Περού, “Πόλεμος Ειρηνικού”… Ένας αξιωματικός ανά 1,4 στρατιώτες!

Το Περού ήταν μια από τις σημαντικότερες χώρες που προέκυψαν από τη διάλυση της ισπανικής αποικιακής αυτοκρατορίας στη νότια Αμερική. Θεωρητικά θα έπρεπε να παρατάσσει και έναν από τους ισχυρότερους στρατούς. Το πολιτικό παιχνίδι εξουσίας όμως δεν επέτρεψε κάτι τέτοιο και όταν προέκυψε ανάγκη ο στρατός ήταν απροετοίμαστος.

Ο Πόλεμος του Ειρηνικού του 1879-83 με το Περού και τη Βολιβία να μάχονται μαζί κατά της Χιλής, ξέσπασε για καθαρά οικονομικούς λόγους, για την εκμετάλλευση της πλούσιας σε ορυκτό πλούτο ερήμου Ατακάμα, και της περιοχής των Άνδεων στα σημερινά σύνορα των τριών χωρών. Ο πόλεμος ξεκίνησε με την εισβολή του στρατού της Χιλής σε εδάφη που τότε ανήκαν στη Βολιβία η οποία και κήρυξε τον πόλεμο στη Χιλή, η οποία απάντησε και με κήρυξη πολέμου κατά του Περού που ήταν σύμμαχος της Βολιβίας.

Το Περού δεν ήταν προετοιμασμένο για μια τέτοια αναμέτρηση. Σπαρασσόμενο για χρόνια από τις πολιτικές διαμάχες που λάμβαναν τη μορφή εμφυλίων πολέμων, είχε έναν πολύ μικρό τακτικό στρατό, 6.140 ανδρών, διαθέσιμο. Στον αριθμό αυτό περιλαμβάνονταν και 25 στρατηγοί και άλλοι 2.654 αξιωματικοί. Αντιστοιχούσε κατά συνέπεια ένας περίπου αξιωματικός ανά 1,4 άνδρες!

Το πεζικό αποτελείτο από μόλις οκτώ τάγματα. Υπήρχαν ακόμα τρία συντάγματα ιππικού και δύο συντάγματα πυροβολικού, όλα υποεπανδρωμένα. Τα τάγματα πεζικού ήταν το 1ο από την επαρχία της Πιτσίνκα, που σήμερα ανήκει στο Εκουαδόρ, το 2ο από την επαρχία Ζεπίτα, το 3ο από την περιοχή του Αγιακούτσο, το 4ο από την πόλη του Καγιάο, το 5ο Κυνηγών του Κούσκο, το 6ο Κυνηγών του Πούνο, το 7ο Κυνηγών της Φρουράς και το 8ο της πρωτεύουσας Λίμα.

Μαζί με ένα σύνταγμα λογχοφόρων, ένα ουσάρων και ένα εφίππων κυνηγών και τα δύο συντάγματα πυροβολικού, συγκρότησαν την “Στρατιά του Νότου”. Κατά τη διάρκεια του πολέμου σχηματίστηκαν άλλα οκτώ τάγματα πεζικού και πολλά περισσότερα εθνοφρουρών.

Το 1880 το πεζικό παρέτασσε 16 τάγματα γραμμής, επτά τάγματα εθνοφρουρών και πέντε «φάλαγγες» εθνοφρουρών, δυνάμεως τάγματος επίσης. Επίσης σχηματίστηκε ένα τάγμα πεζοναυτών δυνάμεως έξι λόχων. Μετά τις καταστροφικές ήττες σε Τάκνα και Αρίκα υπήρξε νέα αναδιοργάνωση για να συγκρατηθούν οι Χιλιανοί πριν τη Λίμα. Όλοι οι ικανοί να φέρουν όπλα άνδρες, ηλικίας 16-60 ετών, κατατάχθηκαν υποχρεωτικά στον στρατό, σχηματίζοντας την Εφεδρική Στρατιά της Λίμα.

Έτσι συγκεντρώθηκαν περί τους 20.000 άνδρες. Η δύναμη αυτή όμως είχε τεράστιες ελλείψεις σε οπλισμό και εξοπλισμό και φυσικά οι άνδρες δεν ήταν επαρκώς εκπαιδευμένοι. Θεωρητικά το πεζικό έφτασε να παρατάσσει 30 τακτικά τάγματα και 41 τάγματα ή διλοχίες εθνοφρουρών. Δεν κατορθώθηκε πάντως να συγκρατηθεί ο Χιλιανός Στρατός και η Λίμα κυριεύθηκε.

Πολλοί αξιωματικοί και στρατιώτες του διαλυμένου στρατού κατέφυγαν στις Άνδεις και σχημάτισαν μια δύναμη γνωστή ως “Στρατός του Κέντρου”. Σε αυτή εντάχθηκαν και πολλοί Ινδιάνοι που εκτελούσαν επιθέσεις ανταρτοπόλεμου κατά των Χιλιανών. Μια άλλη δύναμη που συγκροτήθηκε από υπολείμματα μονάδων ήταν η λεγόμενη “Στρατιά του Βορρά”, που όμως δεν είχε και πολλές επιτυχίες να επιδείξει. Οι Περουβιανοί αναγκάστηκαν να παραδεχτούν την ήττα τους και υπέγραψαν μια αρχική συνθήκη με τη Χιλή το 1883. Ο πόλεμος έληξε επίσημα τον Απρίλιο του 1884.

Ο Περουβιανός πεζός ήταν καθ’ ομολογία των αντιπάλων του γενναίος στρατιώτης. Δεν ήταν όμως και καλά εκπαιδευμένος, ενώ υστερούσε και σε οπλισμό των αντιπάλων του. Έτσι το τακτικό πεζικό εξολοθρεύτηκε στις πρώτες μάχες και από το 1880 και μετά οι μονάδες πεζικού συγκροτούνταν από άνδρες ακόμα ελλιπέστερα εκπαιδευμένους, που στρατολογούνταν βιαστικά ενόψει της προέλασης των εχθρών. Οι εθνοφρουροί ελάμβαναν ακόμα χειρότερη εκπαίδευση και εξοπλίζονταν με ότι όπλο ήταν διαθέσιμο.

Τα ίδια και χειρότερα ίσχυαν για την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό των ανδρών της λεγόμενης “Εφεδρική Στρατιά της Λίμα”. Οι περισσότεροι άνδρες της ήταν Ινδιάνοι πάροικοι των μεγαλοκτηματιών και δεν είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την σύγκρουση. Αντίθετα οι άνδρες που διασώθηκαν και κατέφυγαν στις Άνδεις ήταν οι πλέον αποφασισμένοι και πολέμησαν καλά ενισχυμένοι από τους Ινδιάνους Κουέσκα, οι οποίοι συνηθισμένοι στο άγριο κλίμα της οροσειράς αποδείχθηκαν ακαταπόνητοι έναντι των Χιλιανών.

Το πεζικό ήταν οπλισμένο με ποικίλο οπλισμό. Υπήρχαν 5.000 βελγικής κατασκευής γαλλικά τυφέκια Chassepot, αλλά και νεώτερα Chassepot υποδείγματος 1869 με μεταλλικό φυσίγγιο και 2.000 τυφέκια Comblain. Αποφασίστηκε η μετατροπή 5.000 Chassepot ώστε να βάλλουν το φυσίγγιο των 11mm του Comblain, αλλά μόνο 2.000 από αυτά μετατράπηκαν.

Όταν ξέσπασε ο πόλεμος το πεζικό διέθετε ακόμα 1.417 μετασκευασμένα από εμπροσθογεμή, τυφέκια Snider-Enfield M1866. Κατά τη διάρκεια του πολέμου παραγγέλθηκαν τυφέκια Peabody-Martini από την Τουρκία, και ισπανικής κατασκευής Remington. Άλλα 5.000 Remington αγοράστηκαν από την Αίγυπτο. Σε γενικές γραμμές το πεζικό μαστίζονταν από την πολυτυπία και την παλαιότητα και την κακή συντήρηση των τυφεκίων του.