Ο πιο ειλικρινής πραξικοπηματίας του 20ου αιώνα

‘Ηταν προγραμματισμένο να μιλήσουν στις 20.00 το βραδάκι. Στη μία γραμμή του τηλεφώνου θα ήταν ο πρωθυπουργός της χώρας και στην άλλη ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων. Σημειώθηκε όμως μια μισάωρη καθυστέρηση γιατί έλειπε ένα άλλο σημαντικό πρόσωπο που άκουγε στο όνομα Βλαδίμηρος Λβωφ, ο οποίος έπρεπε να είναι παρών στην συζήτηση. Ήταν η τηλεφωνική σύνδεση που θα άλλαζε διαθέσεις, πρόσωπα, καθεστώτα και την εικόνα της Ρωσίας για τα επόμενα 100 χρόνια.

Τo καλοκαίρι του 1917 η Ρωσία περνούσε τις χειρότερες ή τις καλύτερες μέρες της -εξαρτάται πως το βλέπει κανείς- εδώ και αιώνες. Από τον Φεβρουάριο, ο Τσάρος είχε εκτοπιστεί από τη διακυβέρνηση της αχανούς Ρωσικής Αυτοκρατορίας από τους δημοκρατικούς επαναστάτες μήπως δούνε καμία άσπρη μέρα στη χώρα. Αυτή λοιπόν η Προσωρινή Κυβέρνηση -με ηγέτη τον Κερένσκι- προσπαθούσε να πραγματοποιήσει μεταρρυθμίσεις και να κρατήσει τη Ρωσία όρθια. Μόνο ηγέτες με πειραγμένα παιδικά χρόνια θα επιθυμούσαν να ήταν στη θέση του Κερένσκι.

Η χώρα είχε συντριβεί στρατιωτικά από τους Γερμανούς σαν να έπεσε ελέφαντας πάνω σε μια δωδεκάδα αυγά. Στον στρατό οι λοχίες χαστούκιζαν τους συνταγματάρχες και στην κοινωνία όπου να ναι οι Ρώσοι θα έτρωγαν ο ένας τον άλλον από την πείνα. Ενώ συνέβαιναν όλα αυτά, η κυβέρνηση είχε από τη μία τους Μπολσεβίκους και από την άλλη τους συντηρητικούς.

Δεν χρειάζεται πολύ φαντασία για να καταλάβει κανείς ότι στη πρώτη ήταν οι Λένιν και Τρότσκυ με τον κομματικό στρατό τους και στη δεύτερη είχαν συσπειρωθεί βιομήχανοι και κάποιοι στρατηγοί προσκολλημένοι στα τσαρικά δεδομένα.

Μέχρι το καλοκαίρι του 1917 λοιπόν, αν και όλα ήταν υπό κατάρρευση, αρκετοί Μπολσεβίκοι βρίσκονταν στη φυλακή λόγω των βίαιων διαδηλώσεων που είχαν προκαλέσει εναντίον της κυβέρνησης. Οπότε ο Κερένσκι είχε απέναντί του κυρίως τους συντηρητικούς.

Το μοιραίο τηλεφώνημα

Εκείνο το βραδάκι λοιπόν, ο πρωθυπουργός θα έκανε ένα τηλεφωνικό chat με τον ισχυρότερο από εκείνους τους “γραφικούς” αξιωματικούς, τον Ανώτατο Διοικητή των Ενόπλων Δυνάμεων της Προσωρινής Κυβέρνησης στρατηγό Κορνίλωφ που έμοιαζε περισσότερο με Ιάπωνα κρουπιέρη.

Του πρωθυπουργού όμως του είχε ψυθιρίσει ένα πουλάκι στο αυτί, ο ανώτατος επίτροπος στην Ιερά Σύνοδο Βλαδίμηρος Λβωφ, ότι ο Κορνίλωφ θα του ζητούσε στην ψύχρα να τον αντικαταστήσει στην εξουσία. Ο πρωθυπουργός σιγά μην πίστευε αυτή την βλακεία. Του ακούστηκε σαν σκηνή από την χειρότερη επιθεώρηση του ρωσικού θεάτρου. Μα είναι δυνατόν ένας στρατηγός να ζητάει με θράσσος από τον πρωθυπουργό του να αναλάβει αυτός την αρχηγία του κράτους;

Πάντως, για να είναι σίγουρος ο Κερένσκι ότι δεν είναι κάποιου είδους φάρσα αποφάσισε να ρωτήσει τον ίδιο τον στρατηγό… εν αγνοία του! Εφόσον ο Βλαδίμηρος δεν παραβρέθηκε ποτέ στην τηλεφωνική επικοινωνία, ο Κερένσκι προσποιήθηκε στο τηλέφωνο ότι ήταν και αυτός παρών. Απλά θα άλλαζε την φωνή του. Αν υπήρχε το skype δεν θα γράφαμε τίποτα τώρα. Έτσι ξεκίνησε η συνομιλία (σύμφωνα πάντα με τα απομνημονεύματα του Κερένσκι):

Πρωθυπουργός Κερένσκι: Εδώ πρωθυπουργός Κερένσκι περιμένουμε τον στρατηγό Κορνίλωφ.

Στρατηγός Κορνίλωφ: Εδώ στρατηγός.

Πρωθυπουργός Κερένσκι: Πως είσθε στρατηγέ μου; Ομιλείτε με τον Λβωφ (ναι καλά…) και τον Κερένσκι. Μπορούμε να σας ζητήσουμε να βεβαιώσετε πως ο Κερένσκυ δύναται να ενεργήσει συμφώνως προς τας πληροφορίας τας οποίας του διαβίβασε ο Λβωφ;

Στρατηγός Κορνίλωφ: Χαίρετε. Επιβεβαιώνω τας πληροφορίας σχετικώς προς την κατάσταση εις την χώραν και εις το στράτευμα, καθώς είπα στον Λβωφ να σας τα μεταβιβάσει. 

Πρωθυπουργός Κερένσκυ: Εδώ Λβωφ (Στο σημείο αυτό ο Κερένσκυ προσποιείται τον Λβωφ ρίχνοντας άδεια για να πιάσει γεμάτα). Σας ρωτάω για το αν θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή κάποιες αποφάσεις, γιατί ο πρωθυπουργός δεν με πιστεύει.

Στρατηγός Κορνίλωφ: Ναι, βεβαιώνω ότι εγώ ζήτησα να τα πείτε αυτά στον πρωθυπουργό.

Πρωθυπουργός Κερένσκι: Εδώ Κερένσκυ. Καταλαβαίνω ότι επιβεβαιώνετε το μήνυμα του Λβωφ, αλλά σήμερα δεν μπορώ να φύγω [για να έρθω να σας δώσω την εξουσία]. Ίσως αύριο. Θέλετε να φέρω μαζί μου και τον υφυπουργό Στρατιωτικών;

Στρατηγός Κορνίλωφ: Βεβαίως να τον πάρετε και αυτόν μαζί σας. Πρέπει επειγόντως να πραγματοποιηθούνε τα αιτήματα μου.

Πρωθυπουργός Κερένσκι: Να έρθουμε οπωσδήποτε ή μόνο αν συμβεί κάτι έκτακτο;

Στρατηγός Κορνίλωφ: Να έλθετε οπωσδήποτε!

Πρωθυπουργός Κερένσκι: Εις το επανιδείν (δηλαδή πριτς!).

Έξω δίχως αναστολή

Ο Κερένσκι κουνούσε το κεφάλι του. Κοντολογίς, μόλις λίγα λεπτά πριν ο αρχιστράτηγος του ρωσικού στρατού, με όσα του είπε, εννοούσε «έλα να μου δώσεις την πλήρη εξουσία, γιατί εσύ είσαι χαϊβάνι και εγώ σαν δικτάτορας θα προλάβω τα χειρότερα που μας επιφυλάσσουν οι Μπολσεβίκοι». Τελικά ο Λβωφ δεν έλεγε βλακείες, σοβαρολογούσε. Ήταν το πιο ειλικρινές χύμα πραξικόπημα στην Ιστορία.

Και ενώ ο έρμος ο Κορνίλωφ περίμενε να έρθει ο άλλος να του πει «περάστε», ο Κερένσκι προσπαθούσε να βρεί έναν έμπιστο στρατηγό της προκοπής να τον αναχαιτίσει. Για να μπορέσει, λοιπόν, ο Κερένσκι να νικήσει τον πραξικοπηματικό στρατό του Κορνιλώφ, που ξεκίνησε το γιουρούσι, αποφάσισε να ανοίξει τις φυλακές και να βγάλει τους ακραίους αριστερούς.

Αυτοί κάνανε τέλεια την δουλειά τους: Εξοπλίστηκαν με τα όπλα της κυβέρνησης, αναχαίτισαν τον Αύγουστο την επίθεση του Κορνίλωφ και έπειτα τον Οκτώβρη (1917) θα κυνηγούσαν τον ίδιο τον Κερένσκυ, όπως ακριβώς κάνανε με την αυτοκρατορική οικογένεια.

Ο Κορνίλωφ αντιλαμβανόταν ότι ο Κερένσκι αντιμετώπιζε με εγκληματικά ήπιο τρόπο τους Μπολσεβίκους οι οποίοι προετοίμαζαν επιμελώς την ανατροπή υπό τις οδηγίες των Λένιν και Τρότσκυ. Πριν ο Κερένσκι πεθάνει το 1970 πλήρης βιολογικών αλλά στερημένος πολιτικών ημερών είχε γράψει: «…η κυριότερη αιτία για την ήττα της ρωσικής δημοκρατίας [και άνοδο των μπολσεβίκων] υπήρξε η επίθεση από την δεξιά [Κορνίλωφ] και αποτελεί παραμύθι ότι η ρωσική δημοκρατία στάθηκε μαλακιά και τυφλή μπροστά στον μπολσεβικικό κίνδυνο».

Ο Κερένσκι για πότε έφυγε τρέχοντας από τη Ρωσία ούτε που το κατέλαβε. Μα με μια τέτοια τηλεφωνική συνομιλία τι περίμενε;