Ο φονικός καύσωνας που έφερε το aircondition στην Ελλάδα

Σύμφωνα με την ΕΜΥ, οι υψηλότερες τιμές θερμοκρασίας (οι μέγιστες τιμές μάλιστα θα ξεπεράσουν τους 40 βαθμούς) θα σημειωθούν από τη Δευτέρα (07-07-25) στο εσωτερικό της ηπειρωτικής Ελλάδας και κυρίως στα δυτικά, τα κεντρικά και τα βόρεια. Οι μέγιστες τιμές θα φτάσουν στη Μακεδονία, τη Θεσσαλία, την Ήπειρο και τη δυτική Στερεά τους 38 με 39 και πιθανώς τοπικά τους 40 βαθμούς Κελσίου. Στην Ανατολική Στερεά και την Πελοπόννησο τους 37 με 39 βαθμούς Κελσίου. Στα νησιά του Ιονίου τους 35 με 36 βαθμούς Κελσίου.

Τη Δευτέρα (07-07-25) πολύ υψηλές θερμοκρασίες θα σημειωθούν στα νησιά του Ιονίου και σε όλα τα ηπειρωτικά ενώ θα σημειώσει άνοδο η θερμοκρασία και στην ανατολική νησιωτική χώρα. Οι μέγιστες τιμές θα φτάσουν στην ηπειρωτική Ελλάδα τους 39 με 40 και κατά τόπους τους 41 βαθμούς Κελσίου. Στα νησιά του Ιονίου, τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και τα Δωδεκάνησα τους 36 με 38 βαθμούς Κελσίου. Την Τρίτη (08-07-25) και την Τετάρτη (09-07-25) αναμένεται μικρή πτώση των υψηλών θερμοκρασιών σε Ιόνιο και δυτικά ηπειρωτικά και μικρή άνοδος (περίπου κατά 1 με 2 βαθμούς) στα ανατολικά ηπειρωτικά και το Αιγαίο.

Το υπουργείο Εργασίας έχει εκδώσει εγκύκλιο για τα έκτακτα μέτρα που θα ισχύσουν στον καύσωνα, όπως η παύση εξωτερικών εργασιών, εφαρμογή τηλεργασίας και η απαγόρευση των υπηρεσιών delivery. Ο δε Δήμος Αθηναίων και άλλοι, έχουν ανακοινώσει κλιματιζόμενους χώρους που θα είναι ανοιχτοί για το κοινό και έχει θέσει τις υπηρεσίες του σε ετοιμότητα.

Το τραγικό καλοκαίρι

Πάντως, πέρασαν 38 χρόνια, όταν τον Ιούλιο του 1987 οι Έλληνες είχαν βρεθεί ξαφνικά, χωρίς να είναι προετοιμασμένοι, αντιμέτωποι με ένα πρωτοφανές σε διάρκεια κύμα καύσωνα, που στέρησε μέσα σε λίγες μέρες τη ζωή σε πολύ περισσότερους από 1.300 ανθρώπους, κυρίως ηλικιωμένους, αλλά και σε νεότερους καρδιοπαθείς, που δεν άντεξαν την αποπνικτική ατμόσφαιρα. Η κυβέρνηση τότε παρότρυνε οι συγγενείς «να έχουν το νου τους στους ηλικιωμένους».

 

Πλην όμως υπήρχαν και χιλιάδες άνθρωποι χωρίς συγγενείς, ή απλά οι συγγενείς δεν ήξεραν ότι μπορεί η καρδιά να λυγίσει από την πολλή ζέστη, ακόμα και σε ένα “δροσερό σπίτι” με ανεμιστήρα… Τότε ήταν αποπνικτική η ατμόσφαιρα και λόγω υγρασίας, οι δε ανεμιστήρες δεν έκαναν τίποτα για την απελπιστική κατάσταση της θερμοκρασίας.

Μέχρι τότε το aircondition στον τόπο μας ήταν σπάνια πολυτέλεια, όχι μόνον λόγω της τιμής του, αλλά κυρίως επειδή το κλίμα δεν παρουσίαζε εκείνη την εποχή τόσο έντονα φαινόμενα, όπως είναι οι παρατεταμένες περίοδοι με επίμονη άπνοια, υγρασία και υψηλή θερμοκρασία. Μέχρι που ήρθε το 1987, που οι νεκροί δεν χωρούσαν στα νεκροτομεία και στοιβάζονταν σε βαγόνια με πάγους. Πολλοί συγγενείς έβρισκαν τους ανθρώπους τους νεκρούς μέρες μετά, καθώς οι ίδιοι έλειπαν σε διακοπές και δεν υποψιάζονταν ότι μπορούσε κάποιος να πεθάνει από τη ζέστη…

Οι αλλαγές που έφερε το κλίμα

Όπως όλη η Ελλάδα έχει πλέον μάθει την ακίδα και την πρωτεΐνη και την δέλτα ή το mRNA και την θρομβοπενία, τότε μάθαινε οδυνηρά την θερμοπληξία και την ανακοπή από τις υψηλές θερμοκρασίες. Πολύς κόσμος έβαζε βρεγμένα πανιά μπροστά σε ανεμιστήρες και άλλοι έκαναν πατέντες με παγάκια. Στις 22 Ιουλίου του 1987 είχαν σημειωθεί οι πρώτοι θάνατοι, όμως τις επόμενες μέρες οι ηλικιωμένοι πέθαιναν στα σπίτια τους ή σε οίκους ευγηρίας…

 

Η παρατεταμένη υψηλή θερμοκρασία σταμάτησε και τα τρένα, καθώς διεστάλησαν οι ράγες. Παράλληλα σημειώνονταν και διακοπές ρεύματος, αλλά και υδροδότησης, κάτι που έφερνε σε αδιέξοδο όσους στηρίζονταν σε ανεμιστήρα ή διέθεταν aircondition.

Από τους 1.300 (επίσημα δηλωμένους) νεκρούς, οι 1.100 ήταν στην Αττική, καθώς ο νομός επλήγη από τον καύσωνα περισσότερο ως αστικό κέντρο με πολλή άσφαλτο και ελάχιστο πράσινο. Ρόλο έπαιξε και το γεγονός ότι στην επαρχία έδειξαν ενδιαφέρον για τους γείτονες και τους συγγενείς, σε αντίθεση με τις μεγάλες πόλεις…

Οι νεκροί μέσα από αριθμούς

Θεωρείται βέβαιο ότι οι νεκροί είχαν ξεπεράσει τους 3.000 ή ίσως κατά άλλες πηγές ειδικών και τους 4.000, αν και η κυβέρνηση επέμεινε στον αριθμό 1.300, αποδίδοντας τους υπόλοιπους θανάτους σε φυσικά αίτια. Ο ανελέητος καύσωνας κράτησε οκτώ μαρτυρικές ημέρες. Καύσωνες είχαμε και άλλες χρονιές, αλλά όχι τέτοιας έντασης και διάρκειας. Θάνατοι πάντως είχαν σημειωθεί και τον Αύγουστο του 1958 ειδικά στα Τρίκαλα (ανέφεραν 500 νεκρούς τότε οι εφημερίδες), αλλά και το 1977 και το 1982. Το 1982 δηλώθηκαν 40 νεκροί.

Κανένας από αυτούς τους καύσωνες όμως δεν είχε την φονική διάρκεια του 1987. Από εκείνη τη χρονιά άρχισαν οι αγορές aircondition, αλλά και η πώληση παγωμένων νερών στα φανάρια.  Η άνοδος της θερμοκρασίας, σε συνδυασμό με τον πολλαπλασιασμό των κύκλων της ξηρασίας και των κυμάτων καύσωνα, που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, δημιουργούν ατυχώς και τις ιδανικές συνθήκες και για τον πολλαπλασιασμό των πυρκαγιών, πλέον όχι μόνο στην Μεσόγειο. Είναι χαρακτηριστικό πως το καλοκαίρι του 2021 είχαν καταγραφεί 191 πυρκαγιές στην Σιβηρία(!) μέσα σε ένα 48ωρο.