Μαρτυρίες ενός στρατιώτη, που βίωσε τον πόλεμο, την προδοσία και πάλεψε με τον θάνατο

«Ξημέρωσε η 20η Ιουλίου του 1974 – ημέρα Σάββατο…. Εγερτήριο στις 4:30 π.μ.… Θυμάμαι ήμουν ακόμα με τα άρβυλα χαλαρά δεμένα (δεν βγάζαμε τα άρβυλα λόγω επιφυλακής) και την νιψομαντηλιά γύρω στο σβέρκο, ήμουν στη μέση της πλατείας της έδρας του τάγματος, κι΄ έπινα τσάι από την καραβάνα κοιτάζοντας προς τον Πενταδάκτυλο…

Έτσι όπως είχα την καραβάνα σηκωμένη στο ύψος του στόματος, είδα 3-4 στήλες άσπρου καπνού να σηκώνονται από την κορυφογραμμή του Πενταδακτύλου, κι΄ ένα μαχητικό αεροπλάνο να πετά με κατεύθυνση από δυτικά προς ανατολικά, πάνω από τον θύλακα Αγύρτας – Κιόνελι και να κουνά τα φτερά του σαν χαιρετισμό προς τους Τούρκους στον θύλακα αποκάτω… με την άκρη του ματιού μου είδα πυκνά σύννεφα μαύρου καπνού στα δυτικά, στο βάθος του ορίζοντα… κοίταξα προς τα εκεί και είδα πολλές στήλες πυκνού μαύρου καπνού, και μαχητικά αεροπλάνα να κάνουν βυθίσεις πάνω από την περιοχή της Μύρτου.

Στεκόμουν σαν αποσβολωμένος με την καραβάνα με το τσάι ακόμα στο χέρι κοιτάζοντας όλο αυτό το σκηνικό μη πιστεύοντας αυτά που έβλεπα… ήταν ένα εξωπραγματικό συναίσθημα…. ένοιωθα ότι παρακολουθούσα κινηματογραφική ταινία….. μόνο που δεν ήταν ταινία, ήταν πραγματικότητα και βρισκόμουν μέσα! Η Τουρκική εισβολή είχε ξεκινήσει, και δυστυχώς μας βρήκε – κυριολεκτικά – στον ύπνο…».

Διαβάζοντας αυτή την μαρτυρία, μεταξύ πολλών άλλων, του Χρήστου Ηλιάδη στο βιβλίο του, “Μνήμες 1974” (των εκδόσεων Επιφανίου), ήλθε η εικόνα αυτή στο μυαλό μου. Σαν κινηματογραφική ταινία, όπως ανέφερε ο συγγραφέας. Μόνο που ήταν μια πραγματικότητα, την οποία βιώσαμε όλοι, περισσότερο από όλους όσοι ήταν στρατεύσιμοι το 1974 και πολέμησαν. Και όσοι έχουν πολεμήσει τότε, προδομένοι και έχοντας απέναντί τους μια πανίσχυρη στρατιωτική μηχανή, κουβαλούν έκτοτε μαζί τους εκείνη την εμπειρία.

Δεν έχω συναντήσει άνθρωπο, που πολέμησε το 1974 και στο μυαλό του να μην περιστρέφεται γύρω από εκείνα τα γεγονότα. Να θυμάται τις μάχες, τις μετακινήσεις, την προέλαση αλλά και την υποχώρηση. Τον νεκρό συστρατιώτη που έπεσε δίπλα τους από τις δολοφονικές σφαίρες του εχθρού. Να έχει ζήσει την αγωνία του τραυματία, που κρατούσε με νύχια και με δόντια τη ζωή. Τον τραυματία, που σήκωσαν στα χέρια, τον κουβάλησαν μακριά από τα πυρά και τον παρέδωσαν για περίθαλψη. Όσοι κατάφεραν να μεταφερθούν. Και όσους πρόλαβαν να μεταφέρουν.

Τί αναφέρει ο Χρήστος Ηλιάδης

«Μετά τον πρώτο αιφνιδιασμό, στήθηκαν τα αντιαεροπορικά πολυβόλα (που έπρεπε να είχαν στηθεί από την προηγούμενη νύχτα), και άρχισαν να φορτώνονται τα σχετικά εφόδια πάνω στα οχήματα μεταφοράς, για την μετάβαση του τάγματος στην διάβαση του Αγ. Παύλου πάνω στον Πενταδάκτυλο, που ήταν η πολεμική έδρα του τάγματος. Μέσα σε όλο αυτό τον αναβρασμό, γύρω στις 05:30 π.μ. ακούσαμε ένα συνεχές βουητό στην περιοχή, νότια του Αγ. Βασιλείου.

Αντιληφθήκαμε 13 αργοκίνητα μεταγωγικά, που πετούσαν χωρίς συνοδεία μαχητικών ευθυγραμμισμένα το ένα πίσω από το άλλο…. περίπου στο ύψος της Δένειας με κατεύθυνση προς Λευκωσία. Θυμάμαι τους πολυβολητές να ρωτούν φωναχτά: “Κύριε Διοικητά να ρίξουμε;”, για να πάρουν την απάντηση από τον Υποδιοικητή, Ταγματάρχη Καλλιμάνη Νικόλαο: “Όχι, συμμαχικά είναι!”…
Ήταν συμμαχικά; Για τους Έλληνες της Κύπρου ήταν εχθρικά. Για κάποιους ελληνόφωνους προφανώς ήταν συμμαχικά. Το νήμα της προδοσίας ξετυλίγεται σιγά-σιγά.

Αναφέρει ο συγγραφέας περιγράφοντας την προδοσία: «Αν η τουρκική απόβαση αντιμετωπιζόταν έγκαιρα και αποτελεσματικά στην ακτή από τις δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς και της ΕΛΔΥΚ, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα σχέδια, και όχι με την ασυντόνιστη, χωρίς υποστήριξη πυροβολικού, και ανεπαρκούς δύναμης (λιγότεροι από 300 άνδρες εναντίον περίπου 3,000 Τούρκων) καθυστερημένης επίθεσης του Συγκροτήματος Μπούφα αποτελούμενου από τα απομεινάρια των 286 ΜΤΠ (-) και 281 ΤΠ (-) που χτυπήθηκαν προηγουμένως από την Τουρκική αεροπορία στον Κοντεμένο στις 20 Ιουλίου καθώς και του 316 ΤΕ (-), και χωρίς υποστήριξη βαρέων όπλων, τότε διαφορετική θα ήταν η εξέλιξη του πολέμου.

Ακόμα και χωρίς βομβαρδισμό από την Ελληνική αεροπορία που θα αποδεκάτιζε από μόνη της τα συνωστισμένα πρώτα τουρκικά αποβατικά κύματα, ο κλειστός κολπίσκος του “Πέντε Μίλι” (με άνοιγμα μόλις 200 μ) θα μετατρεπόταν σε τάφο των τούρκων εισβολέων. Καταπροδωμένη Κύπρος!

Σε συνδυασμό με τα πιο πάνω, αν η Ελλάδα (η Χούντα πιο συγκεκριμένα) δεν υπέκυπτε στα κελεύσματα των Νατοϊκών αφεντικών της (αποστολή Αμερικανού διπλωμάτη J. Sisco, απεσταλμένου του ίδιου του Αμερικανού ΥΠΕΞ Henry Kissinger, για “μη πόλεμο μεταξύ Νατοϊκών συμμάχων”) και δεν ανακαλούσε στις 21 Ιουλίου τα δύο Ελληνικά υποβρύχια που έπλεαν προς Κύπρο όπου θα μπορούσαν να χτυπήσουν πληθώρα Τουρκικών ναυτικών στόχων, ή έδινε εντολή απογείωσης στις δύο μοίρες “Φάντομ” που μεταστάθμευσαν στην Κρήτη να βομβαρδίσουν τα πρώτα αποβατικά Τουρκικά κύματα στο “πέντε μίλι”, τότε η Τουρκική εισβολή θα είχε αποτύχει εν τη γενέσει της!

Η ιστορία όμως δυστυχώς δεν γράφεται με “αν”! Επιτρέπει όμως με την αντικειμενική καταγραφή, και την εξαγωγή των αναγκαίων συμπερασμάτων να χρησιμεύσει σαν οδηγός για το μέλλον».

Με την μάνα να του πλένει τα πόδια

Θα ήθελα να επισημάνω επίσης και κάποιες ιδιαίτερες προσωπικού χαρακτήρα μαρτυρίες του συγγραφέα. Εκείνη που είδε ξαφνικά απέναντι του, τον πατέρα του, που ενώ συνεχίζονταν οι πολεμικές συγκρούσεις, τον έψαξε και τον βρήκε. Τον έψαξε για να διαπιστώσει ο ίδιος, ότι ο γιός του ήταν εν ζωή.

Η άλλη αναφορά αφορά και τη μητέρα του. «Δεν θυμάμαι ποια μέρα, εκεί στον Λυθροδώντα ήρθαν οι δικοί μου να με δουν… ούτε που θυμάμαι πως έμαθαν ότι ήμουν στον Λυθροδώντα… Θυμάμαι ότι από την απλυσιά και από το γεγονός ότι για πάνω από ένα μήνα φορούσα συνεχώς τα άρβυλα, οι πατούσες των ποδιών μου είχαν ασπρίσει και είχαν λιώσει, το δέρμα έπεφτε, κούτσαινα και τα πόδια μου βρωμούσαν ανυπόφορα…. Δεν θα ξεχάσω την μητέρα μου, που πήρε ένα παγούρι νερό, με έβαλε να καθίσω, και σκυφτή βάλθηκε να μου πλένει τα πόδια μου σιγά-σιγά μιας και το δέρμα από τις πατούσες (όσο είχε μείνει) ξεκολλούσε εύκολα… Ο πατέρας μου της έκανε σιγανά παρατήρηση ότι μας έβλεπαν οι άλλοι στρατιώτες και αυτή τον κοίταξε με βουρκωμένα μάτια λέγοντας του ότι θα έπλενε τα πόδια όλων των στρατιωτών…».

Στο βιβλίο του, αγαπητού Χρήστου “Μνήμες 1974” (εκδόσεων Επιφανίου), αφιερωμένο «σ’ αυτούς που χάθηκαν στις προδομένες Κυπριακές Θερμοπύλες», θα ξετυλίξει τη προσωπική του εμπειρία ως πολεμιστή. Με λεπτομέρειες που προκαλούν ανατριχίλα καταθέτει τη δική του μαρτυρία. Πρόκειται για ένα ημερολόγιο πολέμου. Μια καταγραφή της προσωπικής μαρτυρίας ενός πολεμιστή. Αυτό αποτελεί το πρώτο μέρος του βιβλίου. Στο δεύτερο υπάρχει ένας συνδυασμός ενίσχυσης των προσωπικών μαρτυριών με ντοκουμέντα και πολιτικές αναφορές και έντονο το στοιχείο της ανάλυσης.

Πολιτικοποιημένος ο συγγραφέας, έχοντας την εμπειρία του πολέμου, έχει τον πρώτο λόγο στην κατάθεση για το τι έχει συμβεί. Αξιοποιεί όσα βγήκαν στο φως για εκείνα τα οποία διαδραματίσθηκαν στο πολιτικό και διπλωματικό παρασκήνιο. Και μπορεί να κάνει την ανάγνωσή του μέσα από τις προσωπικές του εμπειρίες. Για αυτό και στο βιβλίο “παρελαύνουν” η Χούντα, η ΕΟΚΑ Β, η κατοχική Τουρκία, οι ΗΠΑ διά του Κίσινγκερ, το ΝΑΤΟ.

“Μνήμες 1974”

Ο Χρήστος Ηλιάδης ανήκει στη γενιά, που κουβαλά τα περισσότερα βιώματα για τα όσα διαδραματίσθηκαν το 1974. Πριν το πραξικόπημα και την εισβολή, στη διάρκεια τους αλλά και μετά. Για αυτό και τέτοιες μαρτυρίες είναι και χρήσιμες και διαφωτιστικές.

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου ο Χρήστος Ηλιάδης επιβεβαιώνει εκείνο που όλοι γνωρίζουν. Ό,τι όσοι πολέμησαν κουβαλούν τις εμπειρίες τους σε όλη τους τη ζωή. Αναφέρει: «Γλύτωσα από τον πόλεμο, τα όσα όμως έζησα, μένουν για πάντα χαραγμένα στην μνήμη μου… Θυμάμαι ότι για χρόνια πολλά μετά, φοιτητής στη Γαλλία πια, γύριζα πάντα ενστικτώδικα απότομα στον ουρανό κάθε φορά που άκουγα στρατιωτικό αεροπλάνο…

Έχοντας ζήσει στο πετσί μου εκείνο το καλοκαίρι, γεμάτος βιώματα με πικρές μνήμες, δεν θα μπορέσω ποτέ να συμβιβαστώ με την κατοχή, ή με την “κανονικοποίηση” και “κοινωνικοποίηση” της… Η φωταγωγημένη σημαία και η επιγραφή που λερώνουν τον Πενταδάκτυλο εξακολουθούν να αποτελούν για μένα την ύψιστη Ύβρη… Πέρα από την συγκινησιακή φόρτιση μέσα από τέτοιες μνήμες, δύο είναι τα κυριότερα συναισθήματα που κυριαρχούν: η οργή ενάντια στην προδοσία της Χούντας, και η πικρία για την εγκατάλειψη από την κυβέρνηση “εθνικής ενότητας” του Κωνσταντίνου Καραμανλή».

Ζήσαμε, βιώσαμε όλοι την προδοσία. Εκείνοι οι οποίοι ήταν στο πεδίο των μαχών περισσότερο από όλους. Έζησαν στο πετσί τους την προδοσία. Αντιμετώπισαν στο στρατιωτικό πεδίο τον κατακτητή, την Τουρκία. Ο Χρήστος όπως και πολλοί άλλοι δεν κρύφτηκε. Δεν λιποτάκτησε. Θα μπορούσε μέσα στο χάος που επικρατούσε να το πράξει. Στη Λεμεσό, παιδί τότε, θυμάμαι ότι στην αυλή του Λανιτείου είχαν στρατοπεδεύσει εκείνοι που “ξεκουράζονταν” από το πραξικόπημα. Έφεραν την καταστροφή και μετά “ξεκουράζονταν”, ενώ οι άλλοι πολεμούσαν.

Ο Χρήστος Ηλιάδης πολέμησε και γι αυτό και σήμερα μπορεί να καταθέτει την μαρτυρία του, που δεν είναι προσωπική αλλά και όσων ήταν τότε δίπλα του. Ήταν στον πεδίο των μαχών. Γι αυτό και μπορεί να μας βλέπει στα μάτια.