Στρατόπεδο θανάτου Τρεμπλίνκα 1943: Η απεγνωσμένη εξέγερση των “νεκρών”

Το στρατόπεδο θανάτου της Τρεμπλίνκα ήταν ένα από τα τρία της «Επιχείρησης Ράϊνχαρτ» για την εξόντωση των Εβραίων. Άρχισε να λειτουργεί στις 23 Ιουλίου 1942 σε ένα δάσος βορειοανατολικά της Βαρσοβίας. Σε αυτό δολοφονήθηκαν 700-900.000 Εβραίοι και περίπου 2.000 Τσιγγάνοι. Η Τρεμπλίνκα υπήρξε το πλέον φονικό γερμανικό στρατόπεδο μετά το Άουσβιτς. Οι Γερμανοί στην αρχή δολοφονούσαν όλους τους Εβραίους που μεταφέρονταν εκεί. Κατόπιν όμως άρχισαν κρατούν μερικούς εν ζωή εντάσσοντάς τους σε συνεργεία για την εκτέλεση της «εργασίας». Οι Εβραίοι αυτοί σχημάτισαν έναν πυρήνα αντίστασης με στόχο την εξέγερση και τη διαφυγή από το στρατόπεδο θανάτου.

Προετοιμασία εξέγερσης

Επικεφαλής της μυστικής οργάνωσης ήταν ο Εβραίος κρατούμενος λοχαγός του Πολωνικού στρατού Γιούλιαν Χοραζίτσκι. Έτσι οργανώθηκε μια επιτροπή που περιλάμβανε τον Ζέλιμιρ Μπλοχ, τον Ρούντολφ Μάσαρικ, τον στρατιωτικό ιατρό Μπέρεκ Λάχτερ και αρκετούς άλλους. Οι κρατούμενοι αποφάσισαν να εξεγερθούν στις 15 Ιουνίου 1943 αλλά τελικά η ημερομηνία άλλαξε όταν ένας κρατούμενος βιάστηκε να επιτεθεί χρησιμοποιώντας μια χειροβομβίδα. Μετά από αυτό οι Γερμανοί περιόρισαν τις αποστολές θυμάτων προς εξόντωση στη Τρεμπλίνκα διατάσσοντας μόνο τη καύση των ήδη νεκρών.

Εξέγερση

Τελικά στις 2 Αυγούστου 1943 η εξέγερση ξέσπασε. Ήταν η κατάλληλη στιγμή καθώς μια ομάδα ανδρών των SS με επικεφαλής τον υποδιοικητή Κουρτ Φραντς και 40 Ουκρανούς φρουρούς είχαν πάει για κολύμπι. Οι κρατούμενοι κατάφεραν να ξεκλειδώσουν το οπλοστάσιο της φρουράς και να αρπάξουν 20-25 τυφέκια, 20 χειροβομβίδες και αρκετά πιστόλια. Αμέσως μετά οι 700 περίπου κρατούμενοι επιτέθηκαν. Σε πρώτη φάση έβαλαν φωτιά σε κτήρια του στρατοπέδου, ανατίναξαν μια δεξαμενή καυσίμων και πυρπόλησαν εγκαταστάσεις. Μια ομάδα επιτέθηκε στην κύρια πύλη του στρατοπέδου ενώ άλλοι επιχείρησαν να σκαρφαλώσουν και να περάσουν τον φράκτη.

Οι περίπου 25 Γερμανοί και οι 60 Ουκρανοί φρουροί απάντησαν αμέσως με πυρά πολυβόλων και τυφεκίων και σκότωσαν τους περισσότερους από τους εξεγερμένους. Μόλις 200 κατάφεραν να ξεφύγουν από το στρατόπεδο. Καθώς δε είχαν παραλείψει να κόψουν τα τηλεφωνικά καλώδια, οι Γερμανοί κάλεσαν αμέσως ενισχύσεις. Αμέσως άρχισε η καταδίωξη των φυγάδων. Περίπου οι μισοί από αυτούς που ξέφυγαν σκοτώθηκαν άμεσα. Οι Πολωνοί αντάρτες της οργάνωσης ΑΚ διέσωσαν ορισμένους από τους φυγάδες. Άλλοι κατέφυγαν σε πολωνικά χωριά. Ορισμένοι βοηθήθηκαν, ορισμένοι παραδόθηκαν στους Γερμανούς. Τελικά περίπου 70, δηλαδή 1 στους 10, κατάφεραν να επιβιώσουν μέχρι τη λήξη του πολέμου.

«Ήταν κόλαση. Η απόλυτη κόλαση. Ένας φυσιολογικός άνθρωπος δεν μπορεί να φανταστεί πως ένα ζωντανό πλάσμα μπορεί να επιβιώσει. Οι γεννημένοι φονιάδες, χωρίς κανένα αίσθημα απλώς δολοφονούσαν», έλεγε ένας εκ των επιζώντων, ο Κάλμαν Τάιγκμαν πριν πεθάνει το 2012. Άλλοι επιζώντες δεν άντεξαν το ψυχικό βάρος αυτοί να ζουν και οι οικείοι τους να έχουν πεθάνει και μάλιστα με τόσο φρικτό θάνατο, ώστε αφαίρεσαν μόνοι τους τις ζωές τους. Το στρατόπεδο της Τρεμπλίνκα λειτούργησε για λίγο μετά την εξέγερση. Ακολούθως οι Γερμανοί το κατέστρεψαν και προσπάθησαν να σβήσουν εντελώς τα ίχνη του χωρίς να το κατορθώσουν.