Το πολεμικό εγχειρίδιο του 6ου αι. μ.Χ. με εφαρμογή ως σήμερα

Το “Στρατηγικόν” που αποδίδεται στον αυτοκράτορα Μαυρικίου (539-602 μ.Χ.) αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα στρατιωτικά συγγράμματα όλων των εποχών. Ένα τέτοιο διαχρονικό έργο έχει, όπως είναι φυσικό εφαρμογή και στις μέρες μας, παρά το γεγονός ότι οι Καβαλλάριοι έχουν αντικατασταθεί από υπερσύγχρονα άρματα μάχης.

Ο Μαυρίκιος, στρατιωτικός και ο ίδιος, είχε αναπτύξει μία ιδιαίτερη σχέση με τα του στρατού. Στο έργο του καταλήγει σε ορισμένες διδαχές, οι οποίες θα έπρεπε ακόμα και σήμερα να αποτελούν τη χρυσή βίβλο του κάθε αξιωματικού.

Ο αυτοκράτορας, αρχικά αναφέρετε στις σχέσεις μεταξύ ανδρών και διοίκησης. Κάνει δε ιδιαίτερη μνεία στη συμπεριφορά που πρέπει να επιδεικνύει ο επικεφαλής, απέναντι στους άνδρες του, για να κερδίσει τον σεβασμό των υφισταμένων του και να εξασφαλίσει την πίστη και πρόθυμη εκτέλεση των διαταγών του.

Πρώτα από όλα, σύμφωνα με τον Μαυρίκιο, ο επικεφαλής πρέπει να συμμερίζεται απόλυτα τις κακουχίες που υφίστανται οι άνδρες του. Πρέπει να τρώγει το ίδιο συσσίτιο και να δίνει ο ίδιος το παράδειγμα στους άνδρες. Τέλος ο Μαυρίκιος αναφέρει έναν κατάλογο στρατιωτικών «αξιωμάτων»- τα αναφέρει ως γνωμικά- ορισμένα από τα οποία θα παρατεθούν ώστε να γίνει κατανοητή η τόσο παρεξηγημένη από πολλούς βυζαντινή-ελληνική στρατηγική σκέψη.

-Η ανδρεία και η τάξη των μαχόμενων έχουν σημασία και όχι το πλήθος τους.

-Λίγοι είναι από φυσικού τους ανδρείοι. Η εκπαίδευση είναι που καθιστά τον στρατιώτη χρήσιμο.

-Ο στρατηγός που μετά τη νίκη του καταδιώκει ασύνταχτα τον εχθρό, παραδίδει τη νίκη στους αντιπάλους.

-Ο στρατηγός που δεν εφοδιάζει και δεν τροφοδοτεί ικανοποιητικά τον στρατό δεν χρειάζεται εχθρούς για να ηττηθεί.

-Είναι σφάλμα του στρατηγού να επιτυγχάνει «ακριβές» σε αίμα νίκες.

-Ο στρατηγός οφείλει να υφίσταται περισσότερες κακουχίες από τους άνδρες του, στον πόλεμο, και να λαμβάνει τα λιγότερα από τα λάφυρα.

-Ο στρατηγός που αναζητά την πολυτέλεια προκαλεί τον όλεθρο του στρατού του.

-Ο στρατηγός δεν αρκεί μόνο να διοικεί καλά, πρέπει και να προβλέπει.

-Δεν επιλέγουμε το πεδίο της μάχης μόνο ανάλογα με την σύνθεση του στρατού που διαθέτουμε, αλλά και ανάλογα με τον αντίπαλο που αντιμετωπίζουμε.. Όποιος τόπος και αν επιλεγεί για να δοθεί μάχη, πρέπει πρώτα να έχει γίνει αναγνώριση του από το στράτευμα, ώστε να γνωρίζουν οι άνδρες το έδαφος και να το αξιοποιούν.

-Ο στρατηγός που οδηγεί στράτευμα στη μάχη πρέπει να δείχνει χαρούμενος, ώστε το ηθικό των ανδρών να εξυψώνεται.

Από τα παραπάνω εξάγεται ασφαλώς το συμπέρασμα ότι οι Βυζαντινοί ήταν βαθιοί μελετητές της στρατιωτικής ιστορίας, από την οποία αντλούσαν τα διδάγματα τους, αλλά και της ψυχολογίας των ανδρών. Είχαν αναπτύξει τη δική τους στρατηγική σκέψη, προσαρμόζοντας τα παλαιά διδάγματα στις σύγχρονες τους συνθήκες. Όταν οι Βυζαντινοί στρατηγοί ήταν άξιοι της αποστολής τους και ακολούθησαν τις ενδεδειγμένες πρακτικές δεν απέτυχαν ποτέ.

Ωστόσο αξίζει να σημειωθεί ότι τα διδάγματα του “Στρατηγικού” είναι απολύτως διαχρονικά έχουν εφαρμογή ως σήμερα. Το εγχειρίδιο δε αποτελεί υλικό μελέτης σε σοβαρές στρατιωτικές ακαδημίες σε όλο τον κόσμο.