Ο Έλληνας πολέμαρχος που κατατρόπωσε το γαλλικό ιππικό
13/10/2023
Μικρή σε εύρος χρόνου, ιδιαίτερα ηρωική αλλά με τραγική κατάληξη, ήταν η παρουσία στα ευρωπαϊκά πολεμικά μέτωπα, ενός ακόμη μέλους της φάρας των Μπούιων, του Θωμά. Ο Έλληνας πολέμαρχος είχε ως τόπο καταγωγής του το Άργος. Κατά το 1514, ο Ερρίκος Η΄ της Αγγλίας, ο γνωστός και ως “Κυανοπώγων”, προχωρεί στην στρατολόγηση Ελλήνων Αρβανιτών Stradioti. Σκοπός του ήταν η ενίσχυση των στρατευμάτων του και κυρίως του ιππικού του, στις συγκρούσεις του με το Βασίλειο της Σκωτίας.
Οι πολεμοχαρείς και ακατάβλητοι μέχρι τότε Highlanders, έβρισκαν στο εξής απέναντί τους ισάξιους αντιπάλους! Μετά το 1540, μάλιστα, ο Δούκας Έντουαρντ Σέιμουρ του Σόμερσετ αξιοποιεί συνεχώς ομάδες αποτελούμενες από Stradioti, στις επιχειρήσεις του κατά της Σκωτίας.
Μία διαφωτιστική περιγραφή για τις δραστηριότητες των Stradioti στην Βρετανία παρουσιάζει ο Νίκανδρος Νούκιος από την Κέρκυρα, καθώς κατά το 1545, ακολουθώντας τα στρατεύματα εισβολής των Άγγλων στην Σκωτία, με την ιδιότητα του περιηγητή και του ιστοριογράφου, επισημαίνει, πως οι Stradioti που εκστρατεύουν με τους Βρετανούς, διοικούνται από τον Θωμά από το Άργος, του οποίου το θάρρος, η φρόνηση και οι πολεμικές του εμπειρίες τον καθιστούν εξαιρετικά σημαντικό εταίρο για τον στρατό του Βρετανού βασιλιά.
Ένα τμήμα των χειρογράφων του Νουκίου (γραμμένο αρχικά στα ελληνικά), εκδίδεται σε αγγλική μετάφραση το 1841, με το δεύτερο μέρος που αναφέρεται σε αρκετά περιστατικά σχετικά με τον Θωμά από το Άργος, να εκδίδεται από τον Έλληνα ιστοριογράφο Α. Μουστοξύδη. Ο Θωμάς συγκέντρωσε Stradioti καταγόμενους από το Άργος και την ευρύτερη περιοχή και φθάνει στην Αγγλία για να αποσπασθεί αρχικά, μαζί με τους ενόπλους του, στα σύνορα της Αγγλίας με το τότε Βασίλειο της Σκωτίας. Εκεί διοργανώνει ενέδρες και διεισδύσεις στον Βορρά, με εφαλτήριο τον ποταμό Τουίντ, που αποτελούσε εκείνη την εποχή και το σύνορο μεταξύ των δύο επικρατειών.
Οι δυνατότητες και οι ικανότητες της μονάδας ελαφρού ιππικού που διοικεί κρίνονται εξαιρετικά θετικά από τον Βρετανό μονάρχη, που αντιλαμβάνεται πως οι Stradioti είναι πολύτιμοι σε επιχειρήσεις που απαιτούν ταχύτητα, ελιγμούς και κυρίως αιφνιδιασμούς. Οι Stradioti στη Σκωτία υπάγονται στην διοίκηση των λοχαγών Θωμά Μπούα από το Άργος, Αντωνίου Στησίνου και Θεοδώρου Λουχίση, με τον Μπούα να προάγεται σε συνταγματάρχη και γενικό διοικητή των Stradioti στην υπηρεσία του Ερρίκου Η’, μετακινούμενος κατόπιν με την μονάδα του, το 1546, στο Καλαί.
«Είμαστε τέκνα των Ελλήνων»
Ο Νίκανδρος περιγράφει μία σύγκρουση της μονάδας του Θωμά, αποτελούμενης από 550 άνδρες, με ένα σώμα 1.000 βαρύτατα οπλισμένων Γάλλων ιππέων κατά την διάρκεια της πολιορκίας της Βουλώνης, διαφωτίζοντας αρκετά για τις ανορθόδοξες τακτικές που μεταχειρίζεται ο Θωμάς, που αναμφίβολα αποτελούν τυπικό δείγμα των επιχειρήσεων των Stradioti, ειδικά μάλιστα όταν αντιμετωπίζουν μονάδες βαρέος ιππικού.
Πριν από την σύγκρουση, ο Θωμάς απευθύνεται στους ιππείς του για να τους εμψυχώσει, λέγοντας: «Σύντροφοι, όπως έχετε αντιληφθεί καταλήξαμε στα πέρατα του κόσμου, υπηρετώντας έναν μονάρχη και ένα έθνος του μακρινού βορρά. Δεν διαθέτουμε τίποτε άλλο από την χώρα μας εκτός από το θάρρος και την ανδρεία μας και κατά συνέπεια με την ανδρεία μας θα αντιπαραταχθούμε κατά των αντιπάλων μας, από την στιγμή που οι μεγαλύτεροι αριθμοί τους δεν είναι δυνατόν να αντιπαραβληθούν με τις αρετές μας. Είμαστε τέκνα των Ελλήνων και δεν έχουμε κανένα φόβο για τις βαρβαρικές ορδές, οπότε δεν έχουμε παρά να βαδίσουμε με θάρρος κατά των αντιπάλων, αποδεικνύοντας με τις πράξεις μας την πασίγνωστη από την αρχαία εποχή πολεμική αρετή των Ελλήνων».
Στη σύγκρουση που ακολουθεί παγιδεύει και εγκλωβίζει τους προερχόμενους από την Βουλώνη Γάλλους ιππείς, με την ανατολή του ηλίου, επιχειρώντας αλλεπάλληλες ταχύτατες επελάσεις με χρήση λόγχης και ξίφους, υποχρεώνοντας τον διοικητή τους να υποχωρήσει, εγκαταλείποντας 360 νεκρούς στο πεδίο της μάχης, έναντι μόνον 35 νεκρών Ελλήνων Stradioti.
Ο αρκετά σοβαρός τραυματισμός του Θωμά κατά την διάρκεια αυτής της μάχης, η ευρηματικότητα του, η γενναιότητα, αλλά και η αφοσίωσή του εκτιμώνται ιδιαίτερα από τον Ερρίκο Η’, που τον τιμά με σημαντικά δώρα και αποφασίζει να του χορηγηθεί στο εξής ετήσιος μισθός για τις υπηρεσίες του.
Αν και ο Νούκιος δεν αναφέρει το επώνυμο του Θωμά, καθώς μετά την πολιορκία της Βουλώνης επιστρέφει στην Ιταλία, στοιχειοθετείται από άλλες πηγές πως πρόκειται για τον Θωμά Μπούα, που συλλαμβάνεται από τους Γάλλους και εκτελείται στο Τουρίνο το 1546 (Pappas, Nicholas C. J. Stradioti: “Balkan Mercenaries in fifteenth and sixteenth century Italy, Sam Houston State University”, 2001).
- Το παρών άρθρο γράφτηκε με την συμβολή των βιβλιογραφικών πληροφοριών του ερευνητή Γιώργου Ηλιόπουλου για την ιστορία του Θωμά Μπούα.
- Βιβλιογραφία για την τριλογία – αναφορά στην πατριά των Μπούα: Κώστα Κρυστάλλη “Άπαντα”, Τζάνε Κορωναίου “Μερκουρίου Ανδραγαθήματα”, Κωνσταντίνου Σάθα “Ελληνικά Ανέκδοτα”.
