Το πολεμικό πλοίο με τα “1.000 ονόματα” και την παράδοξη ιστορία

Το θωρηκτό «Ποτέμκιν» τέθηκε σε υπηρεσία το 1903 με τον Στόλο της Μαύρης Θάλασσας. Ήταν ένα τυπικό θωρηκτό της εποχής (προ-ντρέτνοτ), εξοπλισμένο με τέσσερα πυροβόλα των 12in (305 χλστ.), τοποθετημένα σε δύο δίδυμους πύργους, έναν στη πλώρη και έναν στην πρύμνη.

Διέθετε επίσης 16 πυροβόλα των 152 χλστ. 14 των 76 χλστ. έξι των 47 χλστ. και πέντε τορπιλοβλητικούς σωλήνες. Είχε μέγιστη θωράκιση 9in, μήκος 115,36 μ. εκτόπισμα 12,582 τόνων και μέγιστη ταχύτητα μόλις 16 κόμβων. Είχε δε πλήρωμα 741 ανδρών. Το θωρηκτό έλαβε την ονομασία του από τον στρατηγό, πρωθυπουργό και εραστή της Μ. Αικατερίνης, πρίγκιπα Ποτέμκιν. Σε καμία περίπτωση το πλοίο δεν μπορούσε να θεωρηθεί κάτι το εξαιρετικό, ωστόσο, καθώς ο πιθανότερος αντίπαλός του θα ήταν το τουρκικό ναυτικό, θεωρείτο ικανοποιητικό.

Το σκάφος έγινε πάντως διάσημο λόγω της γνωστής στάσης που ξέσπασε σε αυτό, στις 27 Ιουνίου 1905, όταν μερικοί ναύτες, διαμαρτυρόμενοι για την ποιότητα του συσσιτίου, στασίασαν. Το 1905 το ηθικό του ρωσικού ναυτικού, μετά την καταστροφική ήττα του από τους Ιάπωνες, ήταν στο χειρότερο δυνατό σημείο. Η ήττα είχε προκαλέσει συγκρούσεις, υποδαυλιζόμενες από τους Μπολσεβίκους, σε όλη τη Ρωσία. Την εξέγερση αυτή κατέγραψε ο Σεργκέι Αϊζενστάιν στην περίφημη ταινία του «Θωρηκτό Ποτέμκιν».

Το εξεγερμένο πλήρωμα σκότωσε τους αξιωματικούς και για αρκετές μέρες έπλεε από λιμάνι σε λιμάνι της Μαύρης Θάλασσας. Τελικά, διωκόμενο, το πλοίο κατέφυγε στη Ρουμανία. Εκεί οι εξεγερμένοι το βύθισαν μόνοι τους, ανοίγοντας τις δικλείδες ασφαλείας και ζήτησαν άσυλο. Το ρωσικό ναυτικό όμως ανέλκυσε το πλοίο, που είχε βουλιάξει στα ρηχά και έτσι το «Ποτέμκιν» επέστρεψε στην Σεβαστούπολη, στις 27 Ιουλίου 1905, ημέρα του Αγ. Παντελεήμονα. Έτσι αποφασίστηκε να ονομαστεί «Παντελεήμων». Με αυτό το όνομα το πλοίο έμεινε γνωστό για τα επόμενα 12 χρόνια.

Με την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου το πλοίο πολέμησε κατά των, υπό τουρκική σημαία, γερμανικών πολεμικών “Γκέμπεν” και “Μπρέσλαου”. Το πρώτο ήταν ένα υπερσύγχρονο καταδρομικό μάχης, οπλισμένο με 10 πυροβόλα των 11in (280 χλστ.). Το δεύτερο ήταν ένα απλό ελαφρύ καταδρομικό. Το «Παντελεήμων» βρέθηκε δύο φορές αντιμέτωπο με το «Γκέμπεν», χωρίς να υποστεί βλάβες. Το 1917 με την κατάρρευση του τσαρικού καθεστώτος, το πλοίο ονομάστηκε και πάλι “Ποτέμκιν”.

Λίγο αργότερα άλλαξε και πάλι όνομα και πλέον ονομαζόταν «Μαχητής της Ελευθερίας». Το πλοίο κυριεύτηκε από τους Γερμανούς, το 1918, στην Σεβαστούπολη. Τον Δεκέμβριο του 1918 όμως πέρασε υπό τον έλεγχο των Λευκών και των Βρετανών και Γάλλων που μάχονταν τους Μπολσεβίκους. Οι Βρετανοί κατέστρεψαν τις μηχανές του πλοίου, ώστε ακόμα και αν το κυρίευαν οι Μπολσεβίκοι να μην μπορούν να το χρησιμοποιήσουν. Ύστερα από αυτό το πλοίο αφέθηκε να σαπίζει, μέχρι το 1924, που διαλύθηκε.