Πώς η Χωροφυλακή συνέλαβε την κιλότα και άλλα φαιδρά εποχής

Η Ελληνική Χωροφυλακή ήταν ένα σώμα οργανωμένο στρατιωτικά με αστυνομικά καθήκοντα. Ιδρύθηκε στις 15 Ιουνίου 1833 ως Βασιλική Χωροφυλακή. Το 1920 ιδρύθηκε και η Αστυνομία Πόλεων, σώμα με αποστολή την αστυνόμευση των πόλεων της Αθήνας, του Πειραιά, της Πάτρας και της Κέρκυρας. Το 1984 τα δύο σώματα συγχωνεύθηκαν στην Ελληνική Αστυνομία.

Tο σχετικό συστατικό Διάταγμα της Χωροφυλακής συντάχθηκε επάνω στη βάση του Οργανισμού της Γαλλικής Εθνικής Χωροφυλακής: «Συσταίνεται Χωροφυλακή, σκοπός της οποίας είναι να στερεώσει και να διαφυλάττει την κοινήν ασφάλειαν, επιτηρούσα με άγρυπνον όμμα εις το να προλαμβάνεται και εμποδίζεται πάσα διατάραξη της κοινής ησυχίας εγκληματική επιχείρησις και παρεμβαίνουσα με δραστηριότητα και ταχύτητα προς ανακάλυψιν και σύλληψιν των κακούργων. Το χρέος της είναι και να διατηρή την ισχύν των νόμων καθ’ όλην την Περιφέρειαν του Κράτους και τα Στρατόπεδα και εις τον Στρατόν…».

Πρόδρομοι της Χωροφυλακής ήταν η Πολιταρχεία, που ιδρύθηκε στο Ναύπλιο το 1828, η οποία είχε καθήκοντα κυρίως εκτελεστικής δύναμης και η Eκτελεστική Δύναμη Πελοποννήσου, μια Πεντακοσιαρχία, που είχε διαιρεθεί σε διάφορα τμήματα της Πελοποννήσου. Επικεφαλής της τελευταίας ήταν ο Ιωάννης Μακρυγιάννης και αποστολή είχε την εμπέδωση της δημόσιας ασφάλειας, καταπολεμώντας την ληστεία που είχε εξαπλωθεί σε όλη την, καθημαγμένη από τις συνεχείς μάχες της Επανάστασης, επικράτεια.

Η επικρατούσα κατάσταση, όπου κυριαρχούσε η αμάθεια και η ασυδοσία, είχε ως αποτέλεσμα την καταγραφή πολλών φαιδρών αναφορών, αλλά και περίεργων συμπεριφορών οργάνων της Τάξης. Ως εισαγωγή σε αυτά που παραθέτω στη συνέχεια, αξίζει να παραθέσω τις κάτωθι αναφορές (να τονισθεί ότι στα παρατιθέμενα κείμενα διατηρείται η σύνταξη και η ορθογραφία των συνταξάντων):

«Οι παλαιοί ανθυπασπισταί της Χωροφυλακής, επί εκάστη μεταθέσει και μόλις αναλαμβάνοντες υπηρεσιών εις τον νέον σταθμόν, εντελώς δε πριν ή εκτιμήσουν με δικαιοσύνην και ευπρέπειαν το έργον του προηγηθέντος και το τι παρελάμβανον, εκάθηντο στο μικρό γραφείο τους, έστριβαν το μουστάκι, εξερόβηχαν και έγραφαν την πρώτη αναφορά: “Κύριε διευθυντά, το σκότος, το χάος, η αναρχία και η πλήρης σύγχυσις εκυριαρχούσαν στο σταθμό, όταν εγώ παρέλαβα! Έκτοτε όμως άρχισε ν’ ανατέλλη κι εδώ ο ήλιος της δικαιοσύνης και της τάξεως, μόλις πάτησα το πόδι μου εδώ και ο τόπος κατάλαβε με τι λεοντάρι έχει να κάμη”» (Πάνου Τσούμα: “Λιοντάρια ανθυπασπιστές”!).

Ακολουθεί μία έτερη αναφορά προς την Ανακτορική ΝομαρχίανΚορίνθου, από χωροφύλακα που υπηρετούσε στο χωριό Περαχώρα Κορινθίας, για δολοφονίες… μικρών πευκών:

«Αναφορά υπηρετούντος εν Περαχώρα Λουτρακίου Κορινθίας

Προς την Ανακτορικήν Νομαρχίαν Κορίνθου.

Ευσεβάστως αναφέρω κατά συνεπώς διαταγής σας αποστολήν γαιοκτηνοφύλακος προς ανακάλυψιν ηλικίας πεύκων, ήγουν δηλαδή, ποία είναι γέρικα, ποία νέα νεανίζοντα και ποία βυζανιάρικα. Επειδή τις εγώ αδυνατών ν΄ανακαλύψω τα έτη τούτων λόγω αναρμοδίου ειδικότητος άνευ περαιτέρω οδηγιών, οι δε αφιλότιμοι και μασκαράδες χωρικοί νύκτωρ δι΄απάτης νύκτωρ εν καιρώ ηλίου μεσουρανούντος δολοφονούσι ανάδρως τα μικρά πεύκα εν στόματι μαχαίρας, ως ο Ηρώδης περνούντες τον κορμόν των. Περιμένω επί συστάσει και τον γαιοτοδοχωροφύλακα ως ηθικόν περά τα τοιαύτα εγκλήματα.

Εν πέρα-Χώρα τη Απριλίου 13 του 1835

Ο Επικεφαλής μοναδικός
Χωρ/λαξ Μηνάς Μητράκης».

Παράδοξες αναφορές από την Χωροφυλακή

Πέραν της φαιδρότητας υπήρξαν και περιστατικά παράδοξα, όπου δημόσιοι λειτουργοί ενεργούσαν, εκμεταλλευόμενοι την θέση των, εντελώς αντίθετα από το καθήκον τους. Στις 20 Φεβρουαρίου 1845 ο Νικόλαος Ρούσος, κάτοικος Βαλτετσίου Μαντινείας, κατέθεσε αναφορά, που συζητήθηκε σε Επιτροπή της Βουλής, ότι οι γιοί του, Παναγιώτης, Γεώργιος και Ηλίας, μαζί με τον γαμπρό του, Σταύρο, συνέλαβαν στις 17 Ιανουαρίου, στον Δαμαλά (Τροιζήνα), τέσσερις ληστές, που δρούσαν στην επαρχία Ερμιονίδας.

Τότε, ο Ενωματάρχης Σαμουρζάκης και ο δήμαρχος Ερμιόνης, Δ. Νικολάου, προσκάλεσαν στην Ερμιόνη κάποιους από αυτούς που συνέλαβαν τους ληστές και αφού τους ξυλοκόπησαν άγρια (εβασάνισαν), στη συνέχεια τους κατεμήνυσαν, με αποτέλεσμα να φυλακισθούν στο Ναύπλιο (!), όπου κάποιοι από αυτούς αθωώθησαν. Ζητεί να προωθηθεί η αναφορά του στο δικαστήριο Ναυπλίας, για να χρησιμοποιηθεί κατά την δίκη του δημάρχου Ερμιόνης, με την κατηγορία ότι προστατεύει τη ληστεία! Η επιτροπή της Βουλής γνωμοδότησε, μάλιστα, να προωθηθεί η αναφορά στα υπουργεία Εσωτερικών και Δικαιοσύνης.

Συνεχίζουμε, όμως, με τα φαιδρά… όπου αστυνομικός διοικητής απαγορεύει το… παίξιμο του κρέατος. Αποτελεί μνημείο φαιδρότητας η ήδη πολυδημοσιευμένη (για αυτό και δεν την παραθέτω ολόκληρη) απίστευτη εγκύκλιος διαταγή του αστυνομικού διοικητή Δημητσάνας Εμμ. Λαγουδάκη, από τη Σητεία της Κρήτης, με ημερομηνία 4 Δεκεμβρίου 1883, όπου, μεταξύ άλλων απαιτεί: «Να εμποδισθούν βία το ουγγάρισμα των όνων και μοσχαρίων, τα χλιμίντρισματα των ίππων και γαλών (κουτσουλίων)».

Προειδοποιεί, επίσης, πως: «Όσοι παρ’ εμού οφθώσι και των οργάνων μου, εργολαβούντες άρρενες μετά θήλεων θέλουσι ραβδισθεί ανελλιπώς εν τω Κρατητηρίω». Και, τέλος, απαγορεύει «το συνομιλείν εντός του λουτήρος με άτομα εις άλλους λουτήρας, ως και το τάραγμα του ύδατος δι’ αερίων παρ’ αυτών εξερχομένων, οι γέλωτες και το παίξιμον του κρέατός των». Ξεχωρίζει δε –τι να πρωτοδιαλέξει κανείς– ότι «απαγορεύεται το πλύσιμον εν τη θαλάσση άνευ αδείας» (σ.σ. κάνει λόγο για θάλασσα στη Δημητσάνα!).

Η σύλληψη μιας… κιλότας!

Ένας υπενωμοτάρχης περιγράφει με γλαφυρότητα πώς δεν κατάφερε να προβεί σε συλλήψεις:

«Προς την Μοιραρχίαν Αργολίδος και Κορινθίας

Περί πράξεως και κατά ντίπ πρόσωπον προσβολής και υβρίσεως υποφαινομένου…
Σήμερον την 10ην της νύξ αμέσως άμα επληροφορήθην παραχρήμα ότι ο ληστοφυγόδικος και επιγεγραμμένος υπό της Σής Κυβέρνησις Μήτρος Αρκούδας ευρίσκεται ταύτην την νύξ εις τον οίκον του Αθανασίου Βλάγκου, όστις και κουμπάρος μετερχόμενος και τον ληστήν τω ανωτέρω είχε κονάκι, παραλαβών τους υπ’ εμέ στρατιώτας Λάζαρον Στρατήν, Ευάγγελον Βλάχον και Μανώλην Μήτρου μετ’ όπλων και οπλισμόν και πολιορκήσαμεν τας στενόδου της οικίας και πάσαν έξοδον με ταύτης και παραθέσας νυκτοφύλακας κοινώς καραούλι, εισήλθον μετά την ξίφος εις χείρας, έν ονόματι του νόμου και του Βασιλέως, να σιλάβω τον έγκλειστον της παρούσης επιγραμμένον ληστήν.

Αυτός όμως ευθύς αμέσως με είδε προς παράληψιν καθήκοντος, υπηρεσίας και επιορκίας μού προσέφερε μεζέ και κρασί εις το οποίον εγώ εφνιάσας διέταξα αμέσως ευθύς την παράδοσιν του εν ονόματι του Βασιλέως και του νόμου, όστις με έσπρωξε κατά της θύρας και διά της χείρ του κατά πρόσωπον της δεξιάς παριάς. Εγώ παρέλαβα τους νυχτοφύλακας και διά πύρ ομαδόν κατά του οίκου ανεκάληψα την απόδρασιν και αμέσως ειδοποίησα τον πλησίον σταθμόν. Ταύτα αναφέρω ευπειθώς προς την Σ. Μοιραρχίαν προς συμμόρφωσιν και διαταγήν διά την σύλληψιν του εσωκλείστου ληστοφυγοδίκου.

Ο δράσας ευπειθώς
υπενωμοτάρχης Μήτρος Ζουλαχμάκης».

Ο ανωτέρω, ως ενωμοτάρχης, πλέον, περιγράφει, με ανάλογο γλαφυρό τρόπο, έτερο περιστατικό παρανομίας, όπου, όμως, επέτυχε σύλληψη… μιας κιλότας!:

«Εν Κούλουρη τη 10η Νοεμβρίου 1894

Προς τον Σεβαστόν και αξιότιμον αρχηγόν Αθήναζε

Έχω την τιμή να σας αναφέρω τα κάτωθι που υπέπεσαν εις γνώσιν μου. Χθες περί λίχνων αφάς καιροφυλακτίσας λάθρα και υπούλως, συνέλαβον ζεύγος ερωτομανές, αποτελούμενο μιας εγχωρίου νεανίδας κι ενός αλλοφύλου άρρενος εις απρεπήν στάσην αλλά λόγω του δημοτικού σκότους και ελλείψει ιδιωτικού φαναρίου εις χείρας μου, απέδρασαν και εξακολουθούν απέδρα, αφήσαντες ακουσίως εις τον τόπο του εγκλήματος, τα τεκμήρια της ανόμου πράξεώς τους, την τε γυναικείαν σκελέαν, την εγχώριον παντούφλαν και τε τον πήλον του αλλόφυλλου άρρενος, άτινα συνέλαβον άνευ αντιστάσεως τίνος.

Ο ανήρ διετέλη ενταύθα εξ Αθηνών προσωρινώς και επί συστάσει εις πανδοχείον και απέδρα περί το λυκαυγές κρυφίως και υπούλως, δια του πορθμείου. Αύριο θα επωφεληθώ της ενταύθα ζωοπανηγύρεως και ήθελον προβάλλειν την εγχώριον παντούφλαν εις τους πόδας των γυναικών προς αναγνώρισιν της ενόχου οικοδεσποτίσης, ταύτης κηρυχθήσεις εις άγνοιαν. Την σκελέαν κρατώ ως πειστήριον.

Ευπειθέστατος ο Αναφέρων
Μιχαήλ Ζουλαχμάκης Ενωματάρχης».

Η Χωροφυλακή στο κυνήγι του Γιαγκούλα

Είμαστε, πλέον, στον 20ό αιώνα αλλά, ως φαίνεται, η φαιδρότης ενίων αναφορών παραμένει. Μια τέτοια συνέταξε στις 7/4/1923 ο υπαστυνόμος του Κιλκίς Ιωάννης Πετράκης προς τον διοικητή του στο τοπικό αστυνομικό τμήμα, και αφορά μια ενέδρα αστυνομικών σε ληστές που είχαν κατακλέψει την περιοχή. Γράφει λοιπόν: «Λαμπυριζούσης και σελαγιζούσης της σελήνης παρά λίμνην της Δοϊράνης, εωράκαμεν τους ληστάς. Κράζων δε “σταθήτε, ρε πούστηδες, γαμώ το σταυρό σας” και απαντησάντων “κλάσε μας τ’ αρχίδια”, απέδρασαν…».

Όταν ο ίδιος, την Κυριακή 20 Σεπτεμβρίου 1925, επικεφαλής μεγάλου αστυνομικού αποσπάσματος, πολιορκούσε τη συμμορία του Φώτη Γιαγκούλα στην Κλεφτοβρύση, νομίζοντας ότι η σφαίρα του είχε πετύχει τον πολιορκημένο λήσταρχο, αναφώνησε περιχαρής: «Το σκότωσα το σκυλί, παιδιά, χτυπάτε αλύπητα τους άλλους!». Τότε, απ’ το ταμπούρι του Γιαγκούλα ακούστηκε η απάντηση: «Μου έκλασες τ’ αρχίδια, κύριε μοίραρχε!». Τελικά, ο Φώτης Γιαγκούλας σκοτώθηκε σε αυτή τη μάχη και ο δικτάτωρ Θεόδωρος Πάγκαλος προήγαγε τον μοίραρχο Ιωάννη Πετράκη σε ταγματάρχη επ’ ανδραγαθία.

Το 1984, όταν έγινε η συγχώνευση της Ελληνικής Χωροφυλακής με την Αστυνομία Πόλεων, προέκυψε θέμα επιλογής προστάτη Αγίου, καθότι η μεν Ελληνική Χωροφυλακή είχε ως προστάτιδα την Αγία Ειρήνη, η δε Αστυνομία Πόλεων τον Άγιο Μηνά. Αντ’ αυτών επελέγη ο Άγιος Αρτέμιος. Και ξαφνικά προέκυψε έντονος προβληματισμός και αναστάτωση, καθότι ο Άγιος, διαπιστώθηκε πως είναι και προστάτης των… όρχεων! (Συναξαριστής Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου). Ήταν ο δεύτερος προβληματισμός που προκάλεσε η συγχώνευση των δύο σωμάτων. Ο πρώτος ήταν, φυσικά, η ονομασία του νέου σώματος, με τα αρχικά ΕΛΑΣ… Να ήταν, άραγε, τυχαίες οι επιλογές;