Στον Εθνάρχη δεν άρεσαν διαδηλώσεις και Πολυτεχνεία

Την επομένη ημέρα εκείνο το σημείο της πόλης θύμιζε πεδίο μάχης. Μόνο που από τη μία παράταξη υπήρχαν άρματα μάχης και στην άλλη 23 νεκροί, 1028 τραυματίες και 866 συλληφθέντες. Το δικτατορικό καθεστώς έδωσε διαταγή να καθαρίσουν την περιοχή και γενικά να μην ακουστεί κουβέντα για τα γεγονότα στο Πολυτεχνείο. Ωστόσο, κάποιοι πολιτικοί βγήκαν και μίλησαν. Κανελλόπουλος και Μαύρος προέβησαν σε έντονες δηλώσεις. Γι’ αυτό και τέθηκαν σε κατ’ οίκον περιορισμό. Φαίνεται όμως πως δεν είχαν όλοι οι προ-χούντας πολιτικοί “καθαρή εικόνα” για τις εξελίξεις. Και έτσι λειτούργησαν “σοφά”, αποφασίζοντας εκείνη ακριβώς τη στιγμή να σιωπήσουν.

Ο ιδρυτής της μετέπειτα ΝΔ Κωνσταντίνος Καραμανλής εκείνη την εποχή απολάμβανε τη διαμονή του στο Παρίσι. Έτσι, “μη έχοντας άμεσα την εποπτεία των δραματικών γεγονότων που εκτυλίσσονταν στην Αθήνα και εν όψει πιθανών ανεξέλεγκτων εξελίξεων που ήταν δυνατόν να επιφυλάσσουν, δεν θεώρησε προφανώς σκόπιμο να κάμει οποιαδήποτε εσπευσμένη δήλωση”. Εξάλλου οι απόψεις του ήταν γνωστές και διατυπωμένες με “σαφήνεια” . (Κωνσταντίνος Καραμανλής, Αρχείο, Γεγονότα & Κείμενα, Τ.7). Πράγματι, ο Καραμανλής αποκαλούσε τους δικτάτορες “επαναστάτες”. Αλλά ειδικά εκείνη τη στιγμή δεν ήθελε να μιλήσει.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου μάλιστα, του τηλεγράφησε και τον παρακάλεσε να κάνει μια δημόσια δήλωση ενάντια στη δικτατορία, όπως έκανε και ο Κανελλόπουλος. Θα ήταν εξαιρετικά σημαντικό πρώην πρωθυπουργός να καταδικάσει εκείνο το έγκλημα εις βάρος της νιότης. Αλλά φωνή βοώντος εν τη ερήμω. Ο Εθνάρχης προετοίμαζε την επάνοδό του, δίχως να εκτίθεται. Το μοναδικό πράγμα εξάλλου που συνέδεε τον Καραμανλή με το πανεπιστήμιο ήταν εκείνο το πτυχίο νομικής που είχε πάρει προπολεμικά.

Μετά την φυγή του από την Ελλάδα τo 1963 και κατά την διάρκεια της παραμονής του στο Παρίσι, προβληματιζόταν και έπαιζε γκόλφ στο εξωτερικό. Ενημερωνόταν για τα ελληνικά πράγματα μέσω αλληλογραφίας, μέσω Τύπου ή από τις συζητήσεις με τον στενό του συνεργάτη Τάκη Λαμπρία. Απλά παρακολουθούσε, σχολίαζε και αλληλογραφούσε.

Λίγα χρόνια πριν τη σιγή ιχθύος του 1973, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, από το 1965 οι Αμερικανοί, άρχισαν να επεκτείνουν τη φιλελεύθερη δημοκρατία τους, στέλνοντας χιλιάδες στρατεύματα και γιγαντιαία αεροπλάνα στο Βιετνάμ. Εκείνος ο βρώμικος πόλεμος είχε ξεσηκώσει κύμα αντιδράσεων στις ΗΠΑ. Ο αντιπολεμικός πυρετός επεκτάθηκε στην Ευρώπη και βεβαίως δεν άφησε ανεπηρέαστη την Ελλάδα. Οι Έλληνες φοιτητές πήραν θέση και εναντιώθηκαν στο έγκλημα του Βιετνάμ. Αλλά, φαίνεται ότι εκείνες οι αντιπολεμικές διαμαρτυρίες, δεν άρεσαν στον Καραμανλή.

Κατωτέρα των περιστάσεων νεολαία

Τον Μάιο του 1966 ο αυτοεξόριστος πρώην πρωθυπουργός δεν κρατήθηκε και έστειλε επιστολή στον φίλο του Κωνσταντίνο Τσάτσο, στην οποία του εξέφραζε την απογοήτευσή του για την ηθική κατάπτωση της πολιτικής στην Ελλάδα, για τον κίνδυνο του κομμουνισμού, αλλά και την απογοήτευσή του για την ελληνική Νεολαία. Τότε πρωθυπουργός της χώρας ήταν ο αποστάστης Στέφανος Στεφανόπουλος, πρώτης τάξεως “δημοκράτης” . Στην επιστολή του λοιπόν, έγραφε ο Εθνάρχης:

“Δεν γνωρίζω τι επέτυχα και τι δεν επέτυχα εις την σταδιοδρομίαν μου. Γνωρίζω όμως ότι ανέτρεψα την καθιερωμένην από μακρού αντίληψιν ότι η αθλιότης αποτελεί την αμετακίνητον μοίραν της Ελλάδος. Διότι απέδειξα εμπράκτως ότι ημπορεί ο λαός μας αν θέλη, να ευημερήση. Αυτό το ‘αν θέλει’, αφορά κυρίως την νεολαίαν του τόπου μας, η οποία οφείλει τον εξευρωπαϊσμόν της Ελλάδος να καταστήση ιδανικόν της και όχι τας διαδηλώσεις του Βιετνάμ και της Ινδοκίνας, εις τα το οποίας την εξωθούν ασυνείδητοι δημαγωγοί. Της δείξαμε ήδη των δρόμο και της δώσαμε και τα μέσα να τον πραγματοποιήση. Αν δε το πράξη, θα έχη αποδειχθή κατατωτέρα των περιστάσεων και θα έχει αδικήσει εαυτήν και προπαντός το έθνος”. (Κωνσταντίνος Καραμανλής, Αρχείο, Γεγονότα & Κείμενα, Τ.6).

Του Τσάτσου του άρεσε τόσο πολύ η επιστολή που παρακαλούσε τον Κωνσταντίνο Καραμανλή να την δημοσιεύσουν. Αποκάλεσε μάλιστα την επιστολή “ογκόλιθο που θα πέσει σε ένα έλος γεμάτο φρύνους και βατράχους“. Ο Καραμανλής, όμως, βράχος και τότε, ας κρατήσουμε low profile. Υπενθυμίζουμε ότι ο Τσάτσος έγινε μετά την πτώση της δικτατορίας Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Επί πρωθυπουργίας Καραμανλή, το 1958, η Ελλάδα διέθετε τη χαμηλότερη αναλογία σπουδαστών ανά κάτοικο, μόλις 0,0025 ενώ το αντίστοιχο για τη γειτονική Γιουγκοσλαβία ήταν 0,0048. Στη δεκαετία του 1960 η Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία προειδοποιούσε ότι αν δεν ανορθωθεί η Παιδεία, οι Έλληνες θα κινδύνευαν να γίνουν υπηρέτες της ΕΟΚ. Τα “μέσα” που έδωσε ο Εθνάρχης στη Νεολαία ήταν η πορεία ένταξης στην ΕΟΚ. Όλα τα υπόλοιπα δεν είχαν σημασία.

Στην τριετία 1965-67 η αμερικανική αεροπορία είχε ήδη ρίξει περισσότερες βόμβες στο Βιετνάμ από όσες είχε ρίξει συνολικά στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια της Χούντας, το φοιτητικό κίνημα, ίσως ήταν ο μοναδικός βραχίονας της κοινωνίας που σηκώθηκε. Αλλά και στις δύο περιπτώσεις ησυχία.

Η δυσοσμία των ναπάλμ, φαίνεται πως δεν έφτανε μέχρι το Παρίσι. Πάρτε το πτυχίο σας και εξευρωπαϊστείτε. Έτσι ίσως εξηγείται εκείνη η επιστολή του Κωνσταντίνου Καραμανλή προς τον Κωνσταντίνο Τσάτσο. Ίσως έτσι εξηγείται και η σιωπή του Εθνάρχη στα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Σιωπηλά και τα πτυχία αγιάζουν τα μέσα. Στο Βιετνάμ πέσανε ναπάλμ, αλλού μύρισε…