Ο Ζεεχόφερ, οι Βαυαροί και η Ελλάδα

Η πρώτη γνωριμία ενός Βαυαρού με έναν Έλληνα ξεκινά, σχεδόν πάντα, περίπου με τα εξής λόγια από την πλευρά του πρώτου: «Τις δύο χώρες μας, τις ενώνει η ιστορία. Ο πρώτος βασιλιάς του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους ήταν Βαυαρός, ο Όθωνας». Ο Όθωνας έφτασε στην Ελλάδα το 1833. Ανέβηκε επίσημα στο θρόνο δύο χρόνια αργότερα όταν ενηλικιώθηκε. Στο μεσοδιάστημα (1833-1835) τη χώρα διοίκησε στο όνομά του μία αντιβασιλική επιτροπή αποτελούμενη αποκλειστικά από Βαυαρούς. Παρέμεινε αρχηγός του ελληνικού κράτους έως το 1862, οπότε ανατράπηκε από ένα επαναστατικό κίνημα και αναγκάστηκε να επιστρέψει στη Βαυαρία.

Ως καλός Βαυαρός, αυτή την ιστορία θυμήθηκε τη Δευτέρα 8 Οκτωβρίου 2018 και ο επικεφαλής της Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης (CSU) κ. Χορστ Ζεεχόφερ. Τη χρησιμοποίησε, μάλιστα, προκειμένου να αστειευτεί ενώπιον ενός κομματικού ακροατηρίο, το οποίο είχε συγκεντρωθεί για να τον ακούσει εν όψει των τοπικών εκλογών που είναι προγραμματισμένες να διεξαχθούν σε λίγο καιρό στη Βαυαρία. «Οι Βαυαροί», είπε, «κυβέρνησαν την Ελλάδα για ένα διάστημα. Ίσως θα ήταν καλύτερα να μην ήταν προσωρινό».

Η αποστροφή του λόγου του παρέπεμπε, προφανώς, στα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα. Αυτά τα προβλήματα τα αντιπαρέβαλε νοερά με την ευημερία της Βαυαρίας, η οποία είναι όχι μόνο η πλουσιότερη περιοχή της Γερμανίας, αλλά και μια από τις πλουσιότερες ολόκληρης της ΕΕ.

Κάποιος θα μπορούσε να σταθεί στο άκομψο του αστείου. Στη δημοκρατική ΕΕ του 21ου αιώνα, είναι ατυχές ένας πολιτικός ηγέτης να επικαλείται πρακτικές που ανθούσαν στη μοναρχική Ευρώπη πριν από σχεδόν 200 χρόνια. Ή στην αφέλεια του συλλογισμού του: οι Βαυαροί διοικούν τη Βαυαρία και την έχουν καταστήσει πλούσια, επομένως εάν κυβερνούσαν την Ελλάδα θα είχαν από καιρό λύσει όλα τα οικονομικά της προβλήματα – «ράβδος εν γωνία, άρα βρέχει», δηλαδή. Υπάρχει όμως και κάτι βαθύτερο: η ιστορική άγνοια του κ. Ζεεχόφερ.

Ιστορική άγνοια

Η πλήρης διακυβέρνηση της Ελλάδας από τους Βαυαρούς εντοπίζεται στη δεκαετία 1833-1843: τα δύο πρώτα χρόνια υπό το καθεστώς της βαυαρικής αντιβασιλείας, τα υπόλοιπα οκτώ υπό την απόλυτη μοναρχία (ελέω Θεού και χωρίς Σύνταγμα) του Όθωνα. Είναι αλήθεια ότι οι Βαυαροί, ιδίως την περίοδο της αντιβασιλείας, κατέβαλαν συστηματικές προσπάθειες για την οικοδόμηση ενός κράτους μέσα σε απελπιστικές συνθήκες. Πέτυχαν πολλά, ενώ σε άλλα, όπως ήταν φυσικό, δεν τα πήγαν και τόσο καλά. Ειδικά, όμως, στον τομέα που αποτέλεσε τον πυρήνα του αστεϊσμού του κ. Ζεεχόφερ, οι Βαυαροί απέτυχαν παταγωδώς!

Οι προσπάθειές τους για την εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών κάθε άλλο παρά ευδοκίμησαν, ενώ ο στόχος της κάλυψης των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού αποδείχθηκε όνειρο απατηλό. Για την κάλυψη των αναγκών του κρατικού ταμείου, επέβαλαν κατά βάση οριζόντιους φόρους, οι οποίοι έπληξαν δυσανάλογα περισσότερο τις μεσαίες και τις χαμηλότερες εισοδηματικές τάξεις. Ο φοροεισπρακτικός μηχανισμός του κράτους δεν λειτουργούσε αποτελεσματικά, ενώ απαραίτητες μεταρρυθμίσεις είτε δεν έγιναν ποτέ, είτε η εφαρμογή τους λίμνασε επί χρόνια. Προσοχή, μην μπερδεύεστε: μιλάμε για την περίοδο 1833-1843 – απλά σχεδόν τα ίδια ισχύουν και σήμερα.

Το αποκορύφωμα της αποτυχίας της οικονομικής πολιτικής των Βαυαρών στην Ελλάδα ήρθε το 1843, όταν η χώρα χρεοκόπησε επίσημα. Βασιλιάς και ταυτόχρονα πρωθυπουργός (!) ήταν ο ίδιος ο Όθωνας: πιο απόλυτη διακυβέρνηση της Ελλάδας από τους Βαυαρούς δύσκολα θα μπορούσε να σκεφθεί κάποιος. Μάλιστα, η χρεοκοπία έγινε η αφορμή για την εκδήλωση του κινήματος της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, η οποία επέβαλε στον Όθωνα την παραχώρηση Συντάγματος. Η χρεοκοπία άφησε την Ελλάδα εκτός διεθνών αγορών για 36 ολόκληρα χρόνια. Θα έπρεπε να φτάσουμε στο 1879, όταν πια οι Βαυαροί αποτελούσαν παρελθόν για την Ελλάδα, ώστε η χώρα να κατορθώσει και πάλι να βρει δάνεια από το εξωτερικό.

Ίσως, τελικά, εάν ο κ. Ζεεχόφερ τα σκεφτόταν όλα αυτά, να απέφευγε τη διατύπωση ενός ισχυρισμού, ο οποίος, αντιστρεφόμενος, θα μπορούσε να διατυπωθεί –εξίσου αυθαίρετα με τον δικό του– προς την αντίθετη κατεύθυνση: τα στρεβλά θεμέλια που έβαλαν οι Βαυαροί στο ελληνικό κράτος είναι εκείνα που φταίνε για τη σημερινή του κακοδαιμονία. Αλλά κάτι τέτοιο θα ήταν ιστορικά αφελές και λογικά μονοδιάστατο – τόσο όσο και το άχαρο αστείο του κ. Ζεεχόφερ.