Σαλό: Οι έσχατοι υπερασπιστές του Μπενίτο Μουσολίνι

Το 1943 η Ιταλία εγκατέλειψε τον Άξονα. Ο Μουσολίνι όμως απελευθερώθηκε από τους Γερμανούς και ίδρυσε την “Ιταλική Κοινωνική Δημοκρατία”, το διαβόητο κράτος-μαριονέτα των Ναζί “Σαλό”, στα ιταλικά εδάφη που βρισκόταν υπό γερμανικό έλεγχο. Παράλληλα ξεκίνησε και η προσπάθεια συγκρότησης στρατού.

Ο Μουσολίνι, μετά την απελευθέρωσή του από τον πολυμήχανο Σκορτσένι, ίδρυσε ένα κράτος- φάντασμα στη βόρεια Ιταλία. Η Ιταλική Κοινωνική Δημοκρατία ήταν ένα απομεινάρι της φασιστικής “δόξας”, έχοντας ως πρωτεύουσα τη μικρή κωμόπολη Σαλό στην περιοχή της Μπρέσια. Ο Μουσολίνι ανέθεσε στον στρατάρχη Γκρατσιάνι την ευθύνη συγκρότησης του στρατού του νέου κράτους. Τα αποτελέσματα όμως ήταν απογοητευτικά.

Συνολικά συγκροτήθηκαν τέσσερις μεραρχίες και ένας αριθμός ανεξάρτητων συγκροτημάτων. Οι τέσσερις μεραρχίες ήταν: η Μεραρχία Βερσαλιέρων “Italia”, η Μεραρχία Γρεναδιέρων “Littorio”, η Μεραρχία Πεζοναυτών “San Marco” και η Μεραρχία Αλπινιστών “Monterosa”. Όλες αυτές οι μεραρχίες προβλεπόταν να διαθέτουν δύο συντάγματα πεζικού, γρεναδιέρων, βερσαλιέρων, πεζοναυτών ή αλπινιστών, ένα σύνταγμα πυροβολικού, επιλαρχία αναγνώρισης, στοιχειά μηχανικού, διαβιβάσεων, αντιαρματικών όπλων και υπηρεσιών.

Όλες, δε, άρχισαν να συγκροτούνται την άνοιξη του 1944, με εξαίρεση τη “Monterosa” που συγκροτήθηκε τον Αύγουστο του 1944 και παρά τον τίτλο της ήταν μια κοινή μεραρχία πεζικού.
Οι παραπάνω μεραρχίες πάντως δεν συγκροτήθηκαν ποτέ πλήρως, αφού είχαν μονίμως έλλειμμα ανδρών και η μαχητική τους αξία ήταν, επιεικώς, χαμηλή, με εξαίρεση τη Μεραρχία “San Marco”. Ασχολήθηκαν κυρίως με την καταδίωξη των Ιταλών ανταρτών. Όταν χρειάστηκε να πολεμήσουν τακτικά στρατεύματα δεν άντεξαν στη δοκιμασία.

Φασίστες και καιροσκόποι

Το επίπεδο εκπαίδευσης, παρά την παρέμβαση Γερμανών εκπαιδευτών, δεν ήταν το αναγκαίο, κυρίως διότι το έμψυχο υλικό των μονάδων ήταν χαμηλής ποιότητας. Ορισμένοι, νέοι κυρίως, ήταν ιδεολόγοι φασίστες, που όμως δεν μπορούσαν να μετατραπούν από τη μια μέρα στην άλλη σε πολεμικές μηχανές.

Από την άλλη πολλοί άνδρες τους ήταν κοινοί καιροσκόποι που κατατάσσονταν για να κερδίσουν, για τον εαυτό τους και τις οικογένειές τους τον επιούσιο άρτο τους. Άλλοι ήταν μεγάλης ηλικίας και ούτως ή άλλως δεν μπορούσαν να προσφέρουν και πολλά και άλλοι ήταν κατάδικοι των φυλακών, που κατατάχθηκαν με αντάλλαγμα την απελευθέρωσή τους. Και πάλι εξαίρεση αποτελούσε η Μεραρχία “San Marco”, η μόνη που μπορεί να χαρακτηριστεί ως ετοιμοπόλεμη, καθώς την εκπαίδευσή των ανδρών που θα την συγκροτούσαν, την είχαν αναλάβει οι Γερμανοί, από τα τέλη του 1943.

Οι μεραρχίες αυτές, πλην της “Italia”, εντάχθηκαν στην Στρατιά της Λιγουρίας, υπό τον Γκρατσιάνι, μαζί με γερμανικά στοιχεία. Η Μεραρχία “Italia” εντάχθηκε στη Γερμανική 14η Στρατιά. Η μόνη επιτυχής επαφή των φασιστών Ιταλών με τακτικά συμμαχικά στρατεύματα έγινε τον Φεβρουάριο του 1945, όταν οι άνδρες της Μεραρχίας “Italia” απέκρουσαν αμερικανική επίθεση.

Ο εξοπλισμός των ανδρών ήταν επίσης μέτριος. Διατίθεντο ιταλικά και γερμανικά τυφέκια, υποπολυβόλα, πολυβόλα και αραβίδες. Οι όλμοι και τα πυροβόλα ήταν κυρίως ιταλικά. Οι στολές και τα κράνη επίσης ήταν ιταλικά. Στα τέλη του καλοκαιριού του 1944 συγκροτήθηκαν και δύο τεθωρακισμένα συγκροτήματα, το Συγκρότημα “Leoncello” και το Συγκρότημα “San Giusto”. Το πρώτο αποτελείτο από ουλαμό διοίκησης, με ένα πυροβόλο εφόδου Semovente M-43 και τέσσερα τροχοφόρα ΑB40/41, ίλη αρμάτων, με τέσσερα άρματα Μ 13/40 και τρία άρματα Μ 15/42 και μια ίλη με 12 τανκέτες CV-35. Το δεύτερο διέθετε μια ίλη αρμάτων, μια ίλη πυροβόλων εφόδου και μια ίλη τεθωρακισμένων, τροχοφόρων οχημάτων, η ακριβής σύνθεση των οποίων, όμως, δεν είναι γνωστή.

Ανυπόληπτοι για τους Γερμανούς

Πέραν των ανωτέρω σχηματισμών και συγκροτημάτων συγκροτήθηκαν και ορισμένες μονάδες, επιπέδου συντάγματος και τάγματος, με μοναδικό στόχο την καταδίωξη των ανταρτών, ή τη φύλαξη των ακτών. Το 3ο Σύνταγμα Βερσαλιέρων, για παράδειγμα, διέθετε τέσσερα τάγματα ακτοφυλακής. Το Σύνταγμα Βερσαλιέρων “Luciano Manara”, διέθετε τρία τάγματα. Από αυτά το τάγμα “Benito Mussolini” και το τάγμα “Goffredo Mameli”, πολέμησαν ενταγμένα σε γερμανικούς σχηματισμούς. Ήταν συγκροτημένα από φανατικούς φασίστες, οπαδούς του Μουσολίνι.

Το τρίτο τάγμα “Enrico Toti” έδρασε ανεξάρτητα. Το Σύνταγμα “Cacciatori degli Appennini” διέθετε τέσσερα τάγματα και έδρασε αποκλειστικά κατά των ανταρτών. Το ίδιος συνέβη και το Αντιπαρτιζανικό Συγκρότημα, το οποίο με τέσσερα τάγματα, έδρασε στην περιοχή της Μπρέσια κατά των ανταρτών.

Το ηθικό των ανδρών των δυνάμεων αυτών ήταν γενικά πολύ χαμηλό, με εξαίρεση τους λίγους φανατικούς και τους άνδρες της 29ης Ιταλικής Μεραρχίας Εθελοντών των Waffen SS, γνωστής και ως Ιταλική Λεγεώνα SS. Τρία τάγματα της μονάδας αυτής που ανήκε στα SS, πολέμησαν εξαιρετικά κατά των Συμμάχων, στο Άντζιο. Αν και ονομαζόταν μεραρχία, στην πραγματικότητα η δύναμή της δεν ξεπέρασε ποτέ τους 6.000 άνδρες, στο απόγειο της ισχύος της.

Συγκροτήθηκε, τέλος, η λεγόμενη “Δημοκρατική Φρουρά”, μια δύναμη χωροφυλακής που αντικατέστησε τους περίφημους Καραμπινιέρους. Οι Γερμανοί ποτέ δεν είδαν σοβαρά την προσπάθεια των φασιστών Ιταλών συμμάχων τους να συγκροτήσουν στρατιωτικές δυνάμεις και για αυτό απέφευγαν αν τους διαθέσουν σύγχρονο πολεμικό υλικό, καθώς υπήρξαν περιπτώσεις που οι στρατιώτες πωλούσαν τα όπλα τους στους παρτιζάνους και επέστρεφαν στα σπίτια τους.