Ο φανατικός μουσουλμάνος εμίρης και η συντριπτική βυζαντινή εκδίκηση

Στο διάστημα 938 – 967 μ.Χ. ο χειρότερος εχθρός της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ήταν ο εμίρης του Χαλεπίου, ο γενναίος και περίφημος στρατηγός Σαίφ αλ Νταουλά. Ο εμίρης είχε καταστεί φόβος και τρόμος στην περιοχή της σημερινής Συρίας, αποτολμώντας επιθέσεις και σε μεγάλο βάθος στο βυζαντινό έδαφος.

Ο αλ Νατουλά ήταν φανατικός μουσουλμάνος αποφασισμένος να φέρει τον «ιερό πόλεμο» (τζιχάντ) στις χώρες των «απίστων». Από την στιγμή μάλιστα που έγινε εμίρης του Χαλεπίου εκτελούσε, σε ετήσια βάση, πολύμηνες επιδρομές στα βυζαντινά εδάφη, σκοτώνοντας, λεηλατώντας και αρπάζοντας χιλιάδες αθώους για σκλάβους.

Το 953 μ.Χ. μάλιστα πέτυχε μεγάλη νίκη κατά του βυζαντινού στρατού υπό τον Βάρδα Φωκά στη Γερμανίκεια κοντά στα σημερινά σύνορα Τουρκίας – Συρίας. Άλλες δύο προσπάθειες του Βάρδα Φωκά επίσης είχαν καταστροφικά για τους Βυζαντινούς αποτελέσματα. Το 955 μ.Χ. όμως η κατάσταση άλλαξε.

Ο Βάρδας Φωκάς αποσύρθηκε και στην περιοχή άρχισαν να δρα ένα εξαιρετικό Βυζαντινό τρίο, ο Νικηφόρος Φωκάς και ο αδερφός του Λέων Φωκάς και ο ανεψιός τους Ιωάννης Τσιμισκής. Η νέα βυζαντινή ηγεσία εγκατέλειψε την αμυντική, παθητική στάση και άρχισε να απαντά στις αραβικές επιδρομές με εξίσου καταστροφικές επιδρομές στα εχθρικά εδάφη.

Διαδοχικά χτυπήματα ως τα τέλος

Στα τέλη του 955 μ.Χ. ο αλ Νταουλά είχε σχεδιάσει να εξαπολύσει μια νέα επιδρομή κατά της Αυτοκρατορίας την ερχόμενη άνοιξη. Στόχος του Άραβα εμίρη ήταν η Άμιδα (το σημερινό Ντιγιαρμπακίρ) και οι βυζαντινές θέσεις στην «Αλ Τζαζίρα» (η περιοχή της δυτικά της Μεσοποταμίας).

Πράγματι ο εμίρης εισέβαλε στο βυζαντινό έδαφος και αφού αφάνισε ότι περισσότερο μπορούσε επέστρεφε περιχαρής στην χώρα του. Ωστόσο υπολόγιζε χωρίς τον Τσιμισκή ο οποίος με μικρές δυνάμεις τον καταδίωξε. Το τμήμα του Τσιμισκή όμως δεν αποτελούσε το κύριο σώμα του βυζαντινού στρατού αλλά το δόλωμα…

Την ώρα που ο Τσιμισκής φανερά καταδίωκε τους Άραβες, ο Λέων Φωκάς εισέβαλε στα εδάφη του εμιράτου του Χαλεπίου και κατανίκησε τον στρατό που ο αλ Νταουλά είχε αφήσει πίσω του. Στο μεταξύ ο αλ Νταουλά επιτέθηκε στον Τσιμισκή κοντά στο φρούριο του Ραμπάν υπό καταρρακτώδη βροχή.

Ο αλ Νταουλά νίκησε και συνέχισε την υποχώρησή του χωρίς να γνωρίζει τι είχε συμβεί στην χώρα του… Έτσι, ουσιαστικά, ο Άραβας στρατηγός υπέστη στρατηγική ήττα παρά την τακτική του επιτυχία. Άλλωστε οι Βυζαντινοί δεν εφησύχασαν καθώς ο δρόμος προς την αραβική επικράτεια είχε πλέον ανοίξει.

Το 957 ο Νικηφόρος Φωκάς κατάλαβε και το φρούριο του Χαντάτ, μια πραγματική αετοφωλιά σε ύψος 1.000 μ. στην οροσειρά του Ταύρου, το οποίο και ισοπέδωσε, ενώ ο Τσιμισκής εισέβαλε, την επόμενη άνοιξη, στην Αλ Τζαζίρα και πέτυχε μεγαλειώδη νίκη κατά του στρατού του Νταουλά κοντά στην Άμιδα. Στη μάχη αυτή χάθηκε το 75% της αραβικής δύναμης. Μετά από αυτή τη νίκη ο Τσιμισκής στράφηκε και πάλι προς το φρούριο του Ραμπάν.

Συνεχή πλήγματα

Ο αλ Νταουλά κινήθηκε ο ίδιος να αντιμετωπίσει τον Βυζαντινό στρατηγό. Η μάχη δόθηκε είτε τον Οκτώβριο, είτε τον Νοέμβριο του 958 μ.Χ. και ο αραβικός στρατός, αν και πολέμησε γενναία, διαλύθηκε. Όσοι Άραβες αξιωματούχοι αιχμαλωτίσθηκαν παρέλασαν σιδηροδέσμιοι στην Πόλη.

Τα πλήγματα των Βυζαντινών ήταν πλέον απανωτά. Το 959 μ.Χ. ο Λέων Φωκάς επιτέθηκε και πάλι και κατέλαβε την οχυρωμένη πόλη Κύρος, ισοπεδώνοντας κάθε αραβικό φρούριο που συνάντησε. Το 960 μ.Χ. ο αλ Νταουλά εκμεταλλευόμενος την απουσία του Νικηφόρου Φωκά στην Κρήτη επιχείρησε να απαντήσει. Επικεφαλής μεγάλου στρατού εισέβαλε στο βυζαντινό έδαφος και κατέστρεψε το φρούριο του Χαρισιανού. Επιστρέφοντας όμως έπεσε σε ενέδρα του Λέοντα Φωκά και ο στρατός του αφανίστηκε, κυριολεκτικά.

Το 961 ο Νικηφόρος επέστρεψε από την Κρήτη και μέσα στον χειμώνα εκστράτευσε κατά του αλ Νταουλά, αιφνιδιάζοντάς τον. Ο Νικηφόρος Φωκάς διέλυσε καθετί αραβικό που βρήκε μπροστά του. Οι Βυζαντινοί εκδικήθηκαν για δεκαετίες σφαγών και δεν συνέλαβαν αιχμαλώτους ή σκλάβους… Και πάλι ο αλ Νταουλά επιχείρησε να αντιδράσει αλλά ο Νικηφόρος Φωκάς με 70.000 άνδρες εμφανίστηκε μπροστά στο Χαλέπι.

Ο βυζαντινός στρατός κατέλαβε και λεηλάτησε άγρια την πόλη. Μόνο η ακρόπολη δεν κατελήφθη. Ο αλ Νταουλά που είχε επιχειρήσει επίθεση αντιπερισπασμού, όταν επέστρεψε είδε την πρωτεύουσα του καμένη και κατεστραμμένη, ενώ πάνω από 10.000 κάτοικοί της ήταν σκλάβοι των Βυζαντινών.

Ο αλ Νταουλά δεν συνήλθε ποτέ από αυτή την ήττα. Επιχείρησε μια ακόμα επίθεση το 963 αλλά και πάλι ο στρατός του συντρίφθηκε από τον Τσιμισκή, αυτή τη φορά. Αργότερα ξέσπασαν και επαναστάσεις στο κράτος του. Ο ίδιος εγκατέλειψε ουσιαστικά την εξουσία και τελικά πέθανε το 967, σε ηλικία μόλις 50 ετών, άρρωστος και απογοητευμένος.