Οι ναυμαχίες των Βυζαντινών – Ο ναύαρχος Νάσαρ συντρίβει τους Άραβες

Οι ναυμαχίες στους αρχαίους και μεσαιωνικούς χρόνους δεν ήταν κάτι εύκολο. Μετά την εξαπόλυση “πυρών” τα αντίπαλα πλοία πλησίαζαν και είτε επιχειρούσαν εμβολισμό, είτε τα πληρώματα εφορμούσαν στα αντίπαλα σκάφη, ή και τα δύο. Όλο αυτό ήταν εξαιρετικά δύσκολο την ημέρα και απαιτούσε ναυτοσύνη και δεξιοτεχνία χειρισμών. Τη νύκτα, όμως, ήταν ακόμα πιο δύσκολο και σπάνια σημειώθηκαν ναυτικές συγκρούσεις τις μικρές ώρες. Μια από τις εξαιρέσεις ήταν η ναυμαχία στην Κεφαλλονιά το 880 π.Χ. μεταξύ Βυζαντινών και Αράβων.

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία πολεμούσε εκείνη την εποχή και κατά της αραβικής δυναστείας των Αγλαβιδών που κυριαρχούσε στη Βόρεια Αφρική. Οι Άραβες εκτελούσαν συχνά ναυτικές επιδρομές κατά των αυτοκρατορικών εδαφών. Σε μια τέτοια περίπτωση οι Βυζαντινοί ενημερώθηκαν άμεσα από το δίκτυο έγκαιρης προειδοποίησης που υπήρχε στις ακτές (βίγλες) για την προσέγγιση μιας δύναμης 60 «πολύ μεγάλων», σύμφωνα με το χρονικό του Ιωάννη Σκυλίτση, αραβικών σκαφών.

Αμέσως απέπλευσε από την Πόλη με επικεφαλής το νέο Δρουγγάριο του Πλωίμου (αρχιναύαρχο) Βασίλειο εκ Συρίας, γνωστό στην ιστορία ως Νάσαρ. Ο στόλος του ναυάρχου Νάσαρ έφτασε στη Μεθώνη. Εκεί, όμως, ο Βυζαντινός ναύαρχος βρέθηκε αντιμέτωπος με τη φυγή αριθμού κωπηλατών.

Σύντομα, όμως, όλοι ένιωσαν το “σιδηρό χέρι” του ναυάρχου. Η τάξη και η πειθαρχία αποκαταστάθηκε, ενώ στον στόλο διατέθηκαν και στρατιώτες του Θέματος Πελοποννήσου. Ο αυτοκράτορας Βασίλειος Α’ ο Μακεδών συγκέντρωσε 30 Σαρακηνούς στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης, διέταξε να τους καλύψουν τα πρόσωπα με καπνιά και κατόπιν να τους μαστιγώσουν πριν εκτελεστούν.

Το Υγρό Πυρ εν δράσει

Στο μεταξύ οι Άραβες επιδρομείς είχαν μάθει για τα προβλήματα που αντιμετώπιζε ο αντίπαλος στόλος και αναθάρρησαν. Πολλοί Άραβες αποβιβάστηκαν στις ακτές και άρχισαν να λεηλατούν ξέγνοιαστοι. Ο ναύαρχος Νάσαρ, όμως, επίσης αγρυπνούσε. Όταν έμαθε ότι οι Άραβες είχαν χαλαρώσει κινήθηκε αυτός εναντίον τους. Όταν έφτασαν τα βυζαντινά πλοία κοντά στα αραβικά είχε νυχτώσει. Οι Άραβες δεν είχαν αντιληφθεί την προσέγγιση του Νάσαρ και αιφνιδιάστηκαν απόλυτα όταν δέχτηκαν επίθεση μέσα στο σκοτάδι.

Οι Βυζαντινοί με το Υγρό Πυρ κατέκαψαν τα εχθρικά σκάφη. Ο αραβικός στόλος καταστράφηκε. Επίσης, εξοντώθηκαν όσοι Άραβες επιδρομείς είχαν πατήσει στο έδαφος της Πελοποννήσου. Μετά τη νίκη του ο Νάσαρ κατευθύνθηκε με τον στόλο του στη νότιο Ιταλία, ενισχύοντας τους στρατηγούς Προκόπιο και Λέοντα Αποστύπη που πολεμούσαν τους Άραβες εκεί, κερδίζοντας μια ακόμα μεγάλη νίκη στη θάλασσα κατά των Αράβων.

Η λιποταξία των κωπηλατών αποτελεί έναν από τα ιστορικά παράδοξα, αν όχι μυστήρια. Τέτοια κρούσματα απειθαρχίας δεν ήταν συνήθη στον βυζαντινό στρατό και στο ναυτικό. Κατά συνέπεια δύο είναι οι αιτίες που μπορεί να προκάλεσαν το γεγονός. Ή οι κωπηλάτες ήταν Άραβες σκλάβοι που δραπέτευσαν –για αυτό και η τιμωρία Σαρακηνών από τον αυτοκράτορα– ή ήταν όλα μια καλά σκηνοθετημένη κίνηση του ναυάρχου Νάσαρ για να “κοιμίσει” τους αντιπάλους του.