Πληρώνουμε τη δικτατορία ακόμα και σήμερα

Εν πρώτοις, η κατάλυση της Δημοκρατίας δεν ήλθε ως κεραυνός εν αιθρία, καθώς υπάρχουν σοβαρές ευθύνες και στον παλιό πολιτικό κόσμο. Η έλευση της στρατιωτικής διακυβέρνησης υπήρξε ξενοκίνητη και στηρίχθηκε σε μία μικρή αλλά άκρως συνωμοτική ομάδα αξιωματικών. Ο επικείμενος Αραβοϊσραηλινός πόλεμος των «6 ημερών» προϋπέθετε την πολιτική συναίνεση της Ελλάδος, την οποία οι παραδοσιακοί πολιτικοί δεν εξασφάλιζαν (βλ. σχετικά τα απομνημονεύματα του Γιάννη Μπούτου).

Πρώτο θύμα της δικτατορίας ήταν ο στρατός: διαταράχθηκαν η ιεραρχία και η πειθαρχία και, οκτώ μήνες μετά την επιβολή της, ανετράπη η κοινοβουλευτική μοναρχία, που λειτουργούσε ως μέσο αυτοσυγκράτησης των πολιτικών απέναντι σε καταχρήσεις εξουσίας. Τα πρώτα σύννεφα στον ελληνοτουρκικό ορίζοντα εμφανίστηκαν τον Ιανουάριο του 1968, κατόπιν του αφοπλισμού της Κύπρου από την ελληνική Μεραρχία, η οποία είχε σταλεί νωρίτερα από τον Γεώργιο Παπανδρέου. Το σφάλμα αυτό του Γεώργιου Παπαδόπουλου άνοιξε την όρεξη του αρπακτικού γείτονα για τις περιοχές του Αιγαίου και της Θράκης, με την επιθετικότητα να συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Οικονομική πολιτική και συγκυρία

Στην οικονομία και τη δημόσια διοίκηση, η δικτατορία επέτυχε διότι εστηρίχθη σε δοκιμασμένα πρόσωπα της δημόσιας διοικήσεως και η διεθνής οικονομική συγκυρία υπήρξε ευνοϊκή. Το πετρέλαιον κόστιζε μόνο 3 δολάρια το βαρέλι, οι προηγηθείσες ξένες επενδύσεις (ΕΣΣΟ-Πάππας, Πεσινέ, Ελληνικά Ναυπηγεία, Ναυπηγεία Νιάρχου, Ολυμπιακή Αεροπορία του Ωνάση κλπ) εξασφάλισαν ισορροπία στο ισοζύγιο πληρωμών και η φρόνιμη νομισματική πολιτική των Γαλάνη-Θάνου διετήρησε τη νομισματική σταθερότητα. Έως ότου η υπέρμετρη ρευστότητα στην οικονομία προκάλεσε το 1973 κύμα ακρίβειας με αφορμή την πρώτη πετρελαϊκή κρίση εξαιτίας του πολέμου Γιομ Κιπούρ τον Σεπτέμβριο, οπότε το πολιτικό άνοιγμα του Γεωργίου Παπαδόπουλου ανετράπη τον Νοέμβριο πάλι από μία εξωτερική παρέμβαση, για να υποστεί ο Ελληνισμός την καταστροφή της Κύπρου τον Ιούλιο 1974 με την τουρκική εισβολή.

Η ευθύνη αποδίδεται στη δεύτερη χούντα του συνταγματάρχη Ιωαννίδη αλλά δεν στερείται συνυπευθυνότητας η ολιγωρία του Κ. Καραμανλή να αμυνθεί κατά της εισβολής του ΝΑΤΟ στην Κύπρο. Το άνοιγμα του «Φακέλου της Κύπρου» εκκρεμεί ακόμη.

Συνοψίζοντας την «επάρατο επταετία», μπορούμε να πούμε ότι εχάθη η ευκαιρία εκσυγχρονισμού της Ελληνικής Πολιτείας που ίσως θα είχε επιτευχθεί εάν ο Στρατός παρέδιδε την εξουσία σε νέα γενεά πολιτικών κι όχι στον παλαιοκομματισμό, όπως το 1974. Οι ολιγοφρενείς δικτάτορες δεν ανελήφθησαν εγκαίρως να αποκαταστήσουν τη Δημοκρατία σε στέρεα θεμέλια — εξ ου και η σημερινή πρωθυπουργική αυταρχικότητα.