Μαυροφόροι: Οι επίλεκτοι του Δημήτριου Υψηλάντη

Όταν ο Δημήτριος Υψηλάντης αφίχθη στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 1821, η Επανάσταση είχε εδραιωθεί στην Πελοπόννησο. Τα άτακτα στρατεύματα είχαν επιτύχει να επικρατήσουν έναντι των αιφνιδιασμένων Τούρκων. Ο Δημήτριος Υψηλάντης, ως έμπειρος αξιωματικός του Ρωσικού Στρατού, ήταν σε θέση να αντιληφθεί την ανάγκη συγκρότησης τακτικών τμημάτων, επίλεκτα τμήματα των οποίων ήταν οι περίφημοι “μαυροφόροι”.

Από τα Βέρβενα, ο Δημήτριος Υψηλάντης εξέδωσε προκήρυξη με την οποία καλούσε εθελοντές για την επάνδρωση του “Τακτικού”. Όταν συγκεντρώθηκαν περί τους 100 εθελοντές, στάλθηκαν στην Καλαμάτα. Εκεί τους υποδέχτηκε ο μέλλων διοικητής τους, ο Γάλλος ταγματάρχης Μπαλέστ (Baleste) βετεράνος και αυτός των Ναπολεόντειων Πολέμων.

Μαζί με τον φιλέλληνα ταγματάρχη είχε φτάσει στη μεσσηνιακή πρωτεύουσα και ένα πλοίο, με μουσκέτα, ξιφολόγχες, εξαρτύσεις και ιματισμό, αρκετά για τον εξοπλισμό 300 ανδρών. Λίγες μέρες μετά την αρχική του συγκρότηση το τμήμα οργανώθηκε σε τάγμα γραμμής των τριών λόχων, παρατάσσοντας περισσότερους από 250 άνδρες. Οι άνδρες φορούσαν μαύρη στολή, έφεραν φέσι με εθνόσημο, δερμάτινη εξάρτυση με μαύρη φυσιγγιοθήκη και θήκη για την ξιφολόγχη και γαλλικό μουσκέτο διαμετρήματος 17,6 χλστ.

Οι άτακτοι στρατιώτες αποκαλούσαν τους τακτικούς συναδέλφους τους “μαυροφόρους” εξαιτίας της μαύρης τους στολής. Είναι γνωστό ότι στο τάγμα δόθηκε τρίχρωμη σημαία (κόκκινο, μαύρο, λευκό) με παραστάσεις του σταυρού και των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Το τάγμα άρχισε την εκπαίδευσή του, εκπαίδευση επίπονη και εντατική, βασισμένη στον κανονισμό εκστρατείας του Γαλλικού Στρατού του 1791, όπως αυτός είχε αναθεωρηθεί το 1818.

Το πρώτο αίμα

Τον Αύγουστο του 1821 το τακτικό τάγμα εκτέλεσε την πρώτη του πολεμική επιχείρηση. Έξω από την Καλαμάτα αγκυροβόλησε ισχυρή μοίρα του τουρκικού στόλου. Πρόθεση του Τούρκου ναυάρχου ήταν η αποβίβαση δυνάμεων και η καταστροφή της πόλης. Τρομοκρατημένοι οι κάτοικοι ζήτησαν τη συνδρομή του Baleste, ο οποίος έσπευσε στην ακτή και παρέταξε τους άνδρες του σε έναν ζυγό, αναμένοντας τον εχθρό. Στη θέα και μόνο συγκροτημένου τμήματος οι Τούρκοι δεν επιχείρησαν καν να αποβιβαστούν και αποχώρησαν άπρακτοι. Η επιτυχία αυτή εξύψωσε αφάνταστα το φρόνημα των ανδρών του τάγματος που συνέχισαν με μεγαλύτερη επιμονή την εκπαίδευσή τους.

Ως τα τέλη Σεπτεμβρίου το τάγμα ήταν ετοιμοπόλεμο και, με διαταγή του Υψηλάντη, στάλθηκε στο στρατόπεδο των Τρίκορφων, κοντά στην πολιορκημένη Τρίπολη. Από τα Τρίκορφα το τάγμα μεταστάθμευσε ακόμα πιο κοντά στην πόλη και έλαβε θέσεις απέναντι από την πύλη του Λεονταρίου. Παρέμεινε στη θέση αυτή επί δέκα μέρες, κατά τη διάρκεια των οποίων ενεπλάκη πολλές φορές με τουρκικά αποσπάσματα.

Αυτά μάταια προσπαθούσαν να σπάσουν τον κλοιό και να φέρουν τρόφιμα στους λιμοκτονούντες συμπατριώτες τους, εντός της πόλης. Σε όλες τις περιπτώσεις οι άνδρες του τάγματος επικράτησαν των Τούρκων, χάρις στην πειθαρχία και την εκπαίδευσή τους. Στις πολιορκητικές επιχειρήσεις συμμετείχε και ένας ουλαμός ελαφρού πυροβολικού, με επικεφαλής τον Γάλλο Βουτιέ. Το τμήμα αυτό θεωρείται ο πρόγονος του ελληνικού πυροβολικού.

Επιχειρήσεις Ναυπλίου

Μετά την άλωση της Τρίπολης η προσοχή των Ελλήνων στράφηκε προς το Ναύπλιο, το ισχυρό σημείο στηρίγματος της τουρκικής εξουσίας στην Πελοπόννησο. Γύρω του είχαν ήδη συγκεντρωθεί ελληνικά τμήματα. Σε λίγο αφίχθη εκεί και ο Υψηλάντης, επικεφαλής του τακτικού. Αφού συναντήθηκε με τον Κολοκοτρώνη αποφάσισε την από κοινού προσβολή της πόλης και του φρουρίου της (Παλαμήδι) από το σώμα του Γέρου του Μωριά και το τακτικό. Στην επιχείρηση θα συνέπρατταν και πλοία του στόλου, τα οποία θα προσέβαλαν την πόλη από την πλευρά της θάλασσας, με το πυροβολικό τους, αποσπώντας περισσότερο την προσοχή των πολιορκημένων.

Από την ξηρά, το σώμα του Κολοκοτρώνη και ένας λόχος του τακτικού θα ενεργούσαν κατά του Παλαμηδίου και οι άλλοι δυο λόχοι του τακτικού θα προσέβαλαν το τείχος της πόλης. Η επιτυχία του όλου εγχειρήματος εξαρτάτο από τη σύγχυση και τον αιφνιδιασμό των εχθρών. Εφοδιασμένοι με κλίμακες οι Έλληνες κινήθηκαν μέσα στη νύκτα και έλαβαν θέσεις κοντά στα τείχη, αναμένοντας το σύνθημα για την εκτόξευση της εφόδου. Το σύνθημα θα το έδιναν τα πλοία του στόλου με τις ομοβροντίες τους κατά των οχυρωμάτων της πόλης. Δυστυχώς το σύνθημα δεν δόθηκε ποτέ. Αντίθετος άνεμος δεν επέτρεψε στα ελληνικά πλοία να εισέλθουν στο λιμάνι του Ναυπλίου. Μάταια οι στρατιώτες περίμεναν όλη τη νύκτα κάτω από τις κάννες των τουρκικών πυροβόλων.

Όπως ήταν φυσικό κάποια στιγμή έγιναν αντιληπτοί από την φρουρά. Ο Τούρκος φρούραρχος έστειλε τότε ισχυρό απόσπασμα να επιτεθεί στα ελληνικά τμήματα. Κάτω από τα τείχη του Ναυπλίου το τακτικό έδωσε, επί τέσσερις ώρες, την πρώτη του κατά παράταξη μάχη με τον τουρκικό όχλο. Οι Τούρκοι με αλαλαγμούς και την ιαχή “Αλλάχ, Αλλάχ” επιτέθηκαν.

Οι “μαυροφόροι” τους ανέμεναν παραταγμένοι, έτοιμοι. Ψύχραιμα σκόπευσαν και από μικρή απόσταση εξαπέλυσαν μία φονική ομοβροντία κατά της εχθρικής μάζας, στέλνοντας πολλούς Τούρκους στον θάνατο. Με συνεχείς βολές και με την ξιφολόγχη, οι άνδρες του τακτικού έτρεψαν τελικά σε φυγή τους εχθρούς. Οι Τούρκοι πολέμησαν γενναία. Δεν άντεξαν όμως στην πειθαρχία πυρός και στην επίθεση με τη λόγχη των Ελλήνων τακτικών. Αφήνοντας πίσω τους δεκάδες νεκρών, οι εχθροί κατέφυγαν στην ασφάλεια των τειχών της πόλης.

Διάλυση λόγω πολιτικής

Και το τακτικό βέβαια είχε απώλειες, 17 νεκροί και αρκετοί τραυματίες. Είχε ωστόσο κατορθώσει να επικρατήσει σε αναπεπταμένο πεδίο πολύ ισχυρότερων, αριθμητικά, δυνάμεων. Παρά τον ηρωισμό τους όμως οι άνδρες του τακτικού και πάλι δεν έτυχαν της αρμόζουσας φροντίδας από τους τότε “υπευθύνους” και τους οπλαρχηγούς, οι οποίοι κοιτούσαν με καχυποψία τους στρατιώτες του Τακτικού.

Ωστόσο η διαμάχη του Υψηλάντη με τους τότε κυβερνώντες είχε ως συνέπεια το πρώτο Τακτικό να αφεθεί στην τύχη του και να αυτοδιαλυθεί. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η κυβέρνηση δεν έδινε ούτε ψωμί στους στρατιώτες! Έτσι έληξε άδοξα η πρώτη προσπάθεια συγκρότησης τακτικού τμήματος στην επαναστατημένη Ελλάδα, λόγω μικροπολιτικών συμφερόντων.