Ποιοι είναι οι πειρατές που θαυμάζει ο Ερντογάν

Η πειρατεία ανθούσε στη Μεσόγειο την περίοδο 1400-1830 και σχεδόν όλα τα πλοία που παρέπλεαν τις βόρειες ακτές της Αφρικής, γινόταν στόχος των πειρατών. Ο λαός των Βερβέρων, στις ακτές της Μπαρμπαριάς, ήταν για αιώνες ο φόβος και ο τρόμος των εμπόρων και των πλοίων που μετέφεραν τα εμπορεύματα τους. Οι περιοχές αυτές από τις οποίες εξορμούσαν οι πειρατές και οι κουρσάροι ανήκαν στις αυτόνομες επαρχίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας της Τρίπολης, του Αλγερίου της Τύνιδας και του Σουλτανάτου του Μαρόκου.

Όλες λοιπόν οι παράλιες πόλεις εκεί είτε επιδιδόταν, είτε μίσθωναν ή συνεταιριζόταν πειρατές, για να λεηλατήσουν τα διερχόμενα πλοία. Οι “κουρσάροι” ήταν ιδιώτες που σε περίοδο πολέμου λάμβαναν από τις αρχές ενός κράτους το “δικαίωμα” να λαφυραγωγούν τα εμπορικά πλοία που έφεραν εχθρική σημαία, αποδίδοντας μέρος των λαφύρων στο κράτος, τη σημαία του οποίου έφεραν. Αυτό όμως, επειδή απέφερε πολλά κέρδη, επεκτάθηκε και σε περιόδους ειρήνης και σε πλοία με οποιαδήποτε σημαία.

Σιγά-σιγά η δράση τους επεκτάθηκε σε κοντινά νησιά, σε γειτονικές περιοχές και σε κοντινά κράτη. Όπου δε οι πειρατές έκαναν επιδρομή, όχι μόνο έπαιρναν αλλά και κατέστρεφαν τα πάντα, το δε πέρασμα τους ακολουθούσε πάντα η ερήμωση της περιοχής. Από την ανθρώπινη λεία, ξεχώριζαν αυτούς που δεν είχαν υλική αξία και τους σκότωναν.

Τους υπόλοιπους, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, τους πουλούσαν σαν σκλάβους στα σκλαβοπάζαρα της εποχής. Αρκετές γυναίκες ξεριζώθηκαν από τους τόπους τους και οι μεν τυχερές κατέληξαν να γίνουν από σουλτάνες μέχρι οικιακοί βοηθοί, ενώ οι άτυχες παρείχαν υπηρεσίες στα καπηλειά και στα πορνεία. Έτσι, τα “εμπορικά” πλοία έπλεαν πάντα με το φόβο των άγριων πειρατών.

Οι αδελφοί Μπαρμπαρός

Τον 16ο αιώνα φοβεροί πειρατές στην Μεσόγειο ήταν οι αδελφοί Μπαρμπαρός. Ο μεγαλύτερος, ο Ορούτς Ρέις, ακολούθησε πρώτος τον δρόμο της πειρατείας και ήταν πλήρωμα μιας πειρατικής γαλέρας με βάση τη Λέσβο. Ο Ουρούτς αιχμαλωτίστηκε από τους Ιππότες της Ρόδου που τον είχαν σκλάβο τους μέχρι τότε που τον αγόρασε ένας Αιγύπτιος εμίρης από την Αλεξάνδρεια. Εκεί συναντήθηκε με τον μικρό του αδελφό Χιζίρ Μπιν Γιακούπ, αργότερα γνωστό ως Μπαρμπαρός, ή Μπαρμπαρόσα, τον οποίο μύησε στη πειρατεία και μετά με τη βοήθεια του εμίρη, εξελίχτηκαν σε τρομερούς πειρατές. 

Αρχικά εξορμούσαν από το νησί Ντζέρμπα της Τυνησίας και επιτίθονταν σε κάθε διερχόμενο εμπορικό. Κυρίευαν δε από παπικές γαλέρες μέχρι Ισπανικά πολεμικά. Αργότερα μετακόμισαν στο Ντζιντζελί, κοντά στο Αλγέρι, όπου σε μια επιδρομή σε Ισπανικό οχυρό, ο Ουρούτς έχασε το χέρι του, πράγμα που γέμισε με μίσος και τα δύο αδέλφια. Έκτοτε οι επιθέσεις εστιαζόταν σε Ισπανικά πλοία και Ισπανικές κτήσεις. Το 1516 διέδωσαν πως ο Σουλτάνος του Αλγερίου δεν αντιμετώπιζε σωστά τους Ισπανούς και ο Ουρούτς με τους συντρόφους του, αφού εκδίωξε τους Ισπανούς, του επιτέθηκε, τον σκότωσε και αυτοανακηρύχτηκε σουλτάνος.

Τα αδέλφια απελευθέρωσαν αρκετά εδάφη από τους Ισπανούς αλλά μέθυσαν από τη δόξα και τα πλούτη, και άρχισαν να ονειρεύονται ένα δικό τους κράτος και εκεί και στη διπλανή Τυνησία, την οποία κατέλαβαν το 1520. Έφτιαξαν δηλαδή μια δυνατή και πειρατική πέρα για πέρα, χώρα. Η δράση αυτή των αδελφών Μπαρμπαρόσα, ήταν που ώθησε τους Ισπανούς να καταλάβουν πολλά λιμάνια-ορμητήρια των πειρατών, το δε Αλγέρι υποχρεώθηκε να πληρώνει φόρους.

Όμως, οι μουσουλμάνοι κάτοικοι δεν άντεξαν την Χριστιανική κατοχή και ζήτησαν βοήθεια από τους Οθωμανούς (1518) που αμέσως την έδωσαν ενώ ο πειρατής Χαϊρεντίν (Δώρο Θεού) συμμάχησε μαζί τους. Οι Οθωμανοί έστειλαν στρατό και εκδίωξαν τους Ισπανούς από τα περισσότερα λιμάνια της Μπαρμπαριάς, ο δε Χαϊρεντίν χρήστηκε επίσημα σουλτάνος του Αλγερίου.

Ο Χαϊρεντίν κυριαρχεί στη Μεσόγειο

Ο Χαϊρεντίν με τις ικανότητες του κέρδιζε τη μια ναυμαχία μετά την άλλη. Λεηλατούσε χριστιανικές πόλεις, έκαιγε χωριά και οικισμούς, έπιανε σκλάβους και έφερνε τον όλεθρο και τη καταστροφή στους Χριστιανούς. Η φήμη του κυκλοφορούσε παντού και χάριν αυτής, ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής, του ανέθεσε την οργάνωση του πρώτου Οθωμανικού στόλου και τον έκανε από κουρσάρο, ναύαρχο (1533).

Οι Αλγερινοί κουρσάροι κυριαρχούσαν πλέον στην Μεσόγειο και με την οθωμανική άδεια πραγματοποιούσαν “κούρσες” (πειρατείες). Αργότερα ο Χαϊρεντίν έχασε την Τυνησία αλλά κατάφερε να καταλάβει τη Νίκαια και τη Μαγιόρκα. Με το στόλο του νικούσε σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο τον χριστιανικό στόλο. Ο αυτοκράτωρ Κάρολος Ε’ ανησύχησε και ανέθεσε στον Γενοβέζο ναύαρχο Αντρέα Ντόρια να αντεπιτίθεται και να καταλαμβάνει τις οθωμανικές κτήσεις στις ακτές του Ιονίου.

Ο Χαϊρεντίν απάντησε με επιδρομές στα ενετοκρατούμενα νησιά της Μεσογείου. Ο Χαϊρεντίν μετά μια σημαντική νίκη επί του χριστιανικού στόλου, έξω από την Πρέβεζα, προήχθη σε καπουδάν πασά και σε Μπεηλέρμπεη του Αιγαίου και της οθωμανικής πλέον Βόρειας Αφρικής και λεγόταν πλέον Μπαρμπαρός Χαιρεντίν πασά. 

Κατά τη διάρκεια των κατακτητικών του επιδρομών, ο Μπαρμπαρόσα πήγε με τους Τούρκους και Αλγερινούς κουρσάρους εναντίον ελληνικών νησιών στο Ιόνιο και Αιγαίο. Στη Κέρκυρα κατέστρεψε πάνω από 140 οικισμούς, στην Αστυπάλαια, Κυκλαδονήσια και βόρειες Σποράδες έκανε μεγάλες σφαγές, ενώ στα Κύθηρα σκότωσε πάνω από 7.000 γυναικόπαιδα και τα κατέστρεψε ολοσχερώς. Ο Μπαρμπαρός αφού διόρισε τον γιο του πασά της Αλγερίας, αποσύρθηκε στο παλάτι του στην Κωνσταντινούπολη όπου έζησε πλουσιοπάροχη ζωή και πέθανε το 1546. Ο αρχικουρσάρος μπορεί να πέθανε, αλλά η πειρατεία εξακολουθούσε να ανθεί και να τρομοκρατεί για πάρα πολλά χρόνια την Ανατολική Μεσόγειο.

Το τέλος της πειρατείας

Στα τέλη του 18ου αιώνα τα ευρωπαϊκά κράτη άρχισαν να αντιμετωπίζουν σοβαρά τους πειρατές στην Μπαρμπαριά και να έχουν επιτυχίες χάρις στα καλύτερα εξοπλισμένα πολεμικά τους πλοία. Την περίοδο αυτή, οι ΗΠΑ πλήρωναν αρκετά λύτρα για την απελευθέρωση των πληρωμάτων και των πλοίων τους, αλλά έχαναν το φορτίο τους. Τους ζητήθηκε να πληρώνουν ένα ειδικό φόρο για προστασία, αλλά ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τόμας Τζέφερσον, αρνήθηκε και αποφάσισε να διευθετήσει το θέμα με τα κανόνια. 

Ο πρώτος πόλεμος εναντίον των πειρατών (τα τέσσερα οθωμανικά κρατίδια της Μπαρμπαριάς) ξεκίνησε από τις ΗΠΑ και τη Σουηδία και έμεινε στην ιστορία σαν Τριπολιτανικός Πόλεμος ή Πόλεμος στις ακτές της Μπαρμπαριάς. (1801-1805). Μερικά χρόνια αργότερα, το 1815, μια ναυτική μοίρα των ΗΠΑ υπό τον πλοίαρχο Στίβεν Ντικάτουρ επιτέθηκε στο Αλγέρι και εξανάγκασε τον κυβερνήτη του να υπογράψει συνθήκη, σύμφωνα με την οποία τα πλοία των ΗΠΑ εξαιρούνταν των πειρατικών επιθέσεων.

Η πειρατεία όμως συνεχιζόταν και οι επιδρομές σε πλοία χριστιανικών κρατών ανάγκασαν την επόμενη χρονιά τους Ολλανδούς και Βρετανούς να συμμαχήσουν και να επιτεθούν στους πειρατές. Ο στόλος των πειρατών και των κουρσάρων της Μπαρμπαριάς αποδεκατίστηκε και αυτό ήταν η αρχή του τέλους. Το 1830, η Γαλλία εισέβαλε στο Αλγέρι που το κατέλαβε για να το κρατήσει για τα επόμενα 123 χρόνια και οι πειρατείες σταμάτησαν.

Η σύγχρονη πειρατεία στη Μεσόγειο 

Τα τελευταία χρόνια, η πειρατεία ήλθε πάλι στο προσκήνιο με τους πειρατές να δραστηριοποιούνται στην Ερυθρά Θάλασσα, Ινδικό Ωκεανό, ακτές Σομαλίας, Δυτική Αφρική (Γουινέα- Νιγηρία) και στη ΝΑ Ασία (στενά Μάλακας, Μαλαισία, Ινδονησία). Τουλάχιστο 100 πειρατείες γίνονται κάθε χρόνο. Πρόσφατα η Τουρκία ονειρεύτηκε τις πρόσκαιρες επιτυχίες των Οθωμανών. Ο Ερντογάν, που δήλωσε τελευταία πως επιδιώκει με το Anadolu να βαδίσει στα χνάρια του Μπαρμπαρός, εζήλεψε και τη δόξα του Σουλτάνου Σελίμ Α’ (1512-1520) που επεξέτεινε την αυτοκρατορία προς την Αφρική και τη Συρία.

Ο Σελίμ ήταν φανατικός μουσουλμάνος και ο πρώτος Οθωμανός σουλτάνος που έλαβε το τίτλο του χαλίφη του Ισλάμ. Ήταν αυτός που σκότωσε όλα τα μέλη της οικογένειας που είχαν έστω και μικρό δικαίωμα στη διαδοχή του θρόνου. Ήταν αυτός που σκότωσε τα αδέλφια του και εξόντωσε 40.000 ανθρώπους για να κρατηθεί στο θρόνο του. Ήταν αυτός που δεν έδειχνε έλεος ούτε στους εχθρούς του, ούτε στους ομόθρησκους του. Γι’ αυτό του δόθηκε το προσωνύμιο “Γιαβούζ” (σκληρός). Ο Ερντογάν μπορεί να μην το παραδέχεται, όμως βαδίζει στα χνάρια του, έχει τα ίδια γεωπολιτικά και θρησκευτικά όνειρα και συμπεριφέρεται, όπως αυτός.

Ο Ερντογάν, έπειτα από ένα μικρό διάλλειμα λόγω του καταστροφικού σεισμού, θυμήθηκε και πάλι τους Οθωμανούς κουρσάρους, που κάποτε δρούσαν στην Ανατολική Μεσόγειο και ονειρεύεται τις πρόσκαιρες δόξες τους. Εξάλλου έχει δώσει τα ονόματα τους στα “σύγχρονα πειρατικά” πλοία που προχώρησαν σε πειρατικού χαρακτήρα επεμβάσεις στην κυπριακή και στη δυνητική ελληνική ΑΟΖ, στο πρόσφατο παρελθόν.