Οι Τουρκοκύπριοι συνεργάτες της αποικιοκρατίας

Στο Λονδίνο, μετά τη φυγάδευσή τους, οι Τουρκοκύπριοι έλαβαν οδηγίες να είναι προσεχτικοί, να μην προξενούν δημοσιότητα με τον τρόπο ζωής τους και να μην προκαλούν τους άλλους μετανάστες στο Λονδίνο, Έλληνες και Τούρκους. Η πραγματικότητα συχνά διέψευσε τους εργοδότες και προστάτες τους στην Κύπρο. Προβλημάτισε έντονα τους “χειριστές” τους και σε κάποιες περιπτώσεις προξένησε προβλήματα στην Σκότλαντ Γιάρντ

Πριν περάσει χρόνος φυγαδευθέντες Τουρκοκύπριοι συνεργοί σε αποικιοκρατικές ακρότητες άρχισαν να εμπλέκονται σε παράνομες δραστηριότητες και να απασχολούν αστυνομικές αρχές και δικαστήρια για οπλοφορίες, εκβιασμούς και ποικίλες δραστηριότητες στο Σόχο και άλλες περιοχές του βρετανικού υπόκοσμου και της έκνομης κερδοφορίας.

Τα δρομολόγια και οι προορισμοί διαφυγής

Τα δρομολόγια των φυγαδευθέντων κατά την δεκαετία από το 1956 μέχρι το 1966 από τους Βρεττανούς δεν είναι πάντα τα ίδια. Ελληνοκύπριοι, Τουρκοκύπριοι και ενίοτε Βρεττανοί φυγαδεύονται από τους Βρεττανούς είτε στο Λονδίνο και σε άλλες πόλεις της Μεγάλης Βρετανίας είτε στην Αυστραλία και τη Νότιο Αφρική μέσω Λονδίνου.

Πέρα από το σχέδιο αποζημιώσεων που εφαρμόστηκε για απώλεια καριέρας κατά τη μεταβατική περίοδο για το οποίο υπήρξε νομικό και κανονιστικό πλαίσιο, υπήρξαν και άλλοι σχεδιασμοί που κάλυψαν τους Τουρκοκυπρίους εργαζόμενους στις υπηρεσίες της αποικιοκρατίας, ιδιαιτέρως όσων προσέφεραν υπηρεσίες στους νευραλγικούς τομείς των πληροφοριών, των ανακρίσεων, της αστυνόμευσης των Φυλακών και των Κρατητηρίων. Ιδιαίτερη ήτο η μεριμνά για τους μεταφραστές του Βρετανικού στρατού, τους σωματοφύλακες ανακριτών και τους μάρτυρες εις βάρος Ελληνοκυπρίων που καταδικάστηκαν σε απαγχονισμούς, ισόβια δεσμά ή πολυετείς φυλακίσεις.

Οι φυγαδευθέντες που κατά καιρός διερευνήσαμε είχαν ποικίλες διαδρομές. Οι πλέον στηριχθέντες κατά την γνώμη μας ήταν οι συνεργάτες των ανακριτών. Κάποιοι συνεχίζουν να διατηρούν σχέση μαζί τους, να τους συμβουλεύονται, να προσφέρουν υπηρεσίες και σε εξαιρετικές περιπτώσεις, να τυγχάνουν υπηρεσιακού χειρισμού από τους παλαιούς τους συνεργάτες. Εξάλλου είναι κοινό μυστικό η παρακολούθηση της ελληνικής και τουρκικής παροικίας στο Λονδίνο και σε ολόκληρη τη Μεγάλη Βρετανία, η οποία παρουσιάζεται από τις αρχές του εικοστού αιώνα και εντείνεται μετά το 1930. Πληροφοριοδότες, σύνδεσμοι και υπό κάλυψη συνεργάτες της Αστυνομίας υπάρχουν σίγουρα και στην Τουρκοκυπριακή παροικία του Λονδίνου. Σε αυτές τις τάξεις εντάσσονται ποικιλοτρόπως και Τουρκοκύπριοι φυγαδευθέντες.

Εσφαλμένα υπάρχει η εντύπωση πως οι φυγαδεύσεις συνεργατών των Βρεττανών αφορούσαν κυρίως την περίοδο 1959 μέχρι το 1960. Μια ενδελεχής πρώτη έρευνα μας οδηγεί σε μια έκταση δεκαετίας με αρχή το 1956. Φυγαδεύσεις παρουσιάζονται και μετά την Τουρκοκυπριακή ανταρσία και δεν αφορούν μόνον τους Βρεττανούς συνεργάτες των δικτύων εξοπλισμού των Τουρκοκυπρίων αλλά και Τουρκοκυπρίους που μετείχαν στην επιχείρηση προγεφυρώματος των Κοκκίνων, κάποιοι εκ των όποιον έφτασαν μέχρι την Αυστραλία όπου δραστηριοποιούνται μέχρι και τις μέρες μας.

Οι Τουρκοκύπριοι συνεργάτες της αποικιοκρατίας

Η μετοχή των Τουρκοκυπρίων στην διοικητική μηχανή της αποικιοκρατίας από τις απαρχές της μέχρι το τέλος της μεταβατικής περιόδου είναι ένα ερευνητικό πεδίο που αν ερευνηθεί επαρκώς  μπορεί να μας βοηθήσει στην κατανόηση συμπεριφορών και νοοτροπιών που αναπτύχθηκαν εντός της τουρκοκυπριακής μειονότητας από τις απαρχές του εικοστού αιώνα.

Η υπηρεσία δε των Τουρκοκυπρίων στην αποικιοκρατική Αστυνομία κρύβει πολλά κλειδιά στην ανάγνωση συμπεριφορών πολλών Τουρκοκυπρίων εργαζομένων στα κέντρα βασανισμού της περιόδου 1955 μέχρι το 1959.

Είναι πλέον ξεκάθαρη η μετοχή Τουρκοκυπρίων που εργάστηκαν ως στελέχη της Αστυνομίας σε βασανισμούς ακραίους στην Ομορφίτα στη Λεύκα στην Πόλη Χρυσοχούς στο Ξερό στις Πλάτρες. Μια πρώτη έρευνα της πορείας τους μετά την Ανεξαρτησία καταδεικνύει την σπουδή για αποζημίωση όσων επιθυμούσαν να μεταναστεύσουν στην Αγγλία ενώ άλλοι παρέμειναν παρά τον σκοτεινό τους ρόλο στην Κύπρο και έλαβαν ποικίλες ανταμοιβές

Ευτυχώς έχει διασωθεί το κείμενο του Φρίξου Δημητριάδη που κατατέθηκε στην πολύκροτη προσφυγή στο Συμβούλιο της Ευρώπης για τα βασανιστήρια στην Κύπρο του Αντιαποικιακού Αγώνα. Απετέλεσε την βάση για το πολύ σημαντικό βιβλίο του Ομορφίτα Πλάτρες Ξερός όπου παρουσιάζεται εκτενές προφίλ του Ασίμ Ερόλ, κορυφαίου ανακριτικού στελέχους της Αποικιοκρατίας και σημαντικού συνδέσμου του Κυβερνητικού μηχανισμού των Βρεττανών με ποικίλα κέντρα του Τουρκοκυπριακού περιθωρίου και με την κακόφημη επικουρική Αστυνομία που αποτελείτο εξ ολοκλήρου από Τουρκοκυπρίους .

Επίσης διεσώθη η βάναυση τακτική βασανισμού στην Λεύκα τόσο εντός του Σταθμού βασανιστηρίων όσο και εκτός, στο ύπαιθρο από μασκοφόρους βασανιστές.

Ήταν τόση η βαναυσότης των Τουρκοκυπρίων βασανιστών της Λεύκας που σύμφωνα με τη μαρτυρία του Νόνη Εγγράφου είχε στενοχωρήσει και τον Τουρκοκύπριο ιδιοκτήτη του γειτνιάζοντος καφενείου που δεν άντεχε να ακούει τα μαρτύρια των βασανιζομένων κρατουμένων.

Τέλος σημαντικό κεφάλαιό της αρνητικής δράσης των Τουρκοκυπρίων αποτελεί η μετοχή τους σε δίκτυα πληροφοριοδοτών συνειδητών αμοιβομένων ή κατόπιν εκφοβισμού. Η παρουσία τους πρωτοσυναντάται σε έγγραφα των Οκτωβριανών στην μεγάλη εκστρατεία κατά  των φυγοδίκων και σε ακραία και ανήθικη μορφή στην δίκη του Ιάκωβού Πατάτσου με δίκτυό προετοιμασίας ψευδομαρτυρίας επ’ αμοιβή…