Οι 4 μεγάλες μάχες της Ιλιάδας: Ανάλυση της ομηρικής διήγησης

Μετά την εγκατάσταση των Αχαιών στην τρωική ακτή, συνέβη, αν συνέβη, η σύγκρουση Αγαμέμνονα και Αχιλλέα. Είτε λοιπόν γιατί πράγματι σημειώθηκε η σύγκρουση, είτε γιατί ήταν στρατηγική επιλογή του αρχιστρατήγου, ο Αχιλλέας και οι τρομεροί του Μυρμιδόνες, δεν θα συμμετείχαν στις δύο πρώτες μάχες στο Σκαμάνδριο πεδίο. Έλαβαν, με επικεφαλής τον Πάτροκλο, μέρος στην τρίτη μάχη και με επικεφαλής τον Αχιλλέα στην τέταρτη και σημαντικότερη μάχη.

Οι Μυρμιδόνες, ως επίλεκτο τμήμα που ήσαν, είναι πολύ πιθανό να αποτελούσαν απλά την γενική εφεδρεία του Αχαϊκού στρατεύματος. Κατά μια άλλη άποψη οι Μυρμιδόνες δεν συμμετείχαν στις δύο πρώτες μάχες γιατί απλώς ίσως επιχειρούσαν αλλού.

Πριν την έναρξη της πρώτης μάχης, αποφασίζεται να κριθεί η εκστρατεία με μονομαχία μεταξύ του Πάρι και του Μενελάου, των δύο ενδιαφερομένων για την Ελένη. Ο Πάρις ηττάτε αλλά σώζεται. Το γεγονός αυτό προκάλεσε προς στιγμήν σύγχυση στις τάξεις των Αχαιών, την οποία εκμεταλλεύθηκαν οι Τρώες και “στοίχοι ασπιδοφόρων” όρμησαν εναντίον τους.

Η πρώτη μάχη

Ο Αγαμέμνων επανέφερε την τάξη στα τμήματά του και κατόπιν επιθεώρησε και εμψύχωσε τους άνδρες του, πριν τους διατάξει να ριφθούν στη μάχη. Η περιγραφή του Ομήρου στο σημείο αυτό είναι πράγματι εκπληκτική. Ο Αγαμέμνων βαδίζει εμπρός από τις παρατεταγμένες φάλαγγες των χιλιάδων πολεμιστών του. Ο ήλιος χρυσίζει πάνω στις αρματωσιές τους και τα δόρατα τους σχηματίζουν ένα δάσος αιχμών.

Ο Όμηρος επίσης μας πληροφορεί και για τον τρόπο παράταξης των Αχαιών. Έμπροσθεν ετάχθησαν οι ελαφροί πεζοί, ακολούθως τα άρματα και πίσω τους οι φάλαγγες του πεζικού, σχηματίζοντας την κλασική τριπλή μυκηναϊκή γραμμή μάχης. Το γεγονός ότι στην πρώτη γραμμή τάχθηκαν οι ελαφροί πεζοί επιβεβαιώνεται από την ανταλλαγή «πυρών» που σημειώθηκε.

Όσον αφορά τα άρματα, φαίνεται ότι στη συγκεκριμένη μάχη τάχθηκαν και πολέμησαν με βάσει τις οδηγίες του γέροντος ιππότη Νέστορα. «Μήτε κανείς στην ιπποσύνη και την ανδρεία έχοντας πεποίθηση μόνος εμπρός από τους άλλους να ορμά στους Τρώες για να μάχεται, μήτε να υποχωρεί, γιατί πιο ευάλωτοι θα είσθε. Όποιος δε άνδρας από το δικό του όχημα σ’ έτερο άρμα φθάσει, να το χτυπήσει με το δόρυ του, επειδή πολύ καλλίτερο είναι έτσι. Με αυτόν τον τρόπο οι πρότεροι πόλεις και τείχη εκπορθούσαν, αυτόν τον νου και την ψυχή στα στήθη έχοντες» (Δ 303-309, μτφ. Κ.Δούκας).

Στα λόγια του Νέστορα διακρίνεται ξεκάθαρα η επιθυμία του να δει τους Αχαιούς αρματηλάτες να εφορμούν συντεταγμένα κατά των εχθρών, επιδιώκοντας την προσέγγιση με τον εχθρό σε απόσταση πλήγματος έγχους (μακρού δόρατος). Η τακτική αυτή ήταν εξακριβωμένα σε χρήση από τους ελληνικούς στρατούς, τουλάχιστον από τον 16ο αιώνα π.Χ.

Ήλπιζε ο Νέστωρ να προκαλέσει ρήγμα στην εχθρική παράταξη με τη μαζική και συγκροτημένη επέλαση των αρμάτων του, τα αποτελέσματα της οποίας θα εκμεταλλευόταν το φίλιο πεζικό. Έπειτα από την εκτέλεση των προπαρασκευαστικών ελιγμών η μάχη γενικεύτηκε. Οι φάλαγγες των πεζών συγκρούστηκαν «κι έρεε το αίμα στη γη». Κανείς όμως από τους αντιπάλους δεν απέκτησε τακτικό πλεονέκτημα.

Έτσι αποφασίστηκε να κριθεί το αποτέλεσμα με νέα μονομαχία, μεταξύ του Τελαμωνίου Αίαντα και του Έκτορα αυτήν τη φορά. Η νέα μονομαχία έληξε άκριτη και λόγω της ελεύσεως της νυκτός οι δύο στρατοί αποσύρθηκαν οι μεν Αχαιοί στο στρατόπεδο τους, οι δε Τρώες στα τείχη της πόλεως τους.

Η πρώτη αυτή μάχη της Ιλιάδας, πρέπει να έλαβε χώρα κοντά στα τείχη. Διαφορετικά δεν θα ήταν δυνατό να έχουν οπτική επαφή ο Πρίαμος και η Ελένη, με τις αχαϊκές γραμμές μάχης και να είναι σε θέση να ξεχωρίζουν ακόμα και τα πρόσωπα των μαχητών, όπως αναφέρει ο Όμηρος .

Η Μυκηναϊκή Στρατιά θα πρέπει να είχε διαβεί και τον Σιμόη ποταμό, ο οποίος έρεε στο μέσον σχεδόν του τρωικού κάμπου και να πολέμησε τους Τρώες έχοντας τον ποταμό στα νώτα του. Αυτό ήταν σοβαρό μειονέκτημα, το οποίο όμως δεν φαίνεται ότι κατόρθωσαν να εκμεταλλευτούν οι Τρώες. Ωστόσο οι Αχαιοί, αφού περισυνέλεξαν τους νεκρούς τους, αποσύρθηκαν στο στρατόπεδο τους και τους έθαψαν σε τύμβο.

Η δεύτερη μάχη

Την επομένη ημέρα η μάχη ξανάρχισε. Παρά τον ηρωισμό και τις απώλειες όμως και των δύο αντιπάλων στρατών η νίκη δεν έκλινε προς καμία πλευρά. Το μεσημέρι όμως οι Τρώες πίεσαν τους Αχαιούς και τους ανάγκασαν σε υποχώρηση. Έντρομοι οι Αχαιοί περιορίστηκαν στο στρατόπεδο τους, ενώ οι νικητές Τρώες διανυκτέρευσαν στο πεδίο της μάχης, όχι μακριά από το εχθρικό στρατόπεδο.

Ο ηγέτης τους Έκτωρ ανέμενε το φως της ημέρας για να επιτεθεί εκ νέου κατά των Αχαιών και να τους συντρίψει. Η δεύτερη και σχεδόν καταστροφική για τους Αχαιούς αυτή μάχη εδόθη κοντά στο στρατόπεδο τους. Γιατί όμως οι εμπειροπόλεμοι Αχαιοί παραχώρησαν το πλεονέκτημα του χώρου στον αντίπαλο; Δεν ανέμεναν άμεση επανάληψη της συγκρούσεως ή μήπως αιφνιδιάστηκαν από την ταχύτητα της τρωικής προσπελάσεως;

Βάσει της Ιλιάδας οι Τρώες φαίνονται να εξέρχονται από την πόλι τους με το πρώτο φως της ημέρας. Με το λυκαυγές λοιπόν είχαν βαδίσει σε απόσταση 6 χλμ. από τα τείχη τους, για να λάβουν θέσεις μάχης στην πλέον ευνοϊκή για αυτούς τοποθεσία, μεταξύ του λόφου Καλλίκολον και του στροφέα του Σκάμανδρου ποταμού. Στο σημείο αυτό το πλάτος της πεδιάδας περιορίζεται και φτάνει σε μήκος μετώπου 5 χλμ. μόλις.

Είναι λογικό οι υστερούντες αριθμητικά Τρώες να θέλουν να αντιμετωπίσουν τους διπλάσιους αντιπάλους τους στο στενότερο δυνατό μέτωπο. Οι Αχαιοί κινήθηκαν εναντίον τους και ως το μεσημέρι προσπάθησαν, ανεπιτυχώς, να διασπάσουν το εχθρικό μέτωπο.

Ο αγώνας τριβής, όπως ήταν φυσικό, προκάλεσε πέρα από τις απώλειες και κόπωση και εκνευρισμό. Αποτέλεσμα τούτου ήταν η υποχώρηση των Αχαιών, στην τρωική αντεπίθεση. Η κατάσταση σύντομα απέβη κρίσιμη για τους Αχαιούς, οι οποίοι σταμάτησαν τη φυγή τους μόνο όταν ο αρχιστράτηγος Αγαμέμνων αναφώνησε το περίφημο «Αιδώς Αργείοι».

Εκείνη τη νύκτα κανείς δεν μπορούσε να κοιμηθεί. Οι Τρώες είχαν στρατοπεδεύσει στην πεδιάδα, ανάβοντας 1.000 πυρές, ορατές από το αχαϊκό στρατόπεδο. Ο Αγαμέμνων έστειλε πρεσβεία στον Αχιλλέα ζητώντας του ενίσχυση. Εκείνος όμως αρνήθηκε ή απλώς δεν ήταν σε θέση να βοηθήσει. Είναι πάντως μάλλον παράξενο να θεωρείτε καταλυτικής σημασίας η συμμετοχή στη μάχη ενός αποσπάσματος δυνάμεως 2.500 μόλις ανδρών.

Αν 105.000 Αχαιοί δεν μπορούσαν να επικρατήσουν των Τρώων, γιατί θα το κατόρθωναν ενισχυμένοι κατά 2.500 άνδρες, όσο επίλεκτοι κι αν ήσαν αυτοί; Στο σημείο αυτό σίγουρα κρύβεται κάτι άλλο από αυτό που φαίνεται. Αυτό που έλλειπε από τους Αχαιούς ήταν οι στρατηγικές ικανότητες του Αχιλλέως, οι οποίες περιτράνως απεδείχθησαν στην τέταρτη μάχη, και όχι οι λιγοστοί του άνδρες.

Νυκτερινή κατόπτευση και ο Δόλων

Ο Αγαμέμνων, άυπνος και ανήσυχος και ο ίδιος, συγκάλεσε νυκτερινό πολεμικό συμβούλιο και κάλεσε όλους τους ηγέτες των Αχαιών. Αποφάσισαν τότε να αποστείλουν τους Οδυσσέα και Διομήδη, εν είδει περιπόλου, για να κατοπτεύσουν τις εχθρικές δυνάμεις. Προφανώς, όπως συμπεραίνεται από τη δράση των δύο ηρώων, συνοδεύονταν ίσως και από λίγους ακόμα πολεμιστές.

Ο Όμηρος μας δίδει λεπτομερή περιγραφή του εξοπλισμού των δύο ηρώων, ο οποίος ήταν ελαφρύς. Κάτι τέτοιο είναι απολύτως λογικό αν αναλογισθούμε τη φύση της αποστολής τους. Η όλη επιχείρηση πάντως αποδεικνύει το πόσο είχαν προχωρήσει στην πολεμική τέχνη οι Μυκηναίοι. Προφανώς η περιπολιακή δράση και η κατόπτευση των εχθρικών δυνάμεων ήταν θεσμός για τους Μυκηναίους πολεμιστές.

Με τον τρόπο αυτό συγκέντρωναν τις απαραίτητες πληροφορίες για τις θέσεις και την ισχύ του εχθρού, τις οποίες αξιοποιούσαν αργότερα στη μάχη. Και οι ομόφυλοι Τρώες όμως είχαν την ίδια ιδέα. Με διαταγή του Έκτορα, ο Δόλων, εξήλθε του καταυλισμού με σκοπό να αναγνωρίσει τις αχαϊκές θέσεις. Η αχαϊκή όμως περίπολος εξουδετέρωσε όπως φαίνεται την τρωική και ο Δόλων αιχμαλωτίσθηκε και αφού έδωσε πληροφορίες για τις θέσεις του στρατού του σκοτώθηκε από τον Διομήδη.

Βάσει των πληροφοριών του Δόλωνα οι Οδυσσεύς και Διομήδης κινήθηκαν κατά του εχθρικού άκρου αριστερού κέρατος, εκεί που είχαν στρατοπεδεύσει οι νεοελθέντες Θράκες σύμμαχοι των Τρώων. Οι Αχαιοί κινήθηκαν σιωπηλά εναντίον τους και σκότωσαν πολλούς από αυτούς στον ύπνο, περιλαμβανομένου και του βασιλέως τους Ρήσου, και έλυσαν και πήραν τους ίππους τους. Κάποια στιγμή όμως οι Θράκες αντελήφθησαν τα τεκταινόμενα και συνεγέρθησαν.

Ήταν όμως πια αργά. Οι τολμηροί Αχαιοί είχαν βρει καταφύγιο στο στρατόπεδο τους. Η πρώτη καταγεγραμμένη ιστορικά επιχείρηση ανορθόδοξου πολέμου είχε έρθει σε ευτυχές πέρας για τους Αχαιούς.

Η τρίτη μάχη

Με το πρώτο φως της ημέρας οι δύο αντίπαλες στρατιές είχαν ετοιμαστεί να συγκρουστούν και πάλι. Από ότι συμπεραίνεται από την Ιλιάδα, και πάλι ο Έκτωρ ακολούθησε παρόμοιο σχέδιο με αυτό που είχε ακολουθήσει στη δευτέρα μάχη. Αυτή τη φορά η στρατιά του κατέλαβε ακόμα στενότερο μέτωπο, με το αριστερό της κέρας καλυμμένο από τον Σκάμανδρο και το δεξιό από τον λόφο του Νέου Ιλίου.

Ο Αγαμέμνων επανέλαβε το ίδιο σφάλμα να επιτεθεί κατά της ισχυρής τρωικής τοποθεσίας, ταυτόχρονα, σε όλο το μήκος του εχθρικού μετώπου. Ακολούθησε και πάλι μάχη φθοράς, στην οποία η αριθμητική υπεροχή των Αχαιών ελάχιστα ωφελούσε. Όταν μάλιστα τραυματίστηκαν και αποσύρθηκαν από τη μάχη οι κεφαλές του στρατεύματος, ο Αγαμέμνων, ο Διομήδης, ο Οδυσσέας, οι Αχαιοί κλονίστηκαν και άρχισαν να υποχωρούν. Οι Τρώες τότε τους ακολούθησαν και αφού ανασυντάχτηκαν και σχημάτισαν πέντε φάλαγγες εφόδου, επιτέθηκαν κατά του οχυρού στρατοπέδου των Αχαιών.

Κατόρθωσαν μάλιστα να εισέλθουν σε αυτό, σπάζοντας τις πύλες, καταρρίπτοντας μέρος των επάλξεων, αλλά και ακολουθώντας απλώς κατά πόδα τους υποχωρούντες Αχαιούς. Η περιγραφή του Ομήρου στο σημείο αυτό είναι πραγματικά συγκλονιστική, ενώ συνάμα καταπλήσσει τον αναγνώστη με τη γνώση του περί της πολεμικής τέχνης.

Οι Τρώες εμφανίζονται να σχηματίζουν χελώνη με τις ασπίδες τους, για να αποφύγουν τα εχθρικά βλήματα από τις επάλξεις. Με σύνθημα το περίφημο «είς οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί πάτρης», ο Μέγας Έκτωρ και ο Σαρπηδών, οδήγησαν τους άνδρες τους πέρα από το τείχος. Θα ακολουθούσε άγρια μάχη γύρω από τα πλοία.

Ο Αχιλλέας επιστρέφει

Η μάχη τώρα είχε ανάψει για τα καλά. Βέλη, λίθοι, φάσγανα και δόρατα, έσπερναν τον θάνατο. Προς στιγμήν οι Τρώες αποκρούσθηκαν. Επανήλθαν δριμύτερου όμως και έφτασαν ως τα πλοία των Αχαιών επιχειρώντας, λανθασμένα, να τα πυρπολήσουν. Προς στιγμή η μάχη μαίνονταν άγρια. Οι δύο αδελφοί, ο Αίας και ο Τεύκρος, οι γιοι του Τελαμώνα σηκώναν το βάρος του αγώνος για τους Αχαιούς, υπεραμυνόμενοι με λύσσα τα πλοία. Οι Τρώες όμως σταδιακά υπερισχύουν και αρχίζουν να πυρπολούν τα πλοία των πολεμίων τους.

Ιδιαίτερα άσχημα εξελισσόταν η κατάσταση στο δεξιό κέρας των Αχαιών. Εκεί η άμυνα είχε σχεδόν καταρρεύσει και το πλοίο του Πρωτεσιλάου καίγονταν. Στην κρίσιμη εκείνη στιγμή εμφανίστηκε ο Πάτροκλος, φέροντας τα όπλα του Αχιλλέα και επικεφαλής των Μυρμιδών, εφόρμησε και ανέτρεψε τους έχοντες χάσει την συνοχή τους Τρώες. Οι Τρώες αιφνιδιασμένοι από την απροσδόκητη αυτή εξέλιξη υποχωρούν ως τα τείχη σχεδόν της πόλεως τους, όπου και ανασυντάσσονται.

Και πάλι προκαλεί κατάπληξη το μέγεθος του αιφνιδιασμού των Τρώων. Γιατί ο στρατηγικότατος Έκτωρ να μην είχε υπολογίσει τυχόν επέμβαση των δυνάμεων του Αχιλλέως, τη στιγμή ειδικά που απειλώντας να καταστρέψει τα πλοία, απειλούσε με αφανισμό τους Αχαιούς;

Υπήρχε περίπτωση, εφόσον οι Μυρμιδόνες ήσαν παρόντες, να μην επέμβουν προς χάρη των ιδιαιτέρως σκληρά πιεζόμενων φίλιων δυνάμεων; Η απάντηση είναι σαφώς αρνητική. Αν οι Μυρμιδόνες ήσαν παρόντες, σίγουρα θα επενέβαιναν, ανεξάρτητα της μήνιδος του ηγέτη τους.

Η επέμβαση τους επίσης σημειώθηκε στο απειλούμενο με κατάρρευση δεξιό αχαϊκό κέρας, ακριβώς έμπροσθεν του προχείρου φυσικού λιμένος που χρησιμοποιούσαν οι Αχαιοί. Γνωρίζουμε – από τον Νεών Κατάλογο – ότι οι δυνάμεις του Αχιλλέως ήταν στρατοπεδευμένος στο αριστερό άκρο του αχαϊκού στρατοπέδου.

Γιατί λοιπόν δεν κινήθηκαν κατευθείαν εμπρός, εκεί που η άμυνα των φίλιων δυνάμεων κρατούσε σθεναρά, ώστε να πλαγιοκοπήσουν και να εξοντώσουν κυριολεκτικά τις τρωικές δυνάμεις, αλλά επιτέθηκαν στο εκ διαμέτρου αντίθετο σημείο, από όπου βρισκόταν ο καταυλισμός τους, και μάλιστα βιαστικά; Μήπως επιτέθηκαν αμέσως μετά την αποβίβαση τους από πλοία, επιστρέφοντας από κάποια άλλη επιχείρηση στην Τρωάδα;

Ο θάνατος του Πατρόκλου

Η επέμβαση πάντως των Μυρμιδόνων έσωσε προσωρινά τους Αχαιούς. Η άναρχη όμως καταδίωξη των Τρώων ως τα τείχη του Ιλίου, είχε ως αποτέλεσμα την αποκοπή τμήματος των Μυρμιδόνων από τις λοιπές φίλιες δυνάμεις και τον φόνο του υπαρχηγού τους Πατρόκλου.

Σύμφωνα με την ομηρική περιγραφή ο Πάτροκλος κίνησε αρχικά τα τμήματα του κατά μήκος της αριστερής όχθης του Σκαμάνδρου ποταμού, εξασφαλίζοντας έτσι την πλαγιοκάλυψη του. Όταν όμως διέσχισαν τον στροφέα του Σκαμάνδρου, το δεξιό των Μυρμιδόνων έμεινε ακάλυπτο. Προφανώς αυτήν την αδυναμία εκμεταλλεύθηκαν οι Τρώες και αντεπιτέθηκαν, απέκοψαν το τμήμα του Πατρόκλου και τον σκότωσαν.

Κατόπιν οι Τρώες εκτέλεσαν επιθετική επιστροφή και περιόρισαν τους Αχαιούς στο στρατόπεδο τους. Λίγο αργότερα έπεσε η νύκτα και η μάχη, η πλέον κρίσιμη, έπαυσε. Από ένα χωρίο πάντως της Ιλιάδας φαίνεται καθαρά ότι στη μάχη δεν έλαβε μέρος το σύνολο των δυνάμεων των Μυρμιδόνων. Λέγει ο Αχιλλέας : «… αλλά τον εταίρο μου πέμπω με πολλούς Μυρμιδόνες να πολεμήσει”.

Θα πρέπει λοιπόν να θεωρείτε ως πιθανό ότι το σύνολο των Μυρμιδόνων δεν ήταν παρόν και για αυτό οι στρατιώτες του Αχιλλέως δεν πολέμησαν όλοι. Φαίνεται ότι τα τμήματα του Αχιλλέως έφταναν σταδιακά στο πεδίο της μάχης και λόγω του κρισίμου της περιστάσεως ρίχνονταν άμεσα στη σύγκρουση για να στηρίξουν την απειλούμενη πτέρυγα.

Η επίθεση του Πατρόκλου θα πρέπει μάλλον να ιδωθεί ως εξαιρετικά παράτολμη κίνηση, προσεγγίσουζα τα όρια της αυτοθυσίας, η οποία σκοπό είχε το κέρδος χρόνου περισσότερο, εν όψη της αφίξεως και των λοιπών αχαϊκών δυνάμεων και της συγκεντρωτικής αντεπιθέσεως των Αχαιών.

Η έλευση της νύκτας επέφερε ανακούφιση στο αχαϊκό στρατόπεδο. Ο Αχιλλεύς διατάσσει να περιποιηθούν το σώμα του νεκρού Πατρόκλου και συγκαλεί πολεμικό συμβούλιο, το οποίο του παραδίδει και την αρχιστρατηγία για την επερχόμενη τέταρτη και τελευταία της Ιλιάδας μάχη. Οι Μυκηναίοι γευμάτισαν, εκτός του Αχιλλέως ο οποίος πενθούσε τον χαμό του φίλου του, και βάδισαν κατά των εχθρών.

Η καταλυτική μάχη

Ο Έκτωρ και αυτή τη φορά θα ακολουθούσε το κλασικό του, όσο και επιτυχές ως τότε, σχέδιο αμύνης επί στενού μετώπου, όπου η αριθμητική υπεροχή των πολεμίων σε τίποτα δεν θα τους ωφελούσε. Έταξε λοιπόν τον στρατό του στην τοποθεσία μεταξύ του λόφου του νέου Ιλίου και της αριστερή όχθης του Σκαμάνδρου ποταμού. Απέναντι τους στάθηκαν οι Αχαιοί, παραταγμένοι σύμφωνα με τα κελεύσματα του Αχιλλέως.

«…Καθόλου τώρα μακριά των Τρώων μη στέκεστε, θεϊκοί Αχαιοί, αλλ’ άνδρας έναντι σε άνδρα να στέκεται και με μένος να μάχεται. Δύσκολο μου είναι κι ας είμαι γενναίος τόσους ανθρώπους να κυνηγήσω και όλους να μάχομαι…θα διαπερνώ απ’ άκρη σ’ άκρη τις γραμμές, κι ούτε νομίζω κάποιος των Τρώων θα χαρεί, όποιος κοντά στο δόρυ μου έλθει”, (Υ 355 –357 και 363-364).

Το σχέδιο μάχης λοιπόν του Αχιλλέως ήταν απλό στη σύλληψη και θα αποδείχτηκε λαμπρό στην εφαρμογή του. Στόχος του πρώτου των Αχαιών πολεμιστή δεν ήταν η σε όλη την έκταση του εχθρικού μετώπου άσκηση πίεσης, αλλά η διάσπασή του σε προεπιλεγμένο σημείο του. Ο Αχιλλεύς δεν σκόπευε να φθείρει τον στρατό του με άσκοπες επιθέσεις.

Θα συγκέντρωνε τις δυνάμεις του κατά του εχθρικού κέντρου και θα απασχολούσε απλώς τα αντίπαλα κέρατα. Σε περίπτωση που επιτύγχανε διάσπαση του εχθρικού μετώπου, το αριστερό τρωικό κέρας θα παγιδεύονταν μεταξύ του Σκαμάνδρου και του Ξάνθου ποταμού και των αχαϊκών δυνάμεων και θα αφανίζονταν.

Την επομένη ημέρα οι δύο στρατοί ήσαν και πάλι αντιμέτωποι και έλαμπε από τη λάμψη των όπλων τους ο κάμπος. Οι Τρώες τηρούσαν αμυντική στάση και ανέμεναν την επίθεση των αντιπάλων τους. Και οι Αχαιοί δεν τους απογοήτευσαν. Με επικεφαλής τον τρομερό Αχιλλέα, οι αχαϊκές φάλαγγες ρίχθηκαν στη μάχη. Το επίκεντρο της κρούσεως ήταν το τρωικό κέντρο.

Οι Τρώες, ασυνήθιστοι στην νέα τακτική, πολέμησαν μεν γενναία, αλλά δεν κατόρθωσαν να κρατήσουν αρραγές το μέτωπό τους. Ύστερα από σφοδρό αγώνα το κέντρο τους διασπάστηκε και οι μεν άνδρες οι οποίοι συγκροτούσαν το δεξιό κέρας, με επικεφαλής τον Έκτορα, τράπηκαν σε φυγή προς την πόλη, οι δε άτυχοι του αριστερού κέρατος, παγιδεύτηκαν μεταξύ των αχαϊκών δοράτων και των ποταμών και κατασφάχτηκαν.

Συντριβή και σφαγή των Τρώων

Για να τονίσει ακριβώς το μέγεθος της καταστροφής, ο μέγας Όμηρος αναφέρει και το επεισόδιο με τον θεοποιημένο ποταμό Σκάμανδρο, ο οποίος προσπάθησε να πνίξει τον Αχιλλέα γιατί είχε γεμίσει πτώματα την όχθη του! Χαρακτηριστικό είναι το χωρίο της Ιλιάδας όπου ο Αχιλλεύς εμφανίζεται να πετά το δόρυ του και μόνο με το σπαθί στο χέρι να κατακόπτει τους Τρώες.

Τέτοιες εικόνες σφαγής είναι συνήθεις στη φάση της καταδίωξης, όταν το αποτέλεσμα έχει ήδη κριθεί και ο ηττημένος περνά «εν στόματι μάχαιρας» του νικητή. Και πράγματι η μάχη στο σημείο αυτό είχε ουσιαστικά λήξει με θρίαμβο των Αχαιών. Η συμφορά όμως για τους Τρώες κλιμακώθηκε όταν έχασαν, από το χέρι του Αχιλλέα, και τον μεγάλο ηγέτη τους Έκτορα.

Ο Έκτωρ, μάλλον στην προσπάθεια του να ανασυγκροτήσει τα πανικόβλητα τμήματά του μονομάχησε με τον Αχιλλέα και βρήκε τον θάνατο, με το δόρυ του Αχιλλέως να του σκίζει τον λαιμό.  Με τον θάνατο και του Έκτορα τελειώνει και η διήγηση της Ιλιάδας, η αφορούσα τις πολεμικές κινήσεις των εμπολέμων. Την σκυτάλη της διηγήσεως παίρνουν τώρα τα Έπη Αιθιοπίς, Μικρά Ιλιάς και Ιλίου Πέρσις.