Αδικαιολόγητη η μη ανανέωση της διαπίστευσης Ρώσου ανταποκριτή
24/03/2025
Ο Γεννάδιος (Γκενάντι) Μέλνικ είναι Ρώσος δημοσιογράφος ρωσο-ουκρανικής καταγωγής, ο οποίος διετέλεσε ανταποκριτής του κρατικού ρωσικού πρακτορείου ειδήσεων RIA Novosti στην Αθήνα για περισσότερα από 12 χρόνια.
Το γραφείο του RIA Novosti στην ελληνική πρωτεύουσα, όπου ο Μέλνικ υπηρέτησε ως επικεφαλής ανταποκριτής, λειτουργούσε επί 20 έτη, από την ίδρυσή του πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Ο Μέλνικ εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα το 2013 και κάλυπτε με συνέπεια θέματα ελληνικού και διεθνούς ενδιαφέροντος, συνεισφέροντας στην ενημέρωση του ρωσικού κοινού για τις εξελίξεις στην περιοχή.
Η επαγγελματική του πορεία σημαδεύτηκε από την αφοσίωσή του στη δημοσιογραφία, αν και η δραστηριότητά του τέθηκε στο επίκεντρο διπλωματικών εντάσεων το 2025, όταν το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών αρνήθηκε να ανανεώσει την ετήσια διαπίστευσή του, οδηγώντας στο κλείσιμο του γραφείου του RIA Novosti στην Αθήνα χωρίς να δώσει επίσημη εξήγηση. Η άρνηση διαπίστευσης του Ρώσου ανταποκριτή Γεννάδιου Μέλνικ από το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών στις αρχές Μαρτίου 2025 εγείρει σημαντικά ζητήματα στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, ιδίως όσον αφορά την ελευθερία της έκφρασης και την αρχή της μη διάκρισης.
Βάσει της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), και συγκεκριμένα του Άρθρου 10, η ελευθερία της έκφρασης, που περιλαμβάνει το δικαίωμα των δημοσιογράφων να εργάζονται χωρίς αδικαιολόγητους περιορισμούς, προστατεύεται, αν και υπόκειται σε περιορισμούς για λόγους εθνικής ασφάλειας ή δημόσιας τάξης.
Αδικαιολόγητη συμπεριφορά
Ωστόσο, η έλλειψη επίσημης αιτιολόγησης από την ελληνική πλευρά ενδέχεται να παραβιάζει την αρχή της διαφάνειας και της αναλογικότητας, όπως απαιτείται από το διεθνές δίκαιο. Παράλληλα, η κίνηση αυτή θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως μέτρο ανταπόδοσης στο πλαίσιο διμερών σχέσεων Ελλάδας-Ρωσίας, αν και τέτοιες ενέργειες πρέπει να συμμορφώνονται με τη Σύμβαση της Βιέννης για τις Διπλωματικές Σχέσεις (1961), η οποία κατοχυρώνει την υποχρέωση των κρατών να διευκολύνουν το έργο των ξένων εκπροσώπων, συμπεριλαμβανομένων των δημοσιογράφων, εφόσον δεν παραβιάζουν σαφώς την εσωτερική νομοθεσία.
Η Ρωσία αντέδρασε έντονα στην άρνηση διαπίστευσης του Γεννάδιου Μέλνικ τον Μάρτιο του 2025, θεωρώντας την απόφαση της Ελλάδας παραβίαση του διεθνούς δικαίου και της ελευθερίας του Τύπου, με τη Μαρία Ζαχάροβα να την χαρακτηρίζει «αντιπαράθεση» και «περιφρόνηση διεθνών υποχρεώσεων». Η Μόσχα καταδίκασε το κλείσιμο του γραφείου του RIA Novosti στην Αθήνα ως πλήγμα στη δημοκρατία, προειδοποιώντας για «ασύμμετρη απάντηση» εν μέσω επιδεινούμενων ελληνορωσικών σχέσεων και γεωπολιτικών εντάσεων.
Η αντίδραση αυτή εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της επιδείνωσης των διμερών σχέσεων Ελλάδας-Ρωσίας και κυρίως, των κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά ρωσικών ΜΜΕ, υπογραμμίζοντας τη χρήση της δημοσιογραφικής πρόσβασης ως εργαλείου πολιτικής πίεσης. Οι αντιδράσεις των δημοσιογράφων, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, αναφορικά με τη διακοπή της βίζας του Ρώσου ανταποκριτή Γεννάδιου Μέλνικ τον Μάρτιο του 2025, υπήρξαν έντονες και καταγράφουν την έντονη ανησυχία για την ελευθερία του Τύπου και τις διεθνείς δημοσιογραφικές σχέσεις.
Με πρωτοβουλία Ελλήνων δημοσιογράφων, συντάχθηκε επιστολή που υπογράφηκε από 200 συναδέλφους, ζητώντας από την ελληνική κυβέρνηση να επανεξετάσει την απόφαση για τη μη ανανέωση της διαπίστευσης του Μέλνικ. Το κείμενο υπογραμμίζει ότι η διακοπή αυτή, η οποία οδήγησε στο κλείσιμο του γραφείου του RIA Novosti στην Αθήνα μετά από 20 χρόνια λειτουργίας, αποτελεί πλήγμα στην ελευθερία της έκφρασης και στην πολυφωνία.
Η πρωτοβουλία των δημοσιογράφων Θανάση Αυγερινού, Πάρη Καρβουνόπουλου, Αλέξανδρου Στεφανόπουλου και Δέσποινας Συριοπούλου για τη άρνηση διαπίστευσης του Γεννάδιου Μέλνικ οδήγησε στην επίδοση εγγράφου διαμαρτυρίας στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Πρωθυπουργό, τους αρμόδιους Υπουργούς, τη Βουλή των Ελλήνων και τα πολιτικά κόμματα, ενισχύοντας την κινητοποίηση για την υπεράσπιση της ελευθερίας του Τύπου.
Η πρωτοβουλία, που υποστηρίχθηκε από 200 σχεδόν συναδέλφους, στοχεύει να αναδείξει τις σοβαρές συνέπειες της μη ανανέωσης της διαπίστευσης του Μέλνικ, η οποία οδήγησε στο κλείσιμο του γραφείου του RIA Novosti στην Αθήνα μετά από δύο δεκαετίες λειτουργίας.
Το έγγραφο, υπογραμμίζει ότι η απόφαση αυτή συνιστά απειλή για την ελευθερία του Τύπου και την πολυφωνία, ενώ εκφράζει ανησυχίες για πιθανά αντίποινα κατά Ελλήνων δημοσιογράφων στη Ρωσία. Η επιστολή απευθύνεται όχι μόνο στις ελληνικές αρχές, αλλά και σε διεθνείς δημοσιογραφικές ενώσεις, καλώντας για αλληλεγγύη και υπεράσπιση του δικαιώματος στην ελεύθερη δημοσιογραφία, ανεξαρτήτως εθνικότητας ή πολιτικών συγκυριών.
Πρωτοβουλία για τη δικαίωση Μέλνικ
Η υπόθεση άρνησης της διαπίστευσης της βίζας του Ρώσου ανταποκριτή Γεννάδιου Μέλνικ τον Μάρτιο του 2025, αναδεικνύει τις πολυδιάστατες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελευθερία του Τύπου σε μια εποχή γεωπολιτικών εντάσεων. Η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης, οι έντονες αντιδράσεις της Ρωσίας και η συλλογική ανταπόκριση του δημοσιογραφικού κόσμου συνθέτουνένα σκηνικό όπου η δημοσιογραφία καθίσταται πεδίο διπλωματικής και νομικής αντιπαράθεσης.
Καθώς η Ελλάδα και η διεθνής κοινότητα παρακολουθούν τις εξελίξεις, το ζήτημα παραμένει ανοιχτό, θέτοντας κρίσιμα ερωτήματα για την ισορροπία μεταξύ εθνικής ασφάλειας και δημοκρατικών αρχών, καθώς και για το μέλλον της ελεύθερης ενημέρωσης σε έναν ολοένα και πιο πολωμένο κόσμο.
