν κάθε άψυχο και έστειλαν στον «προφήτη» κάθε έμβιο ον που συνάντησαν, εξαφανίστηκαν και πάλι καλπάζοντας προς την Μντίνα. Όταν ο Μουσταφά με τους άνδρες του έφτασαν στο στρατόπεδο είδαν μόνο φωτιά, θάνατο και καταστροφή. Έξαλλος από οργή ο Τούρκος πασάς ορκίστηκε να πάρει τη Μάλτα και να περάσει από στόματος μαχαίρας κάθε άνδρα, γυναίκα και παιδί, πλην του μεγάλου μάγιστρου που σκόπευε να τον πάει σιδηροδέσμιο στον σουλτάνο του.

Η ζημιά πάντως είχε γίνει και παρά τα μεγάλα λόγια του πασά, η νίκη είχε οριστικά ξεφύγει από τα χέρια του. Περίπου ένα μήνα αργότερα, ταπεινωμένος, έχοντας χάσει περί τους 30.000 άνδρες θα αποχωρούσε από τη Μάλτα. Ο Αναστάγκι είχε σώσει τη Μάλτα. Μεταξύ του 1571-76 ο μέγας Έλληνας ζωγράφος Δομένικος Θεοτοκόπουλος (Ελ Γκρέκο) φιλοτέχνησε το πορτραίτο του ένδοξου ιππότη σώζοντας τη μορφή του στους αιώνες.