Οι σχέσεις Τουρκίας-Ναζί – Τί προέβλεπε η Συμφωνία Κλόντιους

Οι σχέσεις Τουρκίας-Ναζί ήταν αγαθές κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Χίτλερ ήθελε μια ουδέτερη Τουρκία από την οποία εξασφάλιζε πολύτιμο χρωμίτη. Η Τουρκία, χωρίς να χαλάσει τις σχέσεις της με τη Μεγάλη Βρετανία ή τις ΗΠΑ, εξυπηρετούσε τη Γερμανία μέχρι το 1944. Τον Οκτώβριο του 1941 Γερμανία και Τουρκία υπέγραψαν σημαντική εμπορική συμφωνία, ενώ ακολούθησαν και άλλες.

Η λεγόμενη Συμφωνία Κλόντιους – από τον Γερμανό διαπραγματευτή Καρλ Κλόντιους που την διαπραγματεύτηκε – προέβλεπε την διάθεση πολεμικού υλικού στην Τουρκία από την Γερμανία, με αντάλλαγμα τουρκικά προϊόντα. Βάσει της συμφωνίας η Τουρκία παρέδωσε στη Γερμανία σίδηρο, ατσάλι και συνολικά 135.000 τόνους χρωμίτη, πέραν άλλων προϊόντων.

Οι Τούρκοι προσπαθούσαν και ακόμα προσπαθούν να υποβαθμίσουν τις εμπορικές τους συναλλαγές με τη χιτλερική Γερμανία, αλλά τα στοιχεία υπάρχουν. Επίσης οι Τούρκοι επέτρεψαν το πέρασμα των στενών σε γερμανικά φορτηγά πλοία, ώστε να διευκολυνθούν οι μεταφορές μεταλλευμάτων, παρακάμπτοντας την Συνθήκη του Μοντρέ.

Οι Σύμμαχοι προσπάθησαν να σταματήσουν τις εξαγωγές τουρκικού χρωμίτη στην Γερμανία αγοράζοντάς τον οι ίδιοι. Πάντα όμως οι Τούρκοι είχαν και για τους Γερμανούς, παρά τις συμμαχικές διαμαρτυρίες και τις επιστολές του Αμερικανού προέδρου Ρούσβελτ στον Τούρκο ομόλογό του Ινονού. Το πόσο σημαντικός ήταν ο χρωμίτης για τη γερμανική πολεμική παραγωγή το μαρτυρά σε έκθεσή του προς τον Χίτλερ ο Γερμανός υπουργός Εξοπλισμών Σπέερ:

«Αν η εισαγωγή χωρίου από την Τουρκία σταματήσει έχουμε απόθεμα για 5 μήνες. Η κατασκευή αεροσκαφών, αρμάτων μάχης, οχημάτων, βλημάτων για τα άρματα μάχης, υποβρυχίων και πυροβολικού θα πρέπει να σταματήσει για έναν έως τρεις μήνες…». Αυτά έγραφε ο Σπέερ στις 10 Νοεμβρίου 1943. Τελικά η Τουρκία, κατόπιν εντόνων συμμαχικών πιέσεων, συμφώνησε να περικόψει κατά 50% τις εξαγωγές χρωμίτη στην Γερμανία και τον Απρίλιο του 1944 αποφάσισε να σταματήσει εντελώς τις εξαγωγές.

Τι συνέβη με τον βελγικό χρυσό

Υπήρχε όμως και μια άλλη παράμετρος στις εμπορικές σχέσεις Γερμανίας-Τουρκίας, ο χρυσός. Η Τουρκία πωλούσε χρωμίτη με αντάλλαγμα χρυσό, χρυσό που προερχόταν και από τις κατακτημένες χώρες. Υπολογίζεται ότι, επισήμως, τουλάχιστον το 1/3 του χρυσού με το οποίοι οι Γερμανοί πλήρωσαν τους Τούρκους προερχόταν από τις κατεκτημένες χώρες της Ευρώπης.

Το 1947 ανακαλύφθηκαν στα αρχεία της Τράπεζας του Ράιχ στοιχεία που αποδείκνυαν την μεταφορά βελγικού χρυσού στην Τουρκία τον Μάρτιο του 1943. Επίσης η Τουρκία έλαβε γερμανικές πληρωμές και χρυσό και μέσω της ελβετικής πρεσβείας στην Άγκυρα που το 1945 εκπροσωπούσε στην χώρα αυτή τα γερμανικά συμφέροντα. Παράλληλα μέσω δύο γερμανικών τραπεζών που λειτουργούσαν στην Τουρκία γινόταν το “ξέπλυμα” του κλεμμένου χρυσού της Ευρώπης και η μετατροπή του σε ελβετικά φράγκα.

Όμως, παράλληλα μέσω της Τουρκίας οι Γερμανοί πουλούσαν και άλλα πολύτιμα αντικείμενα, αρπαγμένα κοσμήματα και έργα τέχνης. Συνολικά στην Τουρκία κατέληξαν 339 κιλά βελγικού χρυσού και άλλα 904 κιλά από άλλες “ύποπτες” πήγες. Πολλά ακόμα κιλά προέρχονταν από τα SS και προφανώς αποτελούσαν λεία από τα τραγικά θύματα του Ολοκαυτώματος.