“Sonderkommando Arajs”: Τα τρομακτικά SS της Λετονίας

Την 1η Ιουλίου 1941 τα γερμανικά στρατεύματα εισήλθαν στην πρωτεύουσα της Λετονίας, Ρίγα. Μαζί τους έφτασαν στην περιοχή και οι δολοφόνοι SS του Einsatzgruppe Α, μιας εκ των “ειδικών” ομάδων που είχε συγκροτήσει ο Χίμλερ για την “εκκαθάριση” των μετόπισθεν.

Επικεφαλής του Einsatzgruppe Α ήταν ο Βάλτερ Στάλεκερ που στην “αποστολή” του αυτή δεν ήταν όμως μόνος. O Γερμανός ήρθε σε επαφή με έναν Λετονό, γερμανικής καταγωγής, αξιωματικό της αστυνομίας, τον Βίκτορ Αράις. Το γεγονός αυτό θα είχε τρομακτικές επιπτώσεις για χιλιάδες ανθρώπινες ζωές.

Ο Αράις, γιος Γερμανού σιδερά, γεννήθηκε το 1910. Μετά την στρατιωτική του θητεία ενεγράφη στη νομική σχολή του πανεπιστημίου, αλλά δεν πήρε ποτέ πτυχίο. Αντίθετα κατάφερε να διοριστεί στην αστυνομία. Ήταν ένας αρχομανής και φιλόδοξος άνδρας με ακραίες απόψεις, φιλογερμανός εκ καταγωγής και πεποιθήσεως.

Ο Στάλεκερ ζήτησε από τον Αράις να συγκροτήσει ένα “ειδικό τμήμα” που ονομάστηκε “Sonderkommando Arajs”, με στόχο τους Εβραίους της χώρας. Μέσα σε 24 ώρες ο Αράις είχε ξεκινήσει την στρατολόγηση. Στις 4 Ιουλίου η μονάδα του πραγματοποίησε την πρώτη της “δράση”. Ο Αράις και οι άνδρες του έκλεισαν μέσα στη μεγάλη συναγωγή της Ρίγα 20 Εβραίους, κυρίως γυναικόπαιδα, και έβαλαν φωτιά στο κτήριο. Όσοι ήταν μέσα κάηκαν ζωντανοί.

Η σφαγή των Εβραίων

Αυτή ήταν η αρχή. Η συνέχεια όμως ήταν πολύ χειρότερη. Στο τμήμα του Αράις έσπευσαν να καταταγούν ομοϊδεάτες του. Στην αρχή το τμήμα αριθμούσε 300 περίπου άνδρες. Σύντομα η δύναμή του αυξήθηκε στους 500 και το 1942 έφτασε τους 1.500. Στη Λετονία υπολογιζόταν πως ζούσαν 80.000 Εβραίοι, εκείνη την εποχή. Οι Γερμανοί, πριν καν τεθεί το θέμα της “τελικής λύσης” επισήμως είχαν σκοτώσει χιλιάδες στη Πολωνία.

Μετά την κατάκτηση των Βαλτικών χωρών αποφασίστηκε η εξόντωση όλων των εκεί κατοικούντων Εβραίων. Από τα μέσα Ιουλίου περίπου και για μερικούς μήνες οι άνδρες τους Αράις εκτελούσαν, μαζί με τους Γερμανούς, Εβραίους στο δάσος του Μπικιερνέκι κοντά στην Ρίγα. Υπολογίζεται πως οι άνδρες του Αράις σκότωσαν πάνω από 4.000 Εβραίους και 1.000 ακόμα φιλοσοβιετικούς. Ο Αράις και οι άνδρες του μετέβαιναν από χωριό σε χωριό με λεωφορεία των αστικών συγκοινωνιών, συγκέντρωναν και σκότωναν τους Εβραίους.

Μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου 1941 όλοι οι Εβραίοι της Λετονίας βρισκόταν είτε κλεισμένοι σε γκέτο, είτε ήταν νεκροί. Στα τέλη Νοεμβρίου-αρχές Δεκεμβρίου, μαζί με το Einsatzgruppe Α, ο Αράις και οι φονιάδες του μετέφεραν από το γκέτο της Ρίγα στο δάσος της Ρούμπουλα 24.000 Εβραίους τους οποίους οι Γερμανοί δολοφόνησαν εκεί. Ο Αράις παρακολουθούσε τις εκτελέσεις στουπί στο μεθύσι, ενώ οι άνδρες του άρπαζαν ότι πολύτιμο μετέφεραν μαζί τους τα άτυχα θύματα. Σε άλλη περίπτωση 1.200 Εβραίοι ρίχτηκαν σε μια λίμνη.

Το τέλος του Αράις

Το 1942 το “Sonderkommando Arajs” στάλθηκε να πολεμήσει κατά των Σοβιετικών παρτιζάνων στη Λευκορωσία. Εκεί οι άνδρες διέπραξαν ανήκουστα εγκλήματα κατά δικαίων και αδίκων, σφάζοντας, καίγοντας, κλέβοντας, λεηλατώντας αδιακρίτως. Η μονάδα δημιούργησε και δικό της στρατόπεδο συγκέντρωσης έξω από τη Ρίγα. Εκεί δολοφονήθηκαν πάνω από 2.000 άνθρωποι.

Για τη δράση του οι Γερμανοί προήγαγαν τον Αράις στον βαθμό του ταγματάρχη, το 1943. Κατόπιν όμως το “Sonderkommando Arajs” διαλύθηκε και οι άνδρες του μεταφέρθηκαν στις δύο υπό συγκρότηση λετονικές μεραρχίες των Waffen SS, της “Λετονικής Λεγεώνας”. Μέχρι τότε η μονάδα του Αράις είχε δολοφονήσει τουλάχιστον 26.000 ανθρώπους στη Λετονία και τη Λευκορωσία.

Ο Αράις τελικά κατάφερε, στο τελικό στάδιο του πολέμου, να κινηθεί δυτικά και αιχμαλωτίσθηκε από τους Βρετανούς. Παρέμεινε κρατούμενος σε στρατόπεδο αιχμαλώτων ως το 1949, αλλά δεν δικάστηκε για τα εγκλήματά του. Με νέο όνομα – Βίτορ Τσέιμποτς – εργάστηκε αργότερα στη Δυτική Γερμανία.

Ωστόσο το 1979 αναγνωρίστηκε και τελικά δικάστηκε και καταδικάστηκε. Πέθανε το 1988 στην φυλακή, τελών σε αυστηρά απομόνωση. Βασική μάρτυρας κατηγορίας του ήταν μια Εβραία που επέζησε των βασανιστηρίων και των ομαδικών βιασμών από τους άνδρες του, η Ζέλμα Σεπσέλοβιτς. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο υπασπιστής και πρωτοπαλίκαρο του Αράις, Χέρμπερτς Κούκουρς, πιλότος της λετονικής αεροπορίας, ξέφυγε στην Βραζιλία. Ωστόσο δεν ξέφυγε της τιμωρίας. Το 1965 εκτελέστηκε από πράκτορα της Μοσάντ στην Ουρουγουάη.