Όταν το ΝΑΤΟ βομβάρδιζε τη Γιουγκοσλαβία – Ένα οδοιπορικό

Καλώς ήλθατε στην κόλαση! Σήμερα βλέπουμε τις εικόνες φρίκης από την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Τέτοιες ημέρες 23 χρόνια πριν, έβλεπα αντίστοιχες εικόνες φρίκης, περιδιαβαίνοντας την τότε Γιουγκοσλαβία. Όπως και τώρα, έτσι και τότε, τα κατεστραμμένα κτήρια μαρτυρούν τη βαρβαρότητα. Τα καμένα κορμιά των αθώων θυμάτων ιστορούν την τραγωδία. Ένας ολόκληρος λαός, όπως σήμερα οι Ουκρανοί, θρηνούσε με αξιοπρέπεια στα χαλάσματα. Και ανάμεσα στα ερείπια και στο θάνατο η Ειρήνη, η κόρη του Δία και της Θέμιδος και αδελφή της Ευνομίας και της Δίκης, πασχίζει να βρει το δικό της αποκούμπι.

Η περιπέτεια για τη Γιουγκοσλαβία ξεκίνησε το 1941 με την επικράτηση του τιτοϊσμού και την τεχνική συνένωση εθνών υπό ενιαία οντότητα. Οι έξι Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες που αποτελούσαν τη Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας ήταν οι Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, της Κροατίας, του Μαυροβουνίου, της Σλοβενίας, της Σερβίας και της “Μακεδονίας”.

Σέρβοι, Μαυροβούνιοι, Κροάτες, Σλοβένιοι, Ούγγροι, Αλβανοί, Μουσουλμάνοι, Σλαβομακεδόνες, συγκροτούν την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας (ΟΔΓ), που κάτω από τη στιβαρή ηγεσία του στρατάρχη Γιόζιπ Μπροζ Τίτο επιβίωσε, χωρίς ουσιαστικά προβλήματα, μέχρι το θάνατο του Κροάτη -αλλά πάνω από όλα Γιουγκοσλάβου- ηγέτη Τίτο.

Ακολουθεί μια δεκαετία έντονης αμφισβήτησης της ενιαίας κρατικής οντότητας της Γιουγκοσλαβίας και το 1991 αρχίζει η αποσύνθεσή της, με την ανεξαρτησία της Κροατίας και της Σλοβενίας. Για την εξέλιξη αυτή, σημαντική είναι η ευθύνη της ΕΕ και ειδικά της προεδρεύουσας εκείνη την περίοδο χώρας, της Γερμανίας. Στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ της 15ης Δεκεμβρίου, η Ελλάδα, με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και υπουργό Εξωτερικών τον Αντώνη Σαμαρά, είχε συναινέσει στην διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.

Το χρονικό που συντάραξε τη χώρα

Είχε προηγηθεί το 1989 από τον Γιουγκοσλάβο πρόεδρο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς η κατάργηση του καθεστώτος αυτονομίας του Κοσσυφοπεδίου, που συνιστά αναμφίβολα τραγικό πολιτικό λάθος. Εθνικιστής ηγέτης ο Μιλόσεβιτς, προκάλεσε την αντίδραση του αλβανικού εθνικισμού καθώς οι Αλβανοκοσοβάροι δημιούργησαν τον παράνομο “στρατό” του UCK. Παράλληλα η κίνηση Μιλόσεβιτς έδωσε την ευκαιρία στη Γερμανία του Γκένσερ, που ήταν τότε υπουργός Εξωτερικών και ένας από τους πρωτεργάτες της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας, να χρησιμοποιήσει το ΝΑΤΟ, με τις “ευλογίες” του Αμερικανού προέδρου Μπιλ Κλίντον, ώστε να διαλυθεί η Γιουγκοσλαβία και να γίνει η Κροατία το πρώτο ανεξάρτητο κράτος και συνεπώς η πιο φιλογερμανική χώρα της Βαλκανικής.

Έτσι, στις αρχές του 1999, η Νέα Γιουγκοσλαβία περιλαμβάνει τη Σερβία και το Μαυροβούνιο, ενώ υπάρχουν και δύο συμπαγείς εθνότητες, των αλβανοφώνων στο Κοσσυφοπέδιο και των Ούγγρων στη Βοϊβοντίνα, που αποτελούν όμως, επαρχίες της Σερβίας. Ασφαλώς, η ραγδαία επιδείνωση της κατάστασης στο Κοσσυφοπέδιο, ήταν και το αποτέλεσμα της πολιτικής εθνικής κάθαρσης του Μιλόσεβιτς εναντίον των αλβανοφώνων Κοσοβάρων, αλλά και της ένοπλης δράσης του Απελευθερωτικού Στρατού των Αλβανοκοσοβάρων του διαβόητου UCK, με στόχο την απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου.

Επίσης, η επιλεκτική “ευαισθησία” του ΝΑΤΟ (την οποία βλέπουμε και σήμερα στον πόλεμο της Ουκρανίας) για την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των αλβανοφώνων Κοσοβάρων, θα πρέπει να συνδεθεί και με την αξιοποίηση της υψίστης γεωστρατηγικής αξίας, για τη Δυτική Συμμαχία (ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ), περιοχής των Κεντρικών και Δυτικών Βαλκανίων, όπου πλειοψηφούν οι Αλβανοί. Ο έλεγχος αυτής της βαλκανικής “πυριτιδαποθήκης” εξασφαλίζει στην “προστάτιδα” της Δύσης, τις ΗΠΑ, την πρόσβαση στην Ευρασία, αλλά και τον έλεγχο των αξόνων μεταφοράς του φυσικού αερίου, του πετρελαίου της Κασπίας και του Καυκάσου, στη Δύση.

Στη Σερβία μέσω Βουλγαρίας

Οι τηλεοπτικές εικόνες που έμπαιναν κάθε βράδυ στα σπίτια μας, την Άνοιξη του 1999, από την βομβαρδισμένη Γιουγκοσλαβία ήταν συγκλονιστικές. Αρχές Μαΐου του 1999 και ενώ οι αεροπορικές επιδρομές των νατοϊκών αεροσκαφών ήταν σε έξαρση, αποφάσισα να επισκεφτώ τη φλεγόμενη Γιουγκοσλαβία και να καλύψω δημοσιογραφικά τα τεκταινόμενα εκεί.

Η περίφημη JAT, η αεροπορική εταιρεία της Γιουγκοσλαβίας, από την πρώτη μέρα των αεροπορικών βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ έχει διακόψει όλες τις πτήσεις της, εσωτερικού και εξωτερικού. Έτσι λοιπόν, προκειμένου να φθάσω στο Βελιγράδι χρησιμοποίησα την “BALKAN AIR” (βουλγαρική αεροπορική εταιρεία), που από την Αθήνα με μετέφερε στη Σόφια. Είναι Παρασκευή 7 Μαΐου απόγευμα και βρίσκομαι στο αεροδρόμιο της βουλγαρικής πρωτεύουσας. Από εκεί επιβιβάστηκα σε λεωφορείο που έκανε το δρομολόγιο Σόφια-Βελιγράδι. Μάλιστα οδηγός του λεωφορείου ήταν ένας Σέρβος πιλότος, της καθηλωμένης αεροπορικής εταιρείας JAT!

Μόλις όμως φθάσαμε στη Γκαλοτίνα, τον μεθοριακό σταθμό Βουλγαρίας-Γιουγκοσλαβίας, με περίμενε μια δυσάρεστη έκπληξη. Οι Σέρβοι στρατιώτες, όταν κατά τον έλεγχο των ατομικών στοιχείων διαπίστωσαν ότι είμαι Έλληνας δημοσιογράφος, με κατέβασαν από το λεωφορείο και δεν μου επέτρεψαν να περάσω τα σύνορα! Έπρεπε μου είπαν να ενημερώσουν πρώτα τις αρχές και μετά θα μου επιτρέψουν την είσοδο στην Γιουγκοσλαβία.

Εν τω μεταξύ έχει νυχτώσει, βρέχει καταρρακτωδώς και οι Σέρβοι στρατιώτες δεν μου επιτρέπουν, να κάτσω ούτε κάτω από υπόστεγο! Οι συγκεκριμένοι στρατιώτες, προς μεγάλη μου απογοήτευση, δεν διαπνέονταν ακριβώς, από το πνεύμα της ελληνοσερβικής φιλίας! Έμεινα όρθιος όλη τη νύχτα στη βροχή, με παρέα μια αγέλη σκύλων. Εφιαλτική νύχτα…

Με οδηγό έναν εγκληματία!

Τελικά, μετά από αρκετές διατυπώσεις και μετά από μία επώδυνη, μαρτυρική και ολονύχτια περιπέτεια, την επόμενη μέρα πέρασα επιτέλους τα σύνορα και βρέθηκα στη γιουγκοσλαβική επικράτεια. Το πρόβλημα ήταν βέβαια, πως θα φθάσω στο Βελιγράδι, αφού ούτε τρένο, ούτε λεωφορείο, ούτε ταξί υπήρχε διαθέσιμο. Οι σιδηροδρομικές γραμμές είχαν καταστραφεί από τις βόμβες του ΝΑΤΟ, ενώ το εμπάργκο καυσίμων είχε ακινητοποιήσει τα υπόλοιπα μεταφορικά μέσα.

Τελικά βρέθηκε ένας άνεργος και περιθωριακός Σέρβος που “προθυμοποιήθηκε” με 300 δολάρια να με μεταφέρει στο Βελιγράδι με το ιδιωτικό του αυτοκίνητο, ένα ερειπωμένο “Γιούγκο”. Σε λίγο όμως το μετάνιωσα, αφού ο Σέρβος μου αποκάλυψε ότι ήταν στις φυλακές καταδικασμένος για φόνο και ληστεία και είχε αποφυλακιστεί προσωρινά, λόγω πολέμου! Έλα στη θέση μου, μόνος, σε ξένη χώρα, με οδηγό ένα δολοφόνο και σε εμπόλεμη ζώνη. Έδιωξα τις μαύρες σκέψεις, χαζεύοντας το ανοιξιάτικο τοπίο.

Το πρώτο που συναντάει κανείς στη Γιουγκοσλαβία είναι μια μαγευτική εικόνα εκπληκτικής φυσικής ομορφιάς. Η Γιουγκοσλαβία είναι μια πανέμορφη χώρα, καταπράσινη, με πολλά ποτάμια, με τεράστιες καλλιεργήσιμες εκτάσεις και κατάφυτες βουνοπλαγιές. Με το πειρατικό ταξί λοιπόν έχουμε αφήσει τα σύνορα και κατευθυνόμαστε προς το Βελιγράδι.

Τρόμος από τα αεροσκάφη του ΝΑΤΟ

Περίπου πέντε χιλιόμετρα πριν από την πόλη Νις, ο Σέρβος οδηγός σταμάτησε απότομα και γεμάτος αγωνία μου δείχνει στον καταγάλανο ουρανό ένα σμήνος μαχητικών αεροσκαφών του ΝΑΤΟ. Δευτερόλεπτα αργότερα τα αεροσκάφη του ΝΑΤΟ “αφήνουν” τις βόμβες τους με στόχο τις εγκαταστάσεις της “Γιούγκο Πετρόλ” και εξαφανίζονται.

Μετά από λίγο φθάσαμε στο Νις, όπου πυκνά μαύρα σύννεφα είχαν ήδη σκεπάσει τον ουρανό. Μια δεξαμενή πετρελαίου είχε καταστραφεί ολοσχερώς και μία ακόμη είχε τυλιχθεί στις φλόγες. Προσπαθούμε να πλησιάσουμε, αλλά η αστυνομία μας υποχρεώνει να σταματήσουμε στην άκρη. Δύο ασθενοφόρα, ανοίγοντας το δρόμο με τις σειρήνες τους, έτρεχαν με ιλιγγιώδη ταχύτητα στον τόπο της συμφοράς. Αργότερα μάθαμε ότι τρεις άνθρωποι σκοτώθηκαν και δώδεκα είχαν τραυματιστεί. Κάποια από τις νατοϊκές βόμβες αστόχησε και πάλι.

Λίγο αργότερα, ο Σέρβος οδηγός, με εγκαταλείπει στο “ΤΑΧΙ” και φεύγει, αφού πήρε μαζί του και τα κλειδιά του αυτοκινήτου! Δεν έχω κάτι καλύτερο να κάνω, μένω στο αυτοκίνητο και περιμένω διαβάζοντας το βιβλίο του Κλαούζεβιτς “Η Τέχνη του Πολέμου”. Δύο ώρες αργότερα τον βλέπω να έρχεται τρέχοντας περιχαρής, κρατώντας στο χέρι του ένα μπιτόνι με βενζίνη, για να “φουλάρουμε” και να συνεχίσουμε το ταξίδι μας για Βελιγράδι. Που και πως το βρήκε, μόνο αυτός ξέρει. Αργά το απόγευμα φθάσαμε στο Βελιγράδι.

Η πόλη έδειχνε ήρεμη, αφημένη στη νωχέλεια του ανοιξιάτικου απογεύματος. Το Βελιγράδι είναι μια από τις ωραιότερες και πιο ιστορικές πόλεις της Ευρώπης. Οι “συμβουλές” που έχω ήταν να μείνω στο ξενοδοχείο “Χάγιατ”, διότι είναι ασφαλές και απρόσβλητο από τους νατοϊκούς βομβαρδισμούς. Και ο λόγος; Εκεί μένουν οι δημοσιογράφοι και οι τεχνικοί του CNN! Και είχαν δίκαιο…