Ο άγνωστος πόλεμος Αιγύπτου-Λιβύης το 1977 – Καντάφι εναντίον Σαντάτ

Ο σύντομος πόλεμος Αιγύπτου-Λιβύης αποτελεί έναν από τα σχετικά άγνωστα κεφάλαια της αραβικής ιστορίας και σχετίζεται με την στάση του Αιγύπτιου ηγέτη Ανουάρ Σαντάτ έναντι του Ισραήλ μετά τη βαριά ήττα της χώρας του στον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ το 1973. Ο Καντάφι, εμφανιζόμενος ως φανατικότερος υπέρμαχος των “αραβικών δικαίων”, μετά και την κατάρρευση της Ομοσπονδίας Αραβικών Δημοκρατιών που περιλάμβανε την Αίγυπτο, την Συρία και τη Λιβύη, άρχισε βρώμικο πόλεμο κατά του αιγυπτιακού καθεστώτος με σκοπό την ανατροπή του Σαντάτ.

Διακηρυγμένος στόχος του Καντάφι ήταν ο αφανισμός του Ισραήλ. Μετά όμως από το 1973 άρχισε να κατηγορεί τον Σαντάτ ως δειλό που αρνείται να αντιμετωπίσει τους Ισραηλινούς. Ο Σαντάτ τότε αποκάλυψε ότι ο Καντάφι σκόπευε να βυθίσει ένα κρουαζιερόπλοιο με Ισραηλινούς τουρίστες στη Μεσόγειο. Ύστερα από την αποκάλυψη αυτή οι μεταξύ τους σχέσεις διερράγησαν.

Ο Καντάφι ενισχύθηκε σημαντικά από την Σοβιετική Ένωση, ενώ ενίσχυσε με την σειρά του την Μουσουλμανική Αδελφότητα στην Αίγυπτο, όπως αργότερα έκανε και ο Ερντογάν. Ο Σαντάτ αντέδρασε, ενισχύοντας τους αντιπάλους του Καντάφι εντός κι εκτός Λιβύης. Ζήτησε μάλιστα από τις ΗΠΑ να πείσουν το Ισραήλ να μην επιτεθεί στην Αίγυπτο, ώστε να μπορέσει να πολεμήσει τον Καντάφι.

Ο Καντάφι προκαλεί σύγκρουση

Στις αρχές του 1976 ο Καντάφι ενίσχυσε τις δυνάμεις του στα σύνορα με την Αίγυπτο, στέλνοντας εκεί δύο μηχανοκίνητες μεραρχίες συνολικής δυνάμεως 30.000 ανδρών. Επίσης στη βάση της Μάρσα Ματρούχ, κοντά στα σύνορα, ανέπτυξε 80 μαχητικά αεροσκάφη. Τον Ιούλιο του ίδιο έτους ο Καντάφι έκλεισε το αιγυπτιακό προξενείο στη Βεγγάζη. Ο Σαντάτ πάντως δεν κινήθηκε, αλλά άρχισε να συγκεντρώνει δυνάμεις στα σύνορα. Τον Μάιο 1977 οι Σοβιετικοί ενημέρωσαν τον Καντάφι ότι η Αίγυπτος ήταν έτοιμη να του επιτεθεί. Ο Καντάφι όμως αγνόησε τις προειδοποιήσεις και χαλάρωσε, αποσύροντας μάλιστα δυνάμεις από τα σύνορα. Στο μεταξύ οι Αιγύπτιοι είχαν μεταφέρει αεροσκάφη Mirage-5, Su-20 και Su-7 κοντά στα σύνορα.

Στις 12, 16 και 19 Ιουλίου σημειώθηκαν αιματηρά επεισόδια με ανταλλαγή πυρών στα σύνορα. Εννέα Αιγύπτιοι στρατιώτες σκοτώθηκαν, όπως παραδέχτηκε το Κάιρο. Την ίδια ώρα ο Καντάφι οργάνωσε πορεία φανατικών Αράβων που θα βάδιζαν ως το Κάιρο για να διαδηλώσουν κατά της πολιτικής του Σαντάτ έναντι του Ισραήλ. Οι Αιγύπτιοι σταμάτησαν τους “αυθόρμητους διαδηλωτές” στα σύνορα. Σε απάντηση ο Καντάφι διέταξε εισβολή.

Οι Αιγύπτιοι είχαν αναπτύξει στα σύνορα δύο μεραρχίες ενισχυμένες με τάγματα κομάντο ενώ άλλη μια μεραρχία βρισκόταν σε ετοιμότητα για να επέμβει. Συνολικά επρόκειτο για 40.000 περίπου στρατιώτες. Ο Καντάφι που είχε χαλαρώσει διέθετε στα σύνορα μόλις τρεις ταξιαρχίες με 5.000 άνδρες συνολικά. Ο στρατός και η αεροπορία του βρισκόταν σε τραγική κατάσταση από κάθε άποψη. Πολλά άρματα και αεροσκάφη είχαν αιώνες να συντηρηθούν. Αν και η αεροπορία του διέθετε πάνω από 100 μαχητικά Mirage και MiG-23 ο Καντάφι διέθετε λιγότερους από 150, συνολικά, πιλότους, αρκετοί εκ των οποίων ήταν πιλότοι μόνο κατ’ όνομα. Παρόλα αυτά ήταν αυτός που διέταξε επίθεση στην Αίγυπτο, σε μια επίδειξη παραφροσύνης!

Ταπεινωτική ήττα

Η λιβυκή 9η Επιλαρχία Αρμάτων πέρασε, στις 21 Ιουλίου, τα σύνορα εισβάλλοντας στην Αίγυπτο. Αλλά οι Αιγύπτιοι ήταν έτοιμοι. Με αντεπίθεση έτρεψαν σε φυγή τους Λίβυους, προκαλώντας τους απώλειες άνω του 50% σε άνδρες και υλικό. Αμέσως επενέβη και η λιβυκή αεροπορία βομβαρδίζοντας το Σαλούμ, αλλά με πενιχρά αποτελέσματα. Οι Αιγύπτιοι κατέρριψαν δύο λιβυκά αεροσκάφη.

Οι Αιγύπτιοι απάντησαν με τέσσερα Mirage, τέσσερα MiG-21 και οκτώ Su-7. Ισοπέδωσαν δύο λιβυκές αεροπορικές βάσεις, ενώ υποστήριξαν ότι κατέστρεψαν και επτά λιβυκά αεροσκάφη στο έδαφος. Ένα αιγυπτιακό Su-7 καταρρίφθηκε. Οι Αιγύπτιοι έπληξαν επίσης με επιτυχία σταθμούς ραντάρ. Παράλληλα, οι δύο αιγυπτιακές μηχανοκίνητες μεραρχίες εισέβαλαν στο λιβυκό έδαφος και προωθήθηκαν σε βάθος 24 χλμ. τρέποντας σε φυγή τους αντιπάλους τους.

Οι Λίβυοι έχασαν άλλα 60 τεθωρακισμένα. Την επομένη η λιβυκή αεροπορία εμφανίστηκε και πάλι πάνω από το πεδίο της μάχης, αλλά χωρίς σοβαρά αποτελέσματα, χάνοντας δύο αεροσκάφη. Οι Αιγύπτιοι απάντησαν επίσης με επιδρομές, χωρίς σοβαρά αποτελέσματα. Στο μεταξύ χιλιάδες Λίβυοι άμαχοι εγκατέλειπαν με τρόμο τα σπίτια τους και υποχωρούσαν δυτικά αν και οι Αιγύπτιοι δεν χτύπησαν αμάχους.

Οι Αιγύπτιοι κομάντο στο μεταξύ εκτέλεσαν εξαιρετικά επιτυχή καταδρομή σε βάθος, εξουδετερώνοντας στρατόπεδα και σταθμούς ραντάρ. Την 23η Ιουλίου η αεροπορία του Καντάφι προσπάθησε και πάλι, αλλά έχασε τέσσερα αεροσκάφη χωρίς να επιτύχει σοβαρά αποτελέσματα. Οι Αιγύπτιοι απάντησαν με νέα καταδρομή των κομάντο τους, προκαλώντας μεγάλες καταστροφές σε εχθρικές στρατιωτικές υποδομές.

Οι Λίβυοι έχασαν τουλάχιστον 30 άρματα και τουλάχιστον άλλα 40 θωρακισμένα, πάνω από 400 άνδρες τους και τουλάχιστον 10 αεροσκάφη (κάποιες πηγές ομιλούν για 20). Οι απώλειες των Αιγυπτίων ήταν τέσσερα αεροσκάφη και 100 άνδρες. Ύστερα από την ταπείνωση αυτή του Καντάφι επετεύχθη ανακωχή με τη μεσολάβηση του Γιασέρ Αραφάτ. Στις 24 Αυγούστου έγινε ανταλλαγή αιχμαλώτων. Στο μεταξύ Αίγυπτος και Ισραήλ υπέγραψαν επίσημη συμφωνία ειρήνης βάσει της οποίας το Σινά επεστράφη στην Αίγυπτο. Πάντως η ένταση Αιγύπτου-Λιβύης συνεχίστηκε, ενώ σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές, αποδόθηκε στον Καντάφι ανάμιξη στη δολοφονία του Σαντάτ.